14

Ku Europie! Razem! Razem!

1 września 2008 * Kurier Galicyjski

POLSKO – UKRAIŃSKIE PRACE

INWENTARYZACYJNE

NA CMENTARZU ŁYCZAKOWSKIM

JURIJ SMIRNOW

tekst i zdjęcia

Bardzo pożyteczne dla na

rozpoczęliśmy osiem lat temu

powtarzam

robienie doku

szego miasta, dla ratowania

inwentaryzację wszystkich gro

mentacji też jest rzeczą wprost

zabytków Lwowa, dla odnale

bów, ale tam dokumentację

bezcenną.

zienia korzeni wspólnego dzie

wykonujemy tylko w języku pol

Czy są gdzieś publikowane

dzictwa kulturowego są wspólne

skim, jest inny charakter pracy

wyniki badań?

prace konserwatorów polskich

– współpraca dwóch uczelni –

Publikacje są rzadkie, bo

i ukraińskich, prowadzone od

Politechniki Świętokrzyskiej

wymaga się, aby w publika

lat we lwowskiej Katedrze rzym

i Uniwersytetu im. J. Fedkowi

cjach były dokumenty dokoń

skokatolickiej, w Katedrze Or

cza. Tutaj na razie nie mamy

czone, były przeprowadzone

miańskiej, w innych świątyniach

Archidiecezji Lwowskiej. Kon

serwatorzy polscy wspólnie

z ukraińskimi pracują nad od

nowieniem i renowacją pomni

ków na Cmentarzu Łyczakow

skim, ekipy polskie każdego

lata pracują na Cmentarzu

Orląt. W tym roku ruszyła ko

lejna bardzo ważna inicjatywa

– inwentaryzacja grobów na

Cmentarzu  Łyczakowskim.

Tylko na oko  od założenia

Cmentarza w roku 1786 – na

obszarze 42 ha jest tych grobów

około 350 tys.

Nie mówimy już o szcze

gólnej wartości cennych na

grobków, o dziełach wybitnych

mistrzów, o grobach znanych

ludzi – ich na tym Cmentarzu są

tysiące.

Inicjatorem prac inwenta

ryzacyjnych wystąpiła strona

polska. Idea inwentaryzacji

cmentarza należy do dra T. M.

Rudkowskiego. Ma już 88 lat,

Dr Andrzej Deneka

ale pan Profesor jest pełen ener

gii i wiary. Za 15 lat ma zamiar

Inicjatywa leżała po obu

bo zarówno ze strony ukraiń

opublikować dokładny opis

stronach. Ze strony polskiej

skiej, jak i polskiej biorą udział

Cmentarza Łyczakowskiego.

dominująca była inicjatywa

nie profesjonaliści, a studenci.

Prace finansuje Ministerstwo

Ministerstwo Kultury, a ze strony

Jest 14 osób ze strony polskiej,

Kultury RP, tymi sprawami zaj

ukraińskiej, tak mi się wydaje,

którzy tworzą zespoły dwuoso

bowe, do których są dokoopto

Dr Tadeusz Rudkowski

Idea inwentaryzacji cmentarza należy do dra

wani studenci ukraińscy Nie ma

żadnego podziału, wszystko

Rudkowskiego. Ma już 88 lat, ale pan Profesor

oficjalnych dokumentów współ

badania. Takie rzeczy publikuje

jest robione wspólnie. Nadzór

pracy. Bardzo ważną sprawą

p. dr Rudkowski. Napisał taką

jest pełen energii i wiary. Za 15 lat ma zamiar

merytoryczny sprawuje dr Rud

było nawiązanie kontaktów

książkę o cmentarzu w Żyto

opublikować dokładny opis Cmentarza

kowski, ja jestem bardziej od

z Politechniką Lwowską. Uwa

mierzu.

powiedzialny za organizację.

Łyczakowskiego.

żamy za wskazaną wymianę

Dla studentów z Polski jest

Prowadziliśmy inwentaryzację

pracowników, wspólne prace

to sprawa tylko nabycia jakiejś

muje się dyrektor departa

należy tu podkreślić pomoc kilku

w Żytomierzu, w Kijowie, we

studenckie. Byłoby dobre,gdyby

wiedzy zawodowej, czy część

entu Pan Miller i Pan M.

osób, między innymi: p. Lilii

Lwowie na Cmentarzu Janow

w pracach kameralnych, które

ich patriotycznego wychowa

Michalski. Rada Miejska mias

Onyszczenko, p. Igora Hawrysz

skim, na terenie Łotwy w Rydze,

mamy u siebie, po powrocie

nia przy tych starych polskich

ta Lwowa w sprawie inwen

kiewicza. Ze strony ukraińskiej

kontynuujemy pracę w Daugal

wzięła udział pani profesor T.

grobach?

taryzacji podpisała umowę

spotkaliśmy się z ciepłym i przy

pils. Charakter pracy oraz jej

Kłymeniuk ze Lwowa.

