III

„ARKA –2008”

Kurier Galicyjski 15 września 2008

„NASZYM WSPÓLNYM

„ZYCIE JEST NAM POTRZEBNE

INTERESEM JEST SIĘGNĄĆ

PO TO, BY WSPÓŁISTNIEĆ…”

DO WSPÓLNYCH KORZENI”

Dr Aaron Weiss, doradca

wiciele różnych wyznań i Kościo

historia zebrała nasze narody, od

Prezes Fundacji „Pomoc Po

naukowy Centrum „Tkuma”

łów – rzymokatolicy, grekokato

wielu wieków żyliśmy obok sie

lakom na Wschodzie” Jerzy

(Jezozolima): „Dziś Dzień Nie

licy, prawosławni, wyznawcy

bie. W historii były karty chlubne,

Marek Nowakowski powiedział

podległości Ukrainy. W związku

judaizmu, protestanci. Ideą

ale też tragiczne i smutne. Wiele

kilka zdań o tym, dlaczego Fun

z tym chciałbym złożyć ser

seminarium jest studiowanie

wydarzeń tu miało miejsce.

dacja zaangażowała się we

deczne życzenia wszystkim naro

tego, czym się zajmują historycy,

Jakże wielkie jest bogactwo

wspieranie tego przedsięwzię

dom, które zamieszkują tę ziemię.

filozofowie, kulturolodzy. Jest tak,

kultur na tej ziemi! Wczoraj była

cia. Zaznaczył, że jest on zwo

Uważam, że to jest ważna rocz

że spojrzenie naukowców, repre

dyskusja, mówiliśmy o Żydach.

lennikiem nieustannego dialogu

nica. Nasze seminarium było

zentujących różne szkoły nau

Od wieków nasze narody współ

między pozostałymi jeszcze

małym skromnym udziałem w

kowe, na to samo wydarzenie –

istnieją ze sobą! Chciałbym

świadkami bratobójstwa sąsied

umocnienie się tego państwa,

może być różne. We wrześniu

nawiązać do tego, o czym wczo

nich narodów na tych terenach,

w którym mieszkamy. Po II wojnie

jak i przede wszystkim obecnej

Myślę, że powołanie tego seminarium – a jestem

światowej otrzymaliśmy bardzo

młodej generacji. „Ten dialog,

skomplikowaną spuściznę. Pan

już na trzecim – wynikło z potrzeby udzielenia

oczywiście, z dnia na dzień nie

profesor Marynowicz mówił o tym,

odpowiedzi na pytania, które nas niepokoją

przyniesie nawet uzgodnienia w

że po wojnie dołożono wielu

wiedzy o faktach, zauważył pan

w odniesieniu do przeszłości, aby stworzyć

wysiłków, by się znormalizowały

prezes. – Natomiast w tym

stosunki między Polską a Niem

podstawy dla dalszego wzajemnego zrozumie

drugim trójkącie, w którym tutaj

cami. Mógłbym przytoczyć inne

nia, współpracy dr Aaron Weiss

się spotykają Polacy, Żydzi i Uk

rody ruskie, rody ukraińskie. A

przykłady z innych miejsc w Euro

raińcy, jest nam o tyle łatwo

Sapiehowie – akurat litewski.

1939 roku rozpoczęła się II wojna

raj mówił konsul Zieniewicz:

rozmawiać, że wszyscy uważa

Natomiast na tej ziemi duża

światowa. Po wejściu Armii Czer

trzeba zachować swe wartości

my, że jesteśmy ofiarami historii.

część chłopów – to byli chłopi,

wonej na tereny Ukrainy Zachod

narodowe, podkreślić, gdzie

Wobec tego, inaczej, niż w dia

k t ó r z y u c i e k l i z terenów tej

niej ziemie Ukrainy, jakkolwiek

nasze tradycje i wartości się

logu, twarzą w twarz między

rdzennej Polski, czyli byli to chłopi

paradoksalnie to zabrzmi, dzięki

przecinają, znaleźć wspólne

przedstawicielami dwóch pośród

polscy, Polacy. Tak wygląda ten

dyktatorowi Stalinowi zostały

oparcie dla istnienia. Chodzi o

złączone w jednym państwie.

to, by nasza przyszłość była

Zaczynamy zadawać sobie pytanie o to, jak

Żydzi zaś odczuli na sobie z jednej

lepsza. To nasze trzecie semi

wiele nas łączy. To nie jest przypadek, że ta ziemia,

strony represje, z drugiej – byli też

narium. Z taką drużyną, jak wa

Żydzi

przybysze z Ukrainy

sza, wszystko się uda. Bardzo

podobnie jak ziemia litewska, wydała tak wielu

Wschodniej, ściągani na tereny

wam za to dziękuję.”

