9

z Warszawy

Kurier Galicyjski * 16.XII.2008 16.0I.2009

wybrany do Sejmu Ustawo-

oraz, ¿e ksi¹dz arcybiskup

tej wystawy, poœwiêconej cz³o-

by³a Polska miêdzywojenna,

dawczego, a nastêpnie przy

Teodorowicz jest w³aœnie z

wiekowi, który by³ Polakiem

zw³aszcza w polskim Lwowie,

jego wsparciu odby³o siê w

liczby tych ludzi wielkich linii.

z wyboru, arcybiskupowi

jak ludzie ró¿nych wyznañ

katedrze œw. Jana œlubowa-

To sprawi³o, ¿e w gronie Epis-

metropolicie lwowskiemu

potrafili w zgodzie ze sob¹

nie, inauguruj¹ce obrady

kopatu g³os jego zawsze by³

obrz¹dku ormiañskiego. On,

¿yæ.”

Sejmu. W roku 1922 zosta³

bardzo wa¿ki, a czêsto prze-

rzeczywiœcie, jak powiedzia³

wybrany na senatora RP.

wa¿aj¹cy. I dlatego tak¿e

pan marsza³ek, nie jest obecnie

Kustosz wystawy pani

Urz¹d ten pe³ni³ krótko,

Monika Agopsowicz oprowa-

szczególnie by³o po¿yteczne

postaci¹ powszechnie znan¹.

bowiem razem z ówczesnym

spotykaæ siê z Nim na tych

Myœlê, ¿e to nie jest tylko

dzi³a zebranych po wystawie.

biskupem Adamem Stefa-

wielkich liniach pracy Koœ-

sprawa Ormian, którzy ¿yj¹

„Przygotowuj¹c tê ekspo-

nem Sapieh¹ musia³ w 1923 r.

cio³a katolickiego. Mnie te

dzisiaj w Polsce, ale jest spra-

zycjê, chcieliœmy, przede

pod wp³ywem papie¿a Piusa

wspomnienia wspó³pracy

wa nas wszystkich. Musimy

wszystkim, zwróciæ uwagê na

W mieœcie Betlejem

sk³aniaj¹ dzisiaj do wyra¿enia

Zbawiciel siê rodzi,

mu podziêkowania...”

Watykan nigdy siê nie

niech siê Wam, mili,

zgodzi³ z likwidacj¹ Koœcio³a

najlepiej powodzi.

ormiañskokatolickiego w

Niech Wam s³u¿y

Zwi¹zku Radzieckim, której

szczêœcie o ka¿dej

NKWD brutalnie dokona³o w

godzinie

1945 roku. Wyrazem tego by³y

te¿ s³owa Ojca Œwiêtego Jana

i niech Was dobrego

Paw³a II w 1984 roku. Powie-

nic w ¿yciu

dzia³ on: „Nie mo¿emy zapom-

nie minie.

nieæ wielkich imion biskupów

(ormiañskich), a zw³aszcza

ostatniego z nich, Józefa Teo-

Ogromne zas³ugi Teodoro-

dorowicza, wielkiego biskupa,

wicza dla Lwowa kaza³y nam

wielkiego reprezentanta Koœ-

przygotowaæ specjaln¹ planszê,

cio³a Ormiañskiego, a tak¿e

temu poœwiêcon¹. Jest tu

wielkiego Polaka, wielkiego

kilka informacji o szczególnej

przyjaciela mego wielkiego

roli abpa Teodorowicza. Za-

poprzednika w Krakowie,

biega³ o niepodleg³oœæ Polski.

kardyna³a Adama Sapiehy.”

Bardzo zabiega³ o to, a¿eby

Wystawa, otwarta w Sena-

Polska, która po pierwszej

cie, sk³ada siê z 20 wielkich

wojnie œwiatowej odzyska³a

plansz. Przy wejœciu na scho-

niepodleg³oœæ, mia³a w swoich

dach ustawiono powiêkszone

granicach tak¿e Górny Œl¹sk.

zdjêcie arcybiskupa J. Teodo-

Dalsza czêœæ wystawy dotyczy

Monika Agopsowicz oprowadza zebranych po wystawie. W pierwszym rzêdzie:

rowicza.

wspomnieñ wspó³czesnych.”

abp Kazimierz Nycz oraz Marsza³ek Senatu RP Bogdan Borusewicz

Kilka s³ów specjalnie dla

Otwieraj¹c wystawê, Mar-

pamiêtaæ, ¿e wœród wielkich

„Kuriera Galicyjskiego” po-

sza³ek Senatu RP Bogdan

wiedzia³ Ks. prof. Józef

postaci Koœcio³a okresu miê-

Borusewicz powiedzia³:

Wo³czañski:

dzywojennego, tak¿e okresu

I wojny œwiatowej, a w³aœciwie

„Ks. Arcybiskup Józef

„Nie³atwo jest mówiæ o tym,

XX wieku, pierwszej jego

Teodorowicz by³ patriot¹ pol-

jak widzê ks. abpa Teodoro-

po³owy, ks. arcybiskup Teo-

skim i znacz¹c¹ postaci¹ w

wicza, bo opinia mo¿e byæ

dorowicz dorównywa³ takim

Koœciele katolickim. Dzisiaj

bardzo subiektywna. Jego

postaciom, jak œw. ks. abp J.

