8

Korespondencja własna

16.XII.2008 16.0I.2009 * Kurier Galicyjski

ARCYBISKUP JÓZEF TEODOROWICZ

– WYBITNY POLSKI KAPŁAN I MĄŻ STANU

JURIJ SMIRNOW

cioleci ubieg³ego wieku.

tekst i zdjêcia

Wspominaj¹c go, pozdrawiam

wszystkich wiernych Koœcio³a

4 grudnia 2008 roku Mar-

ormiañskiego, który od wieków

sza³ek Senatu RP Bogdan

jest obecny na ukraiñskiej

Borusewicz otworzy³ wysta-

ziemi i ubogaca j¹ sw¹ staro-

wê, poœwiêcon¹ Józefowi

¿ytn¹ duchowoœci¹ i kultur¹.

Teofilowi Teodorowiczowi,

Pamiêæ ormiañskich mêczen-

arcybiskupowi lwowskiemu

ników i wyznawców niech

obrz¹dku ormiañskiego.

Was umacnia w wierze, na-

Wystawê otwarto w gmachu

dziei i mi³oœci!”

Senatu. Plansze ustawiono

4 grudnia 2008 r. Senat

na obszernej sali obok klat-

RP podj¹³ uchwa³ê, w której

ki schodowej na I piêtrze.

czytamy: „...W rocznicê œmier-

Inicjatorem organizacji

ci jego Ekscelencji Ksiêdza

wystawy i uchwa³y Senatu

Arcybiskupa Józefa Teofila

by³ senator RP £ukasz Abga-

Teodorowicza, ordynariusza

rowicz, który pochodzi z

lwowskiego obrz¹dku ormiañ-

rodziny Ormian lwowskich.

skokatolickiego, pos³a i sena-

jowego we Lwowie i Izby

Ekspozycjê przygotowali

Panów w Wiedniu, który

przedstawiciele Fundacji

odwa¿nie upomina³ siê tam o

Kultury i Dziedzictwa Ormian

polskie interesy, a ju¿ w 1917 r.

Polskich Monika Agopsowicz

wysun¹³ postulat niepodleg-

i Armen Artwich (Warszawa)

³oœci Polski... To pose³ na Sejm

przy wspó³pracy naukowej

Ustawodawczy i senator Rze-

z dr. hab. Krzysztofem Stop-

czypospolitej, który, zasiadaj¹c

k¹ (Uniwersytet Jagielloñski,

w sejmowej Komisji Konsty-

Kraków), ks. prof. dr. hab.

tucyjnej, wspó³tworzy³ Kon-

Józefem Wo³czañskim (Pa-

stytucjê marcow¹. Zwi¹zany

pieska Akademia Teologiczna,

z myœl¹ narodow¹, by³

Kraków), dr. Andrzejem A.

aktywn¹ postaci¹ polskiego

Ziêb¹ (Polska Akademia Umie-

¿ycia publicznego, m.in. w

jêtnoœci) i Eliz¹ WoŸnick¹.

towanyRady Miejskiej Wardkez

prochy arcybiskupa do

1920 r. zabiega³ o przywró-

Arzumanian, redaktor na-

Bardzo gustowne opraco-

jednego z grobowców na

cenie Œl¹ska macierzy. To

czelny „Kuriera Galicyjskiego”

wanie graficzne wystawionych

Cmentarzu £yczakowskim.

jeden z czo³owych polskich

Marcin Romer, przedstawiciele

plansz wykona³a El¿bieta

W naszych czasach, kiedy

intelektualistów pierwszej

prasy polskiej i TV. Na sali

£ysakowska z Wroc³awia przy

Cmentarz Orl¹t zosta³ odbu-

tora Rzeczypospolitej Polskiej,

po³owy XX wieku, mecenas

równie¿ byli obecni przedsta-

konsultacji „K³aput Projekt”.

dowany, kiedy znów oznaczono

wobec Jego wielkich zas³ug

artystów i pisarzy, za³o¿yciel

wiciele organizacji kresowych

W sprawach organizacyj-

krzy¿em z odpowiednim na-

dla odrodzenia niepodleg³ego

Bractwa Wydawniczego œw.

