13

WOLNI Z WOLNYMI

Kurier Galicyjski * 16.XII.2008 16.0I.2009

UNIA HADZIACKA 16 WRZEŚNIA 1658 ROKU

nie bêdzie, ani ¿adnego poro-

zumienia na szkodê Rzeczy-

pospolitej”.

Punkt 6 zapowiada³ „dla

rozs¹dzenia spraw tak kry-

minalnych jako i potocznych,

maj¹ mieæ Kozacy osobliwy

(tzn. osobny) trybuna³, wg

takiego porz¹dku jaki sami

sobie ufunduj¹” oraz zapew-

nia³ „bezpieczny powrót i re-

indictio (przywrócenie) dóbr

duchownym obrz¹dku rzym-

skiego. Najwa¿niejsze s³owa

juramentu czyli obopólnej

KRZYSZTOF JAB£ONKA

przysiêgi padaj¹ w punkcie 7.

tekst

„Poniewa¿ Hetman z Woj-

MARIA BASZA zdjêcie

skiem Zaporoskim i woje-

wództwa oderwane, wszytkie

Od dziesiêciu lat przetacza

insze - postronnych narodów

siê przez Ukrainê i Polskê fala

protekcjê odrzucaj¹ - a dobro-

rocznic, zwi¹zanych z pow-

wolnie, jako wolni do wolnych,

staniem Chmielnickiego i je-

równi do równych i zacni do

go nastêpstwami. W maju

zacnych powracaj¹, przeto

1998 r. grupa ukraiñskich

dla pewniejszego dotrzymania

Polaków z Dnieprodzier¿yñ-

teraŸniejszego postanowienia,

ska i Ukraiñców z okolic œwiê-

pozwala temu narodowi rus-

towa³y wzajemne pojednanie

kiemu J K M i Rzeczpospolita

na polach uroczyska ¯ó³te

osobnych Pieczêtarzów, Mar-

Wody i Knia¿e Bajraki, gdzie

sza³ków, i Podskarbich i god-

równo 350 lat temu dosz³o do

noœci senatorskie i inne urzêdy

wzajemnej bitwy przodków

staro¿ytna Ruœ do Korony

Ludwika Jew³aszewskiego, -

narodu ruskiego, który wg

Trudno siê oprzeæ wra¿eniu,

obu narodów z dodatkiem i to

przyst¹pi³a jako i jêzyk ruski,

smoleñskiego, Kasztelanów,

roty urzêdników koronnych

¿e brzmi to dziœ jak traktat

znacz¹cym krymskich Tatarów.

tak¿e na sejmach, wojskach

z Sejmu od Najjaœniejszego

przysiêgê wykonaæ maj¹, i ow-

akcesyjny do Unii „Œrodko-

PóŸniej odby³a siê sesja

szem, tego przestrzegaæ bêd¹,

i Trybuna³ach, a nie tylko po

Pana Naszego Jana Kazimie-

woeuropejskiej” lub NATO.

naukowa ju¿ tylko w gronie

jakoby temu postanowieniu,

cerkwiach ma byæ zachowa-

rza, z Bo¿ej ³aski króla Pol-

W czwartym punkcie prze-

ukraiñsko-tatarskim na temat

na. Tym samym znosi siê

skiego (i Szwedzkiego) Wiel-

przez Konstytucyê albo dekreta

widziano wspóln¹ monetê „dla

wspólnej walki z Rzeczpospo-

uniê koœcieln¹.”

kiego Ksiêcia Litewsiego,

sejmowe, ¿adne inne rescripta

której bicia mennica ma byæ

lit¹ i skutkami jej zniszczenia

Równie¿ Wielmo¿ny Het-

Ruskiego... i wszytkich Sta-

(zarz¹dzenia), uniwersa³y i przy-

w Kijowie” – wg jednego

dla wszystkich narodów re-

man z Wojskiem Zaporoskim

nów Koronnych i Litewskich

wileje, nic przekór nie dzia³o.”

sposobu i z osob¹ króla „(na

gionu.

Ju¿ w nastepnym punkcie

od Rzeczypospolitej oderwanym

naznaczonych na kommisa-

awersie). Ponadto „spólna

W roku nastêpnym przysz³a

„do niej powraca, J.K.M. Pan

rzów, a Wielmo¿nym Panem

wyjaœniono, ¿e nale¿eæ do

rada i spólne si³y byæ maj¹

rocznica Zbara¿a i Zborowa,

nasz Mi³oœciwy, cokolwiek

Janem (Iwanem) Wyhowskim,

nich bêd¹ równie¿ wszyscy

tych narodów przeciw ka¿de-

Wreszcie op³akiwanie Beres-

Pan Bóg dopuœci³, wieczn¹

hetmanem i wszytkim Woj-

biskupi religii greckiej. Za-

mu nieprzyjacielowi”. Przeto

teczka na kurhanach Plasnicy.

