14

W 20. rocznicę założenia

15 września 2008 * Kurier Galicyjski

ZALĄŻKI STOWARZYSZENIA POLSKIEGO WE LWOWIE

(dokończenie z numerów poprzednich)

to reakcja na moją – nie kwe

zaniedbując rodzinę oraz –

czeniem. Idea Łukaszewskiego

„Towarzystwa Miłośników Lwo

stionowaną przez inne delega

całkowicie – pracę naukową

i Billa, jako pozbawiona pod

wa”, firma „Sobiesław Zasada

cje z ZSSR

wypowiedź, że

(zupełnie nie miałem czasu, by

staw i sensu, nie została zreali

S.A.”, różne fundacje i in.) mia

wystąpienie o polskie obywa

się nią zajmować), zostały tak

zowana. Zresztą – z perspektywy

łem zapewnione ogromne do

telstwo pociągnie za sobą

niesprawiedliwie przez mych

czasu – do tego ostatniego nie

tacje, które mogły być spożyt

bardzo przykre konsekwencje.

ziomków potraktowane. A wiem,

mam szczególnego żalu. Na

kowane na cele rozwoju szeroko

Mówiłem tak w świetle reakcji

że miałem sporo adwersarzy.

pewno chciał dobrze. Był

pojętej kultury polskiej na

ówczesnego ministra spraw

M. in. dochodziły do mnie (m.

gorącym patriotą. Prawdopo

Ukrainie. Ministerstwo Spra

zagranicznych ZSSR Szewar

in. nigdy nie wysłuchiwałem

dobnie działał nie tylko z oso

wiedliwości Ukrainy, do którego

nadzego na podobne propo

i nie brałem na poważnie

bistych pobudek ambicjonal

zwróciłem się z dokumentacją

zycje: „kto chce podwójnego

różnych plotek – czy to o mnie,

nych. Lecz działał bardzo

(m. in. bardzo dokładnie opra

obywatelstwa – proszę, lecz

czy o innych) „słuchy”, że nie

pochopnie i nierozważnie, bez

cowany statut – zachowałem

PROF. DR LESZEK MAZEPA

niech się pozbędzie sowiec

którzy członkowie Towarzystwa

rozumienia perspektyw na

jeszcze wszystkie „papiery”), by

kiego”. Słyszałem też: „co pan

mają mi za złe, że dość często

dłuższą metę. Co w sumie

Fundację zarejestrować, zwró

Koniec z prezesowaniem!

wygadywał w Rzymie!”. „Czy

jeździłem do Polski, bo na

wychodziło jemu i Towarzystwu

ciło mi ją, pisząc, iż powinna

Powrót z Rzymu był równo

uzgadniał pan z nami – o czym

pewno mam w tym osobisty

na szkodę.

ona być zaakceptowana przez

cześnie początkiem końca

ma pan tam mówić?!” . itp.

interes... handluję! Aż dziw

Na Walnym Zebraniu spra

„kijowski” (S. Szałacki) „Związek

mego prezesowania. Mimo iż

Był to dla mnie zupełnie

wozdawczo wyborczym, które

Polaków Ukrainy” i „lwowską”

Moja decyzja o odej

nie skończyła się jeszcze sta

nieoczekiwany policzek. Szok.

odbyło się 20 stycznia 1991 roku

„Federację Organizacji Pol

tutowo określona kadencja.

Obraza godności osobistej i in

i na które przybyło ponad 400

skich na Ukrainie” (E. Chmielo

ściu ze stanowiska

Lecz to był mój wybór, moja de

nej. Nie oczekiwałem takiego

delegatów ze Lwowa i oddzia

wa). ZPU podjął natychmias

prezesa była dla

cyzja.

wrogiego spotkania i braku

łów TKPZL, wygłosiłem sprawoz

tową  pozytywną  decyzję,

wszystkich zaskocze

Na pierwsze po powrocie

przychylnej reakcji ze strony

danie z działalności oraz po

widząc, jakie korzyści w re

spotkanie z członkami Towa

myślących inaczej. Chociaż,

wiedziałem (nie wdając się

alizacji konkretnych zadań roz

niem.

