16
Czy Polska miała kolonie?
15 września 2008 * Kurier Galicyjski
POLSKIE TERYTORIA ZAMORSKIE
(dokończenie z numeru poprzedniego)
go nie mogli zrozumieć? – Nie
Książę Jakub potrzebował
szkodzi!
protekcji. Wiedział, że waży się
rzeki, gdzie były źródła i stru
na czyn, wymagający nie tylko
Za to honor z takiego tajem
żeń, na jakie byli narażeni
mienie. Wyspę nazwano wyspą
zdeterminowania i odwagi.
niczego talizmanu był dla miej
zakładający kolonię, prace
scowego kacyka tym większy.
Wejście na rynki kolonialne,
św. Andrzeja.
SZYMON KAZIMIERSKI
rozpoczęto od zbudowania
Przyjacielski stosunek do miej
pomiędzy wydzierających so
Niedługo potem od króla
fortu. Budową fortu zajął się
scowych opłacił się kolonistom
bie towary i pieniądze awan
kraju Kombo kupiono wyspę
Pomysłodawca
major Fock. Zbudował go z ka
sowicie. W chwilach, gdy kolo
zakładania kolonii
mienia i może, dlatego właś
Jakub Kettler, książę Kurlan
nie, fort, choć bardzo już zrujno
Handel niewolnikami,
dii i Semigalii, urodził się w roku
wany, stoi do dziś. Nawet dziś
dosłownie
1610. Jeszcze jako małe dziec
można podziwiać pozostałości
ko został wraz z rodziną usunięty
jego murów obronnych i czte
narzucający się kolonii
z Kurlandii, co dało mu później
rech potężnych bastionów.
gambijskiej, wkrótce
okazję do studiowania w Ros
Niedługo po tym, jak zbudo
stał się bardzo przez
tocku i Lipsku. Uczył się w Anglii,
wano fort na wyspie św. Andrze
Francji i Holandii. W Holandii,
ja, powstał nieco mniejszy fort
nią pożądany
największym wtedy imperium
na wyspie Banjul.
nia na wyspie atakowana była
kolonialnym Europy, obserwo
Zaczęto sprowadzać z Kur
przez innych Europejczyków,
wał pracę portów morskich,
landii żołnierzy i rodziny osad
kontratak Murzynów z obu
interesował się handlem i dzia
ników. Nie zapomniano i o du
brzegów rzeki skutecznie likwi
łaniem giełdy w Amsterdamie.
chownym. Pierwszym pastorem
dował zaskoczonych napast
Zaczynał rozumieć prawa eko
kolonii był Gottschalk Ebeling.
ników.
nomiczne, rządzące światem.
Pastor rozpoczął intensywną
Szła wymiana towarów. Od
Dotychczasowy, feudalny spo
naukę języka, w jakim mówili
Murzynów kupowano: złoto,
sób myślenia, widzący bogactwo
okoliczni Murzyni. Chodziło mu
indygo, heban, kość słoniową i
w podbijaniu wciąż nowych
o to, by mógł rozpocząć nau
korzenie. Sprzedawano: żelazo
terytoriów i zamienianiu ich
czanie miejscowej ludności
i srebro, miedź, korale, kolorowe
mieszkańców na poddanych
i nawracanie jej na wiarę chrze
Dawna wyspa i fort św. Andrzeja. Obecnie wyspa i fort św. Jamesa
szklane paciorki, bursztyn, sól,
chłopów, zaczął mu się przed
turników, okrutników i złodziei,
wódkę, broń i sukno ze Śląska i
stawiać jako małostkowy i głu
wymagało wsparcia autoryte
Wielkopolski.
pi. Źródło siły i bogactwa nie
tem jakiegoś monarchy. Książę
leżało na wsi. Siła i bogactwo
uzyskał tyle, że Anglia sygna
Handel niewolnikami
rosły w miastach. Pojawiały się
lizowała mu niejaką przychyl
Wkrótce zaczął się też
wraz z rozwojem rzemiosła,
ność w przedsięwzięciu, a Sta
wstrętny handel. Handel nie
przemysłu i handlu. Przypływały
ny Generalne Holandii nie wy
wolnikami.
z dalekich krain na statkach
raziły dla jego projektów jedno
Z początku nie miał on cha
handlowych.Potrzebowały wciąż
znacznego sprzeciwu. Musiało
rakteru masowego, ale nara
nowych rynków, choćby za
to księciu wystarczyć.
stał z każdym rokiem. Potem,
morzami.