(np. Klubu Stanis³awowian),

nych i w pomocy w poszu-

pisem miejsce, gdzie kiedyœ

pañstwa polskiego, wdziêczny

Józefa, redaktor naczelny

prof. Andrzej Krzeczunowicz

kiwaniu materia³ów Fundacja

spoczywa³ J. Teodorowicz,

za Jego œwiadectwo hero-

dziennika „Ruch Katolicki”,

z Oxfordu (urodzony w Bo³-

wspó³pracowa³a z Kancelari¹

przeniesienie jego szcz¹tków

icznego patrityzmu, pomny

opiekun Stowarzyszenia

szowcach pod Haliczem,

Senatu,Narodowym Archiwum

z powrotem na cmentarz

Jego roli koœcielnego i naro-

Katolickiej M³odzie¿y Akade-

pierwszy ambasador polski

Cyfrowym (NAC) i Bibliotek¹

¿o³nierski sta³o siê gor¹c¹

dowego autorytetu, uznaj¹c,

mickiej „Odrodzenie” we Lwo-

przy NATO), dr Roman Kubik,

Sejmow¹ (BS).

potrzeb¹ czasu i aktem zwy-

¿e Jego postaæ uosabia naj-

wie, autor wielu dzie³ te-

autor monografii o abpie

Na uroczystoϾ otwarcia

ciêstwa sprawiedliwoœci his-

lepsze tradycje Rzeczypos-

ologicznych, w tym monu-

wystawy przybyli Marsza³ek

politej, pragn¹c utrwaliæ Jego

mentalnej wielotomowej

„Ten wybitny teolog i duszpasterz, m¹¿

Senatu RP Bogdan Boruse-

s³awê wielkiego mówcy,

monografii o ¿yciu Chrystusa.

stanu i Koœcio³a, z m¹droœci¹ i oddaniem

wicz, wicemarsza³ek prof. dr

wybitnego myœliciela i pisa-

To wybitny mówca i homi-

hab. Marek Zió³kowski, Me-

rza, honoruj¹c jego ofiarn¹

letyk, który swoimi m¹drymi

przewodzi³ ormiañskiej wspólnocie

tropolita Warszawski abp

pracê na rzecz Koœcio³a kato-

kazaniami porywa³ serca

w ci¹gu pierwszych dziesiêcioleci

Kazimierz Nycz. Warto zazna-

lickiego obrz¹dku ormiañ-

i umys³y s³uchaczy. To w³aœ-

czyæ, ¿e arcybiskup pe³ni

skiego, przypominaj¹c, ¿e po

nie arcybiskup Teodorowicz

ubieg³ego wieku.” (Jan Pawe³ II)

równie¿ funkcjê ordynariusza

Jego œmierci ca³a Rzeczpos-

wyg³asza³ kazanie na otwarcie

Teodorowiczu, dr Tomasz

torycznej. Mamy nadziejê, ¿e

wiernych obrz¹dku ormiañ-

polita okry³a siê ¿a³ob¹, sk³ada

pierwszego Sejmu odrodzonej

Marciniak z Torunia, badacz

uroczystoœci w Senacie RP

skokatolickiego w Polsce

ho³d najwybitniejszemu z

Rzeczypospolitej w lutym

kultury Ormian polskich,

równie¿ przyczyni¹ siê do

zgodnie z decyzj¹ Kongregacji

polskich Ormian, gente Arme-

1919 roku... Po œmierci ormiañ-

przedstawiciele rodziny Teo-

rych³ego za³atwienia tej bo-

ds. Koœcio³ów Wschodnich

nus natione Polonus.”

skiego arcybiskupa w³adze

dorowiczów.

lesnej kwestii.