rzystwa, na które zebrało się

może akurat oni nie zdążyli się

w żadne szczegóły), że rezyg

woju kultury polskiej taka Fun

wiele osób (przyszedł nawet

wypowiedzieć. Z bólem zarea

bierze, że ktoś mógł coś ta

nuję z funkcji prezesa. Wielu

dacja może przynieść. FOPnU

konsul J. Łukaszewski), szedłem

gowałem. – „Za kogo, wobec

kiego wymyślić. Ale – jak to się

delegatów, zwłaszcza z oddzia

ją zignorowała. Inicjatywa

„uskrzydlony” i wzruszony. Mia

tego, mnie państwo uważa

mówi – każdy sądzi według

łów terenowych, moja stanow

upadła. Miałem o to ogromny

cie? Za jakiegoś głupiego

siebie. Tak czyniło wielu. Byłem

cza decyzja zaskoczyła. Były

żal. Ale tak miało się stać.

profesorka, który miał wszystkie

wówczas zupełnie niezależny

propozycje „za”. Lecz byłem

Chociaż została gorycz, na

Słyszałem na zebraniu:

swoje wypowiedzi uzgadniać

od czegokolwiek materialnie.

nieustępliwy. Na prezesa wy

pewno to i lepiej, ponieważ

„Co pan wygadywał

(było to zupełnie w stylu so

Miałem odpowiedni stopień

brano Stanisława Czerkasa.

mogłem się całkowicie po

w Rzymie!”. „Czy

wiecko partyjnym)? A czy wie

i status naukowy, byłem profe

W cytowanym już wcześniej

święcić innym sprawom.

cie dokładnie, o czym tam

sorem (a ten tytuł zobowią

artykule A. Warzochy („O ze

Po tym ważnym, lecz stosun

uzgadniał pan z nami –

mówiłem? Dlaczego mi nie

kowo krótkotrwałym (trwającym

o czym ma pan tam

Cieszę się, że od pewnego czasu w Towarzystwie

ufacie, dlaczego uważacie,

raptem ponad dwa lata, lecz

mówić?!”

że nie mogę i nie powinienem

napełnionym codzienną mo

(i poza nim) wspominają lata mojej prezesury,

się wypowiadać w różnych

zolną, bezinteresowną i pełną

oceniając ją pozytywnie...

łem zamiar moim współtowa

kwestiach polonijnych? Przecież

całkowitego poświęcenia pra

rzyszom, moim ziomkom, roda

niejednokrotnie brałem udział

cą), a niezwykle aktywnym

kom lwowskim opowiedzieć

w najpoważniejszych forach

zuje!), więc – z jednej strony –

braniu TKPZL. Widziane z Rzeszo

i burzliwym epizodzie mego

o wszystkim, co się wydarzyło

i spotkaniach”. Byłem tak zbul

mogłem sobie pozwolić na

wa”) jest m. in. takie zdanie:

życia, powróciłem do „normal

w Rzymie i poza nim. Wziąłem

wersowany tą zupełnie niea

osobiste dokładanie do mych

„...Czy polskie środowisko

ności”, do rodziny (której mo

zdjęcia z Papieżem, programy,

dekwatna do rzeczywistości

wyjazdów i innych spraw (tak, ja

we Lwowie i okolicy miało w

głem poświęcić trochę więcej

w wielu przypadkach dofinan

Było mi ogromnie przykro, że te ponad dwa lata

Zostałem organizatorem (w Rzeszowie) i współ

sowywałem z własnej kieszeni

zakup różnych potrzebnych

mego absolutnie bezinteresownego prezesowa

organizatorem (Lwów, Stanisławów, Drohobycz,

biednemu materialnie Towa

nia, które bez reszty poświęciłem Towarzystwu –

Kołomyja) Międzynarodowej Sesji Naukowej

rzystwu rzeczy), z drugiej zaś –

zaniedbując rodzinę oraz – całkowicie – pracę

„Musica Galiciana” pt. „Kultura muzyczna Galicji

nie mogłem skalać swego

statusu oraz powierzonej mi

naukową (zupełnie nie miałem czasu, by się nią

w kontekście stosunków polsko ukraińskich”.