Senat zwraca uwagê na jego

postaæ w tym czasie by³a

Bilczewski we Lwowie, ks.

postaæ, jego dzia³anie, dzisiaj

chyba pomnikowa dla Polski,

kardyna³ Puzyna, ks. kardy-

te¿ chcemy otworzyæ wystawê.

podobnie, jak ks. abpa Józefa

na³ Sapieha w Krakowie, a w

Bilczewskiego, ³aciñskiego

W gronie Episko-

Warszawie, a wtedy w³aœciwie

arcybiskupa Lwowa, czy

patu g³os jego

w GnieŸnie, ks. kardyna³

greckokatolickiego metropo-

Hlond. Tak siê sta³o i nie jest

lity Szeptyckiego. S¹dzê, ¿e

zawsze by³ bardzo

to pewnie przypadkiem w

jego zas³uga polega³a na

wa¿ki, a czêsto

oczach Bo¿ych, ¿e obaj ci

tym, i¿ mia³ odwagê mówiæ

wielcy ludzie – kardyna³

rzeczy niepopularne na

przewa¿aj¹cy.

Hlond i arcybiskup Teodoro-

forum Sejmu, Senatu czy te¿

wicz umarli w tym samym

Postaæ arcybiskupa uleg³a

koœcio³owi polskiemu, do

roku w odstêpie zaledwie

zapomnieniu. Chcemy go

którego Episkopatu nale¿a³.

kilku tygodni. To, co siê wi¹¿e

przypomnieæ Polakom, naszym

To by³a wielka odwaga cy-

z rocznic¹ arcybiskupa

obywatelom. Jest to postaæ

wilna patrioty, mê¿a stanu,

ormiañskiego w Polsce, przy-

bardzo znacz¹ca i w aspekcie

cz³owieka szerokich hory-

czyni siê do tego, ¿e poznamy

polskiej polityki, i w aspekcie

zontów. W³aœciwie to jest

t¹ wybitn¹ postaæ, jak¹ by³

koœcielnym, i w koñcu jest

postaæ, której dzisiaj nie

ks. arcybiskup Józef Teodo-

przyk³adem, ¿e ludzie z inny-

sposób znaleŸæ w naszych

rowicz. Z satysfakcj¹ s³ucham

mi korzeniami dobrze siê czuli

obecnych gremiach, bo s¹

jego tzw. „rekolekcji sejmo-

w Polsce. Tacy ludzie, jak

ró¿ne uwarunkowania, sym-

Red. naczelny „Kuriera Galicyjskiego” (od lewej) w rozmowie

wych” z roku 1938. By³ wiel-

arcybiskup Teodorowicz bu-

patie, proweniencje.

ze Stanis³awem Leszczyñskim (w centrtum) i Tadeuszem

kim patriot¹, wiadomo te¿, ¿e

dowali Polskê niepodleg³¹.

W sprawie przeniesienia

Olszañskim

s³yn¹³ ze swojej wymowy i

Jest to przyk³ad taki, który

zw³ok abpa Teodorowicza na

postaæ arcybiskupa Teodoro-

XI zrezygnowaæ z pe³nienia

swego fantastycznego g³osu.

pokazuje, ¿e mo¿na mieæ inne

Cmentarz Orl¹t powiem tyle,

wicza, na to, ¿e odgrywa³ rolê

tej  politycznej  funkcji.

Przyczynia³ siê do jednoœci

pochodzenie, ¿e polskie po-

¿e wymaga tego zwyk³a

polityczn¹ w ¿yciu Polski. Na

Nastêpne plansze dotycz¹

miêdzy ludŸmi w okresie

chodzenie jest niekonieczne,

dziejowa sprawiedliwoϾ.

pierwszej planszy jest przed-

ormiañskiego pochodzenia

pierwszej po³owy wieku XX.

¿eby byæ Polakiem. Tak¿e

By³ pochowany na Cmen-

stawiony abp Teodorowicz,

arcybiskupa i przybli¿aj¹

Bardzo serdecznie dziêkujê

dlatego Senat chcia³by przy-

tarzu Orl¹t zgodnie z jego

który z racji pe³nienia swojej

równie¿ koœcio³y ormiañ-

Panu Marsza³kowi, senatoro-

pomnieæ postaæ arcybiskupa.

wol¹ i wol¹ spo³eczeñstwa

skie. Zwracamy szczególn¹

Chcê powiedzieæ, ¿e inicjato-

polskiego, wiêc jego cia³o

W³aœciwie to jest postaæ, której dzisiaj

uwagê na to, ¿e wszystkie

rem uchwa³y i wystawy jest

powinno powróciæ na swoje

nie sposób znaleŸæ w naszych

parafie, które nale¿a³y do

senator £ukasz Abgarowicz.”

miejsce.

archidiecezji ormiañskiej,

Podczas otwarcia wystawy

Wystawa jest wspania³a,

obecnych gremiach.

zosta³y po II wojnie œwiato-

wyst¹pi³ tak¿e ks. arcybis-

na razie jest w Senacie, ale

funkcji zasiada³ w Austriac-

wej poza granicami Rzeczy-

kup Kazimierz Nycz:

wi £. Abgarowiczowi, który

myœlê, ¿e bêdzie podró¿o-

kiej Izbie Panów i w galicyj-

pospolitej. Przodkowie obec-

zainspirowa³ wystawê, dziê-

„Pozostaje mi z³o¿yæ po-

wa³a po Polsce i pewnie wiele

skim Sejmie Krajowym. Zaraz

nych  Ormian  polskich

kujê wszystkim Ormianom w

dziêkowania tym wszystkim,

osób do niej dotrze, mo¿e

po nastaniu niepodleg³oœci,

mieszkali na ró¿nych tere-

Polsce. Myœlê, ¿e bêdziemy siê

którzy sprawili, ¿e dzisiaj

nawet zahaczy o Lwów.”

o któr¹ bardzo zabiega³, zosta³

nach.

wspólnie uczyæ, jak bogata

jesteœmy œwiadkami otwarcia

KG