amnesti¹, to jest zapomnie-

skiem zaporoskim w obozie

bezpieczenie by³o tez w drug¹

„staraæ siê maj¹ te trzy narody

By³a próba „reaktywacji ugo-

niem wiecznym pokrywa (...)

pod Hadziaczem postano-

stronê,gdy¿ w punkcie 9

spólne wszelkimi sposobami,

dy perejas³awskiej w wersji

dodano: „A cokolwiek by

i ¿adnej zemsty na ostatek,

wiona”. I tu westchnienie,

aby wolna by³a nawigacya na

Kuczma-Putin w przeddzieñ

ani ¿aden z prywatnych nie

koñcz¹ce preambu³ê. „Daj

przeciwnego tego postano-

CzarneMorzeRzeczypospolitej”.

walnych wyborów i pomarañ-

bêdzie pretendowa³, a i owszem

Bo¿e szczêœliwe i wiecznie

wienia wysz³o z Kancelarii

Przewidziano te¿ wspólne

czowej rewolucji. Ca³kiem zaœ

(...) to wszystko, co cokolwiek

trwa³e skoñczenie” (tego dzie³a

Koronnej albo W. K. Litew-

zagro¿enia, którymi wspólnie

bez echa przesz³a w roku

podczas wojen siê dzia³o,

oczywiœcie). Wa¿ne to west-

skiego, to byæma niewa¿ne”,

te¿ zaradziæ miano.

ubieg³ym w sierpniu 2007,

wcale (tj. ca³kowicie) sercem

chnienie, gdy¿ ono jedno,

o co s¹d bêdzie przed królem

„Jeœli zaœ car moskiewski

350 rocznica œmierci Boh-

J M za specjalnym rejestrem.

chrzeœcijañskim pod œwiadec-

z ca³ego zawartego traktatu

prowincyj Rzeczypospolitej

dana Chmielnickiego. Teraz,

twem strasznego Boga, z obo-

pozosta³o aktualne i trwa do

Wszytkie zaœ procesy wzglêdem

przywróciæ nie zechce i na ni¹

równie cicho i niezauwa¿enie,

pólnie dobr¹ wiar¹ sobie

dziœ jak testament wieków

poddanych o swawolê i osob-

nastêpowaæ bêdzie, tedy

nadesz³a rocznica ugody i unii

podarowawszy, ¿aden jeden

przesz³ych.

liwie w woj. kijowskim, wo-

wszytkie si³y, tak koronne

hadziackiej kozackiej Ukrainy

na drugiego ani jawnej, ani

Nastêpnie w 11 punktach

³yñskim, brac³awskim i czerni-

jako i litewskie jako i ruskie,

z Rzeczpospolit¹ jako wspól-

potajemnej nie ma knowaæ

zawarto krótko, acz treœciwie,

howskim zostan¹ skasowane”.

Zaporoskie pod regimentem

not¹ odt¹d Trojga Narodów,

Ostatni 11 punkt ugody

pomsty i praktyki, nie daj¹c

na jakich warunkach Ruœ-

Hetmana swego ³¹czyc siê

wielkiego acz utraconego

siê uwodziæ” od s³ów z³o¿onej

Ukraina i jej przes³awne woj-

zabezpiecza³ Ukrainê przed

i wojowaæ bêd¹”, czego efektem

dziedzictwa, które budowa³o

przysiêgi.

sko Zaporoskie powraca do

zemst¹ Moskwy. „Z carem

ju¿ za rok od unii by³o walne

ówczesn¹ Europê i torowa³o

„Odt¹d wojska Zaporos-

Rzeczypospolitej „jako nie po

Jego Moœci¹ Moskiewskim,

zwyciêstwo pod Konotopem

drogê obecnej Unii Narodów,

kiego ma byæ dwakroæ 30

dobrej woli, ale z musu... przy-

jeœliby przysz³o do zawarcia

armii kozacko-polsko-tatar-

rocznica zaprzysiê¿enia przez

tysiêcy, a ich kwatery w tych

ciœnione ró¿nemi opresjami,

pakt JKM i Stanom Koron-

skiej nad Moskalami.

Sejm i przyjêcia przez Radê i

nym i W Ksiêstwa Litewskiego

województwach i dobrach...

do obrony swojej przyst¹pi³o.