poetów, tak wielu malarzy trzech czterech narodów.

obecnej Ukrainy Zachodniej po

to, by zaprowadzać tu władzę

Dr Igor Szczupak (Dniepro

tej trójki narodów, nie zaczynamy

biologiczny nacjonalizm na tych

komunistyczną. Dla Polski wrze

pietrowsk): „Nazywam się Ihor

wymieniać oskarżeń i uzgadniać

ziemiach, tylko przez 200 lat się

sień 1939 roku był tragiczny,

Szczupak, jestem dyrektorem

tych faktów. Zaczynamy sobie

wszystko dokładnie odwróciło,

ponieważ Niemcy hitlerowskie

Ogólnoukraińskiego Centrum

zadawać pytanie, jaki zły wirus

bo kultura chłopska bardziej

wspólnie z Sowietami zniszczyli

Badań nad Holocaustem „Tku

zatruł tę krew pobratymczą?

atrakcyjna była w wydaniu

niepodległe państwo polskie.

ma”., które wspólnie z Federacją

Zaczynamy również zadawać

ukraińskim, a kultura wysoka

Wiele osób miało wówczas

Organizacji Polskich na Ukrainie

sobie pytanie, mam nadzieję,

bardzo atrakcyjna była w wy

pie. Nie wiem, czy słowo „nor

dylematy moralne.

oraz Ukraińskim Uniwersytetem

o to, jak wiele nas łączy. To nie

daniu polskim”.

malizacja” odpowiada temu, co

Na naszym spotkaniu będą

Katolickim jest organizatorem

jest przypadek, że ta ziemia,

Pan Nowakowski namawiał,

się dzieje, aby wyjść ze ślepej

wykłady historyków, profesorów,

spotkań „Arki.” Idea „Arki” jako

podobnie jak ziemia litewska,

ażeby w czasie tych spotkań

uliczki i stwarzać inne warunki dla

kulturologów, a także dyskusje,

seminarium międzyetnicznego

wydała tak wielu poetów, tak

uczestnicy próbowali postawić

kontaktów. Myślę, że powołanie

również takie, w których uczest

i międzyreligijnego należy do dra

wielu malarzy trzech czterech

te stereotypy i pytania „na gło

tego seminarium – a jestem już

niczyć będą tylko studenci. Będą

Aarona Weissa, pani Emilii

narodów. Myślę, że na szczęście

wie”. Nie mówili wyłącznie o ra

na trzecim – wynikło z potrzeby

tu prezentacje kultur narodo

Chmielowej oraz panu Wiesła

odchodzi w cień ten świat etnicz

chunku krzywd i o zatrutej krwi.

udzielenia odpowiedzi na py

wych – ukraińskiej, polskiej i ży

wowi Osuchowskiemu, Konsulo

nych, wręcz biologicznych, spoj

Prosił, żeby młodzież spróbowa

tania, które nas niepokoją w od

dowskiej i będziemy mogli się

wi Generalnemu RP we Lwowie.

rzeń na rzeczywistość narodo

ła zadać sobie pytanie: czy te

niesieniu do przeszłości, aby

poczuć Żydami bez żadnych

Aaron Weiss jest Żydem, urodzo

wą. XX wiek – wiek agresywnych

konflikty, bardzo często prowoko

operacji chirurgicznych! Życzę

nacjonalizmów, minął. Patrzymy

wane z zewnątrz pomiędzy

wszystkim twórczego podejścia,

na ziemie byłej Jugosławii,

naszymi narodami, czy te konflikty

otwartości, umiejętności słucha

patrzymy na Gruzję i zadajemy

nie pozbawiają nas wspaniałej

nia siebie nawzajem. I wówczas

sobie pytanie: czy na pewno

wartości, jaką jest niezwykły

wszystko będzie dobrze! Powo

minął? Ja myślę, że jednak na

wspaniały, widoczny we Lwowie,

dzenia!”

pewno, dlatego że świat euro

widoczny w architekturze dwo

pejski, ten najbliższy nam, jest

rów, pałaców, klasztorów –

Ojciec studyta Benedykt:

światem, który bardzo przypomi

właśnie ten tygiel kulturowy, który

„Niejednokrotnie zastanawia

na te ziemie z doby Pierwszej Rze

tutaj istniał. Tygiel cywilizacyjny.

łem się nad tym, że kiedy nasi

czypospolitej XVI XVII wieków.

