29

Kurier Galicyjski * 16.XII.2008 16.0I.2009

Losy koœcio³a w XIX

ciela (301 r.) Œciana pó³noc-

by³ du¿y obraz olejny „Chrzest

Biskupów i dwie figury Œwiê-

i na pocz¹tku XX w.

nego ramienia transeptu zo-

króla Armenii Tirydatesa III”.

tych Rycerzy (prawdopodob-

W ci¹gu XIX w. koœció³ or-

sta³a ozdobiona alegorycznymi

Na przeciwleg³ej, po³udniowej

nie œw. Marcin i œw. Jerzy).

miañski by³ kilka razy od-

scenami. W iluzjonistycznych

stronie w o³tarzu znajdowa³

Ambona by³a zwieñczona fi-

nawiany, a nawet by³ czêœciowo

niszach na coko³ach namalo-

siê obraz Chrystusa Ukrzy¿o-

gur¹ œw. Ambro¿ego. O³tarze

przebudowany. W latach 1811

wano figury dwóch œwiêtych

wanego. PóŸniej (w XX w.)

boczne zdobi³y barokowe

– 1826 œwi¹tynia zosta³a

figurki puttów (uskrzydlo-

starców, jeden z krzy¿em,

znajdowa³ siê tam równie¿

zamkniêta, bo nie by³o odpo-

nych anio³ków). Czêœæ rzeŸb

drugi z ksi¹¿k¹ (Ewangeli¹).

obraz Matki Boskiej Trynitar-

wiednich œrodków na remont.

z koœcio³a ormiañskiego znaj-

Dooko³a nich s¹ postacie

skiej (trzymaj¹cej w rêce

W 1826 r. nowy proboszcz

duje siê obecnie w muzeach

Chiñczyka, Murzyna oraz

kwiat) pochodz¹cy z ju¿

Z dŸwiêkiem

Antoni Borkowski rozpocz¹³

Stanis³awowa i Oleska. W Sta-

Indianina. Byæ mo¿e, jest to

nieistniej¹cego  koœcio³a

dzwonków

renowacjê i regularne odpra-

nis³awowskim Muzeum Kra-

symboliczne przedstawienie

ojców Trynitarzy, który zosta³

melodyjnych,

wia³ Msze œw. w koœciele. Owe

joznawczym – figury œw. Onuf-

wraz z op³atkiem

prace prowadzone w ci¹gu

rego, œw. Piotra, œw. Paw³a,

wigilijnym

siedmiu lat zosta³y zakoñ-

œw. Longina, Józefa, Jana,

czone w 1833 r. W latach

Jerzego. W Muzeum Sztuki (w

w dzieñ Bo¿ego

1855 – 1858 podczas kolejnej

dawnej kolegiacie) znajduje

Narodzenia

siê rzeŸba œw. Miko³aja. Poli-

œlê serdeczne Ci

chromowane w ciemnych

¿yczenia!

kolorach figury œw. Jana Ne-

pomucena, Rocha, a równie¿

Dawida i Salomona znajduj¹

Centralne przejœcie jest znacz-

siê w muzeum w Olesku. Owe

nie szersze i wy¿sze od dwóch

cztery rzeŸby pochodz¹ z

bocznych, zakoñczone pó³ko-

o³tarzy bocznych w kapli-

list¹ arkad¹. Parapet chóru

cach. Katalog wystawy stanis-

ozdobiono kompozycj¹ fres-

³awowskiej z 1928 r. zawiera

kow¹, a filary wejœcia – pila-

jeszcze kilka figur œwiêtych

strami. Nad chórem sklepienie

z koœcio³a ormiañskiego,

konchowe, w nawie – koleb-

które by³y przedstawione na

kowe z lunetami, zaœ w prez-

tej wystawie, zaœ miejsce, w

biterium – ¿eglaste.

którym znajduj¹ siê obecnie,

nie jest znane. S¹ to postacie:

Freski oraz inne zdobienia

Chrystusa Zmartwychwsta-

osiemnastowieczne

Cenne barokowe freski

XVIII - wieczna figura

pêdzla Jana Soleckiego za-

barokowa

chowa³y siê jedynie na

sklepieniu prezbiterium i na-

renowacji dach nakryto bla-

wy, a równie¿ w czêœci górnej

ch¹. Dnia 28 wrzeœnia 1868 r.

nawy nad gzymsem. Na skle-

w Stanis³awowie wybuch³

pieniu prezbiterium znaj-

straszny po¿ar, który zniszczy³

duje siê scena Zwiastowanie

prawie ca³e miasto, miêdzy in-

Najœwiêtszej Marii Panny. W

nymi, znacznie zosta³a uszko-

przêœle krzy¿owym – Wniebo-

dzona œwi¹tynia ormiañska.

Cenne barokowe freski pêdzla Jana Soleckiego

wziêcie NMP. Sklepienie nawy

Sklepienia uleg³y os³abieniu,

ozdobiono wielofiguraln¹

szerzenia wiary chrzeœcijañ-

na nich pojawi³y siê pêkniêcia.

zamkniêty podczas reform

kompozycj¹, któr¹ podzielono

skiej w Azji, Afryce i Ameryce

Zosta³a zniszczona czêœæ

józefiñskich.

i pracy misjonarskiej ducho-

fresków, rzeŸb i ozdobienie

Dekoracja rzeŸbiar-

Dekoracja rzeŸbiarska

wieñstwa katolickiego.

o³tarzy bocznych. Odbudow¹

XVIII - wieczna figura

zaj¹³ siê nowy proboszcz

œwi¹tyni by³a wykonana

ska koœcio³a

Œwiêtego Rycerza

O³tarze

Isaak Isakowicz, przysz³y

miêdzy rokiem 1748, gdy

wyró¿nia siê

Ksiêgi inwentaryzacyjne

³ego, alegorii Wiary i Mi³oœci,

arcybiskup lwowski. Na

tylko zaczêto wznosiæ mury,

wysokim poziomem

z koñca XVIII w. i pocz¹tku

a równie¿ drewniana, poli-

remont uda³o siê mu zebraæ

a rokiem 1762. W XVIII w.

18 tys. z³ reñskich. By³y to

XIX w. (1818 r.) œwiadcz¹ o

chromowana kropielnica. Na

sk³ada³a siê ona z 38 wielkich

wykonania i stylow¹

zbyt nik³e koszty, z tego, wiêc,

tym, ¿e wielki o³tarz by³ mu-

tej samej wystawie przed-

poz³acanych figur œwiêtych,

jednorodnoœci¹.

powodu nie brano pod uwagê

rowany i pomalowany, pod

stawiono portrety i obrazy,

wykonanych w stylu baroko-

imitacjê marmuru. Miêdzy

wymagañ konserwatorów,

które w tym czasie znajdo-

wym. RzeŸby by³y ustano-

na kilka scen. Centralna scena

prowadzono tylko podstawowe

czterema kolumnami sta³y

wa³y siê w koœciele lub ple-

wione w o³tarzach, w nawie

– to Ukoronowanie NMP,

dwie figury œwiêtych, taber-

prace budowlane i zabezpie-

banii ormiañskiej. Wœród

g³ównej obok filarów i kolumn,

ozdobiona barokow¹, namalo-

nakulum by³o drewniane,

czaj¹ce. Wiêc, zniszczono

nich portrety arcybiskupów

i w górnej czêœci nad gzymsem

poz³acane ozdobione drewnia-

albo zamurowano czêœæ baro-

wan¹ z³otem, ram¹. Akcja

S. Stefanowicza, J. Tumano-

w prezbiterium, i w transep-

nymi, poz³acanymi rzeŸbami

kowych bia³okamiennych

odbywa siê w œwi¹tyni, na tle

wicza i jeszcze dwóch niezna-

cie. Z biegiem czasu czêœæ

Dawida, Moj¿esza i dwóch

elementów ozdobienia fasady,

bogatej architektury o³tarza z

nych lwowskich arcybiskupów,

rzeŸb znik³a, lub zosta³a prze-

biskupów. Na œcianie nad

przebudowano kopu³y wie¿,

równie¿ stanis³awowskich

potrójnymi marmurowymi

kazana do muzeów.