„Przeto – w punkcie 5 –

Starszyznê Kozack¹ wa¿nego

w których przed wojn¹ zosta-

Tak oto J.K.M., Pan nasz Mi-

przysz³o, ma wymagaæ uzna-

Hetman z Wojskiem Zaporos-

aktu prawnego, którego nie-

wiali, przy wolnoœciach i sta-

³oœciwy, ojcowskim sercem –

nia reputacji i teraŸniejszego

kim teraz (tzn. odt¹d) i na

które postanowienia, a nade

rodawnych zwyczajach ich

przepominaj¹c (tj. zapominaj¹c)

postanowienia Wielmo¿nemu

wieki, wszelkich postronnych

wszystko przes³anie g³ówne,

zachowuj¹c”, tak i¿ „¿aden

co siê w zamieszaniu sta³o,

Hetmanowi i Wojsku Zapo-

protekcyj odst¹piwszy, wiêcej

nie straci³o na aktualnoœci.

dzier¿awca dóbr krolewskich

wzywa do jednoœci”. Oni zaœ

roskiemu dany <praecament>.

siê do nich wi¹zac nie ma.

Dziœ rozwijamy wiekowy

Tu nastêpuje jurament,

i starosta ani pan dziedziczny

„nie pogardzaj¹c ³ask¹ J.K.M,

I owszem w wiernoœci, pod-

dokument i czytamy zawija-

czy do¿ywotni... ¿adnych po-

Dobrotliwego Pana dobroæ

czyli zaprzysiê¿enie „która to

dañstwie i pos³uszeñstwie N.

stym stylem zapisane s³owa:

datków od futorów kozackich,

pokornie przyjmuj¹c, do tej

komisyê tak Ich Moœcie Pano-

Majestatowi Królestwa, tak¿e

„Pakta Hadziackie auten-

wsi i miasteczek wyci¹gaæ nie

familijej przystêpuj¹. Potym

wie Komisarze jako i W. Het-

wszytkiej Rzeczypospolitej

tyczne, 16 septembra posta-

bêdzie, ale jako ludzie rycerscy,

do spólnej namowy, postano-

man Ksiêstwa Ruskiego do

ma i bêdzie (pozostawaæ) na

nowione. W imiê Pañskie

wolni od wszystkich ciê¿arów

wieniu zgody, szczeroœci i z

facto przysiêg¹ potwierdzili,

wieczne czasy”. Tu zgrabnie

Amen.

tak jako roty juramentu rêk¹

po wszytkiej Koronie i W.K.

obopólnej mi³oœci, bior¹c za

dodano „ nie ujmuj¹c jednak

Ku wiecznej pamiêci teraz

Litewskim byæ maj¹”.

œwiadectwo strasznych zastê-

Ichmoœciów extract podpisane”.

nic braterstwu z Chanem

i na potym bêd¹cym zaw¿dy”,

Ponadto „¿adnych wojsk

pów Boga to, co siê stanowi,

„A co siê tknie przysiêgi

J.M. Krymskim zawartemu,

czyli na zawsze. To do nas,

polskich, litewskich albo

szczerze, prawdziwie i wiecznie

JKM Pana naszego mi³oœci-

a jeœli mo¿e to byæ – bez

potomków tych co tê uniê

cudzoziemskich nikt prowa-

ma byæ trzymana”.

wego, tê z clemencjej (z ³aska-

naruszenia integralnoœci Rze-

zawierali. „Komisyja miêdzy

dziæ nie ma w województwa

„Pokój przeto wieczny i

woœci¹) swojej pañskiej, na

czypospolitej – to i z carem

Stanami Korony Polskiej i

pokorn¹ proœbê wojska Zapo-

kijowskie, brac³awskie i czer-

nigdy nie zerwany zastano-

moskiewskim” co jawnie ju¿

Wielkiego Ksiêstwa Litewskiego

nihowskie”.... „A gdyby wojna

wiliœmy (ustanowilismy) tym

roskiego uczyniæ raczy JKM

œwiadczy o obronnym cha-

z jednej a Wielmo¿nym Het-

jaka byæ mia³a od granic

sposobem”.

i za Ni¹ (czyli królem) Ichmoœ-

rakterze unii. Ponadto „legacyj

manem i Woyskiem Zaporos-

ruskich i potrzeba posi³ków

I w 11 punktach spisano

ciowie Panowie Komisarze

¿adnych od postronn y c h

kim z drugiej strony, przez

koronnych przyst¹pi³a, wten-

treœæ ugody, która uni¹ trzech

rêcz¹. „Przysiêgi zaœ pu³kow-

przyjmowaæ nie ma i jeœli-

wielmo¿nego Stanis³awa Ka-

czas te posi³ki byæ maj¹ pod

pañstw a czterech narodów

ników, setników i wszytkiej

by jakie trafi³y one, do JK

zimierza Bieniszewskiego, -

starszyzny wojska Zaporos-

regimentem Hetmana Wojsk

staæ siê mia³a. Postanawia³a

Moœci odsy³aæ bêdzie”, ...„ani

wo³yñskiego i Kazimierza

Ruskich”.

ona, ¿e „religia grecka, z któr¹

kiego po Sejmie, na którym

wojskpostronnychwprowadzaæ