Poruszył pan bardzo ważną

o współpracy ze stroną pol

jemnym przyjęciem. Spotyka

zakres na Cmentarzu Łycza

W jakim celu to robicie?

sprawę. Młode pokolenie,

ską. W ramach praktyki ochot

my się z nadzwyczaj dużą

kowskim, który jest największą

W celu udokumentowania

które bierze udział w tego typu

niczo biorą w niej udział

czegoś, co już ginie. Na każdym

pracach, jest dla wielu zasko

To jedyny cmentarz, na którym przeprowadzono

studenci Politechniki Święto

cmentarzu po iluś latach części

czeniem. Zaskakuje też to, co

inwentaryzację wszystkich grobów, niezależnie

krzyskiej w Kielcach na czele

grobów już nie będzie z różnych

robią młodzi ludzie na cmen

z wytrawnym znawcą takich

przyczyn, niekonieczne z przy

tarzu, bo cmentarz kojarzy się z

od narodowości osób pochowanych, od wyznania.

prac, dr. Andrzejem Deneką.

czyn barbarzyństwa, wpływu

retrospekcją, ze starszymi ludź

Miłą niespodzianką dla strony

pomocą, ułatwieniami, na tyle,

naszą pracą, jest najtrudniejszy,

mi. Natomiast ludzie młodzi

Zapisanie tego,

polskiej było dołączenie do

na ile to jest możliwe. Bardzo się

jeżeli chodzi o jej rodzaj, bo tu

nabywają tutaj widzenia inne

nich studentów Politechniki

przysłużyła sprawie pani Te

jest dużo cennych pomników,

go, niż się wydaje. Daje to

udokumentowanie

Lwowskiej na czele z Panią dr

tiana Kłymeniuk, która jest

zabytkowych rzeźb, grobów

możliwość, perspektywy, czyli

i pozostawienie jest

Tetianą Kłymeniuk. Studenci

opiekunką studentów ukraiń

znakomitych ludzi, którzy są

szerszego spojrzenia, umiarko

wartością bezcenną.

pracują dobrowolnie i cał

skich. W tej chwili zostało

znani zarówno ze strony polskiej,

wania, nie kierowania się tylko

kowicie bezinteresownie. Pani

zinwentaryzowanych ponad

jak i ukraińskiej. Dość ważne jest

emocjami. Natomiast dla mło

Kłymeniuk ma nadzieję, ze już

1000 grobowów. Inwentary

to, że mamy przez to dwu

czynnika ludzkiego. Obserwuję

dzieży jest tutaj rzeczą ważną,

w roku 2009 będzie podpisana

zacja przebiega trochę ina

języczne opracowanie doku

wszędzie to, że jest brak opieki,

że spotykają się z nagrobkami

oficjalna umowa miedzy Poli

czej, niż u nas w Polsce czy na

mentacji trudności techniczne,

brak potomków, którzy by się

ludzi, których oni znają z lite

techniką Lwowską a Święto

cmentarzach w Kijowie, Żyto

a pracując z niefachowcami,

tymi grobami opiekowali. Te

ratury, historii, z techniki, me

krzyską.

mierzu i Czerniowcach.

musimy ich pracę korygować,

groby w naturalny sposób giną.

dycyny, to też jest satysfakcja

Pan A. Deneka z wielką

Po raz pierwszy karta gro

nadzorować. To jedyny cmen

Element czasu powoduje to, że

dla nich.

chęcią odpowiedział na py

bów jest wypełniana w dwóch

tarz, na którym przeprowa

one giną. Zapisanie tego, udo

Czy są jakieś odkrycia,

tania dziennikarza „Kuriera

językach – polskim i ukraińskim,

dzamy inwentaryzację wszyst

kumentowanie i pozostawienie

które dla Pana były szczególnie

Galicyjskiego” i przekazał też

co wpływa na pracochłon

kich grobów, niezależnie od

jest wartością bezcenną dla

ciekawe?

pozdrowienia dla wszystkich

ność. Ale również wynikają

narodowości osób pochowa

przyszłych pokoleń. Bardziej

Dla mnie może osobiście

Czytelników naszego pisma.

pewne problemy natury na

nych, od wyznania. W Żytomie

skuteczne jest oddanie zakon

mniej ciekawe, bo już 18 lat

Proszę Pana, kto jest ini

ukowej i technicznej, bo tłu

rzu, w Kijowie, na cmentarzu

serwowanego nagrobka, niż

jeżdżę na Ukrainę, a na Cmen

cjatorem tej pracy, na czym

maczenie, to jest trudność

Bajkowym i na Łotwie inwenta

zrobienie tysiąca sztuk kart

tarzu Łyczakowskim byłem

ona polega, jak Pan zorga

techniczna. Druga rzecz dość

ryzowaliśmy tylko groby polskie.

grobów, z których ileś już nie

przez kilkanaście razy. Dla mnie

nizował na tę pracę studentów?

ważna – to praca z młodzieżą,

Natomiast w Czerniowcach

będzie istniała. Ale, raz jeszcze

mniej trochę, ale myślę, że taka