Też namawiał uczestników spot

mnisi ratowali dzieci, nie zasta

Zaczyna być światem, w którym

kania w Ławrze Uniowskiej do

nawiali się nad tym, że robią coś

styk kultur, języków, religii, styk

odpowiedzenia sobie, czy, przy

wielkiego. Robili niby drobne

narodowości albo wręcz zde

wołując Unię w Hadiaczu, czy

rzeczy – wychowywali, dawali

rzanie się wielu z nich, jest trak

przywołując Unię w Lublinie,

jeść, ale przez to wychowali

towane jako wartość pozytyw

przypadkiem nie przywołujemy

osoby, znane na świecie, osoby,

na, a nie jako zagrożenie czy

czegoś, co było taką pierwszą

które po latach mogły wpływać

obciążenie. Kiedy chodzimy po

formą istnienia Unii Europejskiej.

ziemi Ukrainy Zachodniej, kiedy

Pan prezes mówił także

chodzimy po ziemiach general

o działaniach Polski we wspiera

nie dawnej Rzeczypospolitej,

niu aspiracji Ukrainy do Unii

stworzyć podstawy dla dalszego

nym na terenie obecnej Ukrainy

widzimy stojące obok siebie,

Europejskiej: „Naszym wspólnym

wzajemnego zrozumienia, współ

Zachodniej, która w tamtym

niemal brama w bramę, syna

interesem jest, żebyśmy, jadąc

pracy. Wykracza to poza tole

czasie należała do Polski. Wraz z

gogi, cerkwie, kościoły katolic

z Warszawy do Kijowa, nie musieli

rancję. Nieraz, gdy mówiłem o

całą rodziną został uratowany

kie obrządku zachodniego,

wyjmować paszportów z kie

idei naszego „trójkąta”, słysza

dzięki „Sprawiedliwym wśród na

wschodniego. Możemy powie

szeni. Interesem nas wszystkich

łem: „a po co to nam potrzeb

rodów świata” – Ukraińcom i Po

dzieć, że to, co Unia Europejska

jest  sięgnąć do wspólnych

ne?” Udzielałem na to pytanie

lakom. Został wybitnym history

wymyśliła, myśmy już raz wy

korzeni. Do tej tradycji, która

jednoznacznej odpowiedzi, nie

kiem, studiuje historię holoca

myślili w XVI XVII wieku. I może

sięgała do najlepszych cech

tylko dlatego, że my dzisiaj miesz

ustu, tego, co się tu odbywało

my powiedzieć jeszcze jedną

wszystkich trzech narodów.

kamy razem na tym terenie. Nie

w czasie II wojny światowej, tego,

rzecz o historii tych ziem: że nic

Chciałbym, ażebyśmy wspólnie

może być tak, żeby jakaś cześć

jak Ukraińcy ratowali jeden

nie było tak, jak nam się wydaje.

z Kijowa, z Warszawy, z tych

społeczeństwa była izolowana.

drugiego, byli kolaborantami, co

Ja nie chciałbym się odwoły

miejsc, które były świętymi

Życie zmusza nas do tego, by

na historię świata. Życzę nam

się działo z Żydami, Polakami etc.

wać do rzezi wołyńskiej, a do

miejscami narodu żydowskiego

współistnieć. Aby żyć dobrze

wszystkim, by te spotkania były

Nasze hasło – „Wszyscy jesteśmy

dalszej historii. Uczyli nas w szko

na tej ziemi mogli powiedzieć

razem, trzeba nad tym praco

owocne, życzę, żeby młodzież,

w jednej arce”, jest bardzo wy

łach, że w Polsce panowie

do Brukseli: „Wy nam nie mów

wać, nie wychodzi to tak po

która uczestniczy w tym semi

mowne. Takich seminariów, jak

gnębili, na przykład, ukraińskich

cie, co to jest Europa. Wy się

prostu. Byłem już na terenach

narium, potraktowała je po

nasze, jest naprawdę niewiele.

chłopów. A było, tak naprawdę,

uczcie na naszej historii, czym

wschodnich, ale nie ukrywam, że

ważnie, bo to rzecz niepowta

Są tu przedstawiciele kilku

dokładnie odwrotnie. Wiśnio

Europa była i będzie.”

właśnie tu, na Ukrainie Zachod

rzalna, która nigdy się nie

wspólnot, studenci, którzy są

wieccy, Tyszkiewiczowie, setki

niej jest jakaś szczególna specy

powtórzy. Szczęść Boże!”

Ukraińcami, Polakami, Żydami,

KG

rodów szlacheckich – to były

fika. Na tej ziemi – tu i tam –

Rosjanami. Spotkali się przedsta

KG

KG