Stolicy Apostolskiej z dnia 9

Senat RP przyj¹³ równie¿

Rzeczypospolitej og³osi³y

Wystawa zosta³a otwarta

Postaæ abpa J. Teodorowi-

czerwca 2007 roku. Tak¿e

„Uzasadnienie”, które posze-

¿a³obê narodow¹, stawiaj¹c

w dniu 70. rocznicy œmierci

cza bardzo ceni³ Ojciec Œwiêty

byli obecni senator £ukasz

rza i dope³nia podjêt¹ uchwa³ê.

tym samym Józefa Teodo-

abpa J. Teodorowicza, który

Jan Pawe³ II. W czasie piel-

Abgarowicz i minister Andrzej

W „Uzasadnieniu” czytamy:

rowicza w jednym rzêdzie z Jó-

zmar³ 4 grudnia 1938 roku

grzymki do Lwowa 26 czerwca

PrzewoŸnik. Wœród przyby³ych

„Abp J. Teodorowicz – to

zefem Pi³sudskim. W ostatniej

we Lwowie i zosta³ pocho-

2001 roku powiedzia³: „Pragnê

byli liczni przedstawiciele

jedna z najwybitniejszych

drodze towarzyszy³ mu Epis-

wany na Cmentarzu Orl¹t

œrodowisk i organizacji or-

kopat Polski z Prymasem

Po œmierci ormiañskiego arcybiskupa

Lwowskich.Nieprzezprzypadek

miañskich z ca³ego kraju,

Augustem Hlondem na czele

w³adze Rzeczypospolitej og³osi³y

wystawa zosta³a nazwana

duszpasterze Ormian katolików

i wielotysiêczne rzesze ludzi.”

„Wielki zapomniany”. W

ksi¹dz pra³at Cezary Anuse-

Abp J. Teodorowicz by³

¿a³obê narodow¹, stawiaj¹c tym

czasach re¿imu komunis-

wicz z Gdañska i ksi¹dz kano-

wysoko ceniony przez sobie

samym Józefa Teodorowicza w jednym

tycznego postaæ abpa J. Teo-

nik Tadeusz Isakowicz-Zaleski

wspó³czesnych. W 1927 roku

dorowicza zosta³a skazana na

z Krakowa.

abp A. Szeptycki, metropolita

rzêdzie z Józefem Pi³sudskim.

zapomnienie tak w PRL, jak

Na sali byli ks. prof. Józef

greckokatolicki  Lwowa,

i w Zwi¹zku Sowieckim, we

równie¿ wymieniæ tu wielk¹

postaci II Rzeczypospolitej, a

Wo³czañski z Papieskiej Aka-

powiedzia³ do niego: „...S¹dzê,

Lwowie.

postaæ arcybiskupa ormiañ-

wielowymiarowoϾ jego dzia-

demii Teologicznej, Dyrektor

¿e nie tylko swojej myœli dam

Jego grób zosta³ zniszczony

skiego Józefa Teodorowicza.

³alnoœci sprawi³a, ¿e zas³u¿y³

Archiwum Uniwersytetu Ja-

wyraz, ale wszystkich ksiê¿y

wraz z grobami ¿o³nierzy,

Ten wybitny teolog i dusz-

na podziw ju¿ sobie wspó³-

gielloñskiego dr hab. Krzysztof

biskupów, jeœli powiem, ¿e s¹

pochowanych na Cmentarzu

pasterz, m¹¿ stanu i Koœcio³a,

czesnych. To ormiañski kap³an

Stopka, kanclerz Kolegium

ludzie, którzy zwracaj¹ uwagê

Orl¹t. Przed dewastacj¹ cmen-

z m¹droœci¹ i oddaniem prze-

i od 1902 r. gorliwy rz¹dca

Uniwersytetów Polskich i Uk-

na ma³e rzeczy, oraz s¹ tacy,

tarza grupa lwowskich Pola-

wodzi³ ormiañskiej wspólnocie

archidiecezji lwowskiej, to

raiñskich w Lublinie dr hab.

którzy ma³e te rzeczy pomi-

ków potajemnie przenios³a

w ci¹gu pierwszych dziesiê-

pose³ wirylista do Sejmu Kra-

W³odzimierz Osadczy, depu-

jaj¹, a widz¹ wielkie linie,