W połowie roku 1650 książę
kiedy już Kurlandia straciła
Gdy Jakub Kettler w roku
wysłał dwa statki do Afryki za
swoją kolonię w Gambii, han
1638 został regentem, a później
chodniej celem znalezienia
del niewolnikami, jaki szedł
(w roku 1642) – księciem Kur
z byłej kurlandzkiej kolonii,
W roku 1647 Jakub Ketler starał się zainteresować
sięgnął szczytów ohydy. Obli
czono, że wtedy wywieziono
króla Władysława IV założeniem kompanii hand
do Ameryki około trzech milio
lowej do handlu z Indiami i Afryką. Być może, kiedy
nów ludzi!
Resztki kurlandzkiego fortu
indziej, uzyskałby u króla poparcie dla swojego
Banjul, położoną przy samym
pomysłu, bo Władysław IV dobrze wiedział
ujściu rzeki Gambii. Ostatnim
o konieczności posiadania przez Polskę floty
nabytkiem przewidzianym pod
handlowej i wojennej, ale pechowo był to rok 1647.
kolonię, był teren położony w
kraju Gassanu. Około 60 kilo
odpowiedniego miejsca na
landii, rozpoczął realizację
metrów w górę rzeki.
założenie kolonii. W następnym
swoich wcześniejszych przemy
roku została zakupiona od króla
śleń, prowadząc działalność,
Wyspa Banjul
murzyńskiego kraju Barra, bez
mającą na celu rozbudowę
Miejsce pod założenie ko
ludna wyspa na rzece Gambia.
portów i stoczni w Windawie
lonii idealnie nadawało się jako
Wyspa znajdowała się około 10
i Lipawie.
baza do penetracji wnętrza
W roku 1647 starał się zain
teresować króla Władysława IV
założeniem kompanii handlo
wej do handlu z Indiami i Afryką.
Kolonię udało się założyć
dopiero kurlandczy
kom, a to dzięki temu,
że potrafili zaskarbić
sobie wśród otaczają
cych kolonię plemion
murzyńskich ich
przyjaźń i szacunek.
Być może, kiedy indziej, uzy
Pozostało jeszcze trochę starych armat
skałby u króla poparcie dla
swojego pomysłu, bo Władys
kilometrów od ujścia rzeki do
Afryki. Od dawna rywalizowali o
ław IV dobrze wiedział o ko
Atlantyku. Sama wyspa, poło
nie Portugalczycy, Hiszpanie
nieczności posiadania przez
żona prawie na środku rzeki,
i Holendrzy. Kolonię udało się
Polskę floty handlowej i wojen
doskonale nadawała się na
założyć dopiero kurlandczy
nej, ale pechowo był to rok
budowę fortu, ale była pozba
kom, a to dzięki temu, że po
1647. Na Ukrainie zaczynało się
wiona źródeł wody zdatnej do
trafili zaskarbić sobie wśród
gotować! Za kilka miesięcy
picia. Dokupiono, więc od ży
otaczających kolonię plemion
Tutaj przetrzymywano murzyńskich niewolników przed odesłaniem
wybuchnie tam powstanie
czliwego króla jeszcze płache
murzyńskich ich przyjaźń i sza
do Ameryki
Chmielnickiego! Władysław IV
tek lądu na północnym brzegu
cunek. Wobec ciągłych zagro
odmówił księciu pomocy finan
Osadnicy nigdy nie próbo
ścijańską w obrządku luterań
Szła wymiana towarów. Od Murzynów kupowa
sowej i militarnej, choć nie miał
wali sprzedawać w niewolę
skim.
nic przeciwko samemu po
okolicznych Murzynów. Równa
Z miejscową ludnością utrzy
no: złoto, indygo, heban, kość słoniową i korzenie.
mysłowi zakładania kolonii i szu
łoby się to dla nich z samo
mywano bardzo dobre stosunki.
Sprzedawano: żelazo i srebro, miedź, korale,
kania protektora do tego przed
bójstwem. Zresztą, nie musieli
Murzyńscy władcy honorowani
kolorowe szklane paciorki, bursztyn, sól, wódkę,
sięwzięcia na innych dworach
tak postępować. Korzystali z od
byli prezentami i dyplomami,
europejskich.
dawna już istniejącego w Af
pisanymi po łacinie. Że nic z te
broń i sukno ze Śląska i Wielkopolski.