funkcji.

zajmować), zostały tak niesprawiedliwie przez

Dopiero później, analizując

1988 roku, w tamtej rzeczy

czasu i uwagi), do pracy,

mych ziomków potraktowane.

to, co mnie spotkało, doszed

wistości politycznej, inną osobę

zwłaszcza naukowej, która jest

łem do kilku wniosków. Jako

nadającą się na lidera, sku

moim ulubionym zajęciem i przy

foldery. A najważniejszą i dro

sytuacją, niesprawiedliwą oce

przedstawiciel lwowskich Pola

tecznego lidera, lidera spraw

nosi mi wiele satysfakcji oraz

gocenną, i kruchą pamiątkę,

ną mojej aktywności na Kon

ków, w Rzymie byłem obiektem

niejszego od prof. Mazepy?”

pozytywnych wyników.

nad którą w długiej drodze

ferencji, że moją reakcją była

zainteresowań ze strony przed

Być może, odpowiedź na to

Dokładnie w tym samym

powrotnej trząsłem się, by się

konkludująca wypowiedź:„Więc,

stawicieli polskich czasopism i

pytanie kryje się w fakcie, iż na

roku, w którym przestałem być

„

nie połamała, nie pokruszyła,

takiego „głupiego” i „niepo

Polskiego Radia (emigracyj

wyżej opisanym Walnym Ze

prezesem TKPZL, zostałem za

oliwną gałązkę pokoju” („prze

słusznego” prezesa wam za

nych i krajowych). Zadawano

braniu, ku mojemu zaskocze

proszony do współpracy z Wyż

każmy sobie znak pokoju”...)

pewne nie trzeba! Proszę sobie

mi wiele pytań, na które stara

niu, na propozycję konsula

szą Szkołą Pedagogiczną w

chciałem uroczyście i symbo

wybrać bardziej odpowied

łem się odpowiadać w sposób

Łukaszewskiego (!) jednogłoś

Rzeszowie (od 2001 jest to

licznie – jako (dosłownie) pobło

niego prezesa”.

wyważony i – chyba – mądrze.

nie zostałem wybrany na pre

Uniwersytet Rzeszowski), konty

gosławioną przez Ojca Święte

Nastąpiła konsternacja.

Co tam poszło potem „w świat”,

zesa honorowego. Tytuł ten jest

nuując przez jakiś czas pracę

go – naszego Papieża przeka

Pierwszy, o dziwo, zareagował

z jakimi „skrótami myślowymi”

mi niezwykle drogi, bardzo mnie

w Konserwatorium Lwowskim

zać Towarzystwu na wieczną

konsul Łukaszewski: „Nie może

czy – co ważniejsze – z jakimi

satysfakcjonuje, zawsze nim się

(po latach przerwy, spowodo

pamiątkę... Myślałem, że moi

pan odmówić prezesowania.

komentarzami – tego nie wiem.

szczycę. Ponieważ emocjonal

wanej nieprzyjaznym ustosun

rodacy będą dumni, że oto

O tym powinno podjąć decyzję

Moje wypowiedzi na samej

nie – duchowo i fizycznie – ser

kowaniem się do mnie jako

ich prezes i wiceprezes repre

ogólne zebranie sprawozdaw

Konferencji przyjmowane były

cem jestem związany z „moim”

Polaka ówczesnej pani Rektor –

zentowali nie tylko Towarzystwo

czo wyborcze”. Powiedziałem,

z każdej strony ze zrozumieniem

„Towarzystwem Kultury Polskiej

znów powróciłem do współ

Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej,

że jednak moja decyzja jest

i bez żadnej negatywnej oceny

Ziemi Lwowskiej”. A ten zaszczyt

pracy o małym zasięgu [dokto

lecz i wszystkich Polaków Ukra

nieodwołalna.

ze strony moich kolegów z Uk

ny tytuł jest pewnym wyrazem

ranci, magistranci] z obecną

iny (razem z księdzem L. Kami

Zabrałem przyniesione rze

rainy, Litwy czy Łotwy. Więc,

oceny mojej działalności. Cie

Lwowską Narodową Akademią

lewskim i prezesem PSKOU S.

czy, w tym również zawiniętą

może ktoś w radiu słuchał ja

szę się, że od pewnego czasu

Muzyczną). Na rzeszowskiej

Szałackim), że miał szczęście

pieczołowicie gałązkę oliwną

kichś zmanipulowanych moich

w Towarzystwie (i poza nim)

Uczelni pełniłem jakiś czas

w ich imieniu spotykać się z Oj

(o niej nikt nie wiedział; prze

wypowiedzi. A potem rozpow

wspominają lata mojej preze

funkcję kierownika Katedry

cem Świętym...

kazałem ją na obchodach 10

szechnił to wśród niechętnych

sury, oceniając ją pozytywnie...

Wychowania Muzycznego i Za

Szedłem  na  spotkanie

lecia TKPZL) i wyszedłem z ze

mi osób (a było takich sporo

Mając dość rozległe znajo

kładu Teorii Muzyki, później

uśmiechnięty i ogromnie opty

brania. Prowadziłem je (co

z Z. Billem na czele – niech mu

mości i pewien autorytet w

byłem kierownikiem Zakładu

mistycznie nastawiony. Na sali,

prawda, bez serca, które po

ziemia lekka będzie...). Być

świecie polskiej nauki i muzyki,

Badań Kultury Muzycznej Po

jednak, spotkał mnie tłum

tym incydencie jakby się

może, wspomniany konsul też

chciałem jeszcze w jakiś spo

granicza Etnicznego Instytutu

mrocznych twarzy. Zacząłem

„urwało”) później jeszcze kil

maczał w tym palce (popierał

sób pomóc swym rodakom na

Muzyki, z którym nadal współ

opowiadać o Konferencji Pola

kakrotnie. Omawiane były na

Billa i dążył do rozbicia naszego

Ukrainie. Miałem ideę założe

pracuję. Od 1995 roku zostałem

ków Świata. I tutaj posypały się

nich m. in. ewentualne kandy

Towarzystwa przez utworzenie

nia „Fundacji Kultury Polskiej

organizatorem (w Rzeszowie)

repliki: „Jak pan śmiał (!) wypo

datury. Nie wypowiadałem się

pod jego przywództwem „Związ

imienia Jana Pawła II na Ukra

i współorganizatorem (Lwów,

wiadać się w naszym imieniu!”

w żadnej kwestii.

ku Polaków na Ukrainie” –

inie”. Ze strony wielu polskich

Stanisławów, Drohobycz, Koło

(przecież naszą lwowską dele

Było mi ogromnie przykro, że

pisałem o tym w kilku artyku

uczelni i instytucji, do których się

myja) Międzynarodowej Sesji

gację wytypował konsul Łuka

te ponad dwa lata mego ab

łach na łamach „Gazety Lwow

zwróciłem (np. Uniwersytety:

Naukowej „Musica Galiciana”

szewski), jak pan mógł pozba

solutnie  bezinteresownego

skiej” w 1991 roku). Moja decyzja

Jagielloński, Warszawski, Rze

pt. „Kultura muzyczna Galicji

wiać nas możliwości odzyskania

prezesowania, które bez reszty

o odejściu ze stanowiska pre

szowski, Akademia Muzyczna

w kontekście stosunków polsko

polskiego obywatelstwa! Była

poświęciłem Towarzystwu –

zesa była dla wszystkich zasko

w Krakowie, Warszawski Oddział

ukraińskich” (odbyło się już 11