o³tarzem znajdowa³ siê du¿y

ksiê¿y Krzysztofa Roszko Bog-

zaœ same wie¿e nieco obni¿ono.

kolumnami. Po obu stronach

Dekoracja rzeŸbiarska

obraz Niepokalanego Poczêcia

danowicza (1686 – 1767), Ja-

Zamurowano dwa wejœcia

przedstawiono figury Apos-

koœcio³a ormiañskiego wyró¿-

NMP. W o³tarzu by³y umiesz-

kuba Warteresiewicza (zmar³

boczne do koœcio³a, które

to³ów i Ewangelistów. Nad

nia siê wysokim poziomem

czone dwa obrazy – Matki

znajdowa³y siê w wie¿ach

chórem muzycznym trady-

28 wrzeœnia 1868 r. w Stanis³awowie

Boskiej £askawej i Chrystusa,

frontowych. Po rzemieœlni-

cyjnie przedstawiono Dawida,

który upad³ pod ciê¿arem

czemu, nie fachowo, przema-

który gra na harfie. Na skle-

wybuch³ po¿ar, który zniszczy³ prawie

krzy¿a. W prezbiterium by³y

lowano freski. Dach œwi¹tyni

pieniu po³udniowego ramienia

ca³e miasto, m.in., znacznie zosta³a

cztery o³tarze boczne, w ka-

nakryto now¹ blach¹, zawie-

transeptu jest przedstawiona

uszkodzona œwi¹tynia ormiañska.

plicach nawy - te¿ cztery i dwa

szono dwa nowe dzwony,

scena „Modlitwa w Ogrójcu”.

przy œcianach transeptu.

zbudowano nowy budynek

Na œcianach freski przedsta-

w 1732 r.), Jakuba Manugie-

O³tarze w kaplicach mia³y

wykonania i stylow¹ jedno-

parafialny. Po tym remoncie

wiaj¹ Chrystusa przed Pi³a-

wicza (zmar³ w 1774 r.), ojca

marmurowe kolumny, reszta

rodnoœci¹. Jednak, nie da siê

œwi¹tyni znacznie obni¿y³ siê

tem, Poca³unek Judasza i Nie-

Leona z zakonu Trynitarzy,

– kamienne. W nawie by³y 32

wyznaczyæ autora (lub autorów)

poziom ozdobienia wnêtrz,

sienie (dŸwiganie) Krzy¿a na

œw. Grzegorza Oœwieciciela

³awki i 2 konfesjona³y. Po-

owych figur. Do dnia dzisiej-

równie¿ zmieni³ siê jej wygl¹d

Golgotê.

sadzka by³a z p³yt piaskowca.

Armenii (XVII w.), Matki

szego w koœciele zachowa³y

zewnêtrzny.

Na œcianie pó³nocnego ra-

Przed prezbiterium zosta³y

Boskiej z Dzieci¹tkiem Jezus

siê: w prezbiterium – grupa

mienia transeptu na sklepie-

Odrestaurowanie œwi¹tyni

zbudowane drewniane balaski.

(XVI – XVII w.), Chrystus na

rzeŸbiarska Zwiastowanie,

niu przedstawiono scenê z

w latach 20. XX w.

W kaplicach bocznych o³tarze

krzy¿u z klêcz¹c¹ Mari¹ Mag-

figury œw. Konstantego Wiel-

historii Armenii – chrzest

by³y poœwiêcone œwiêtym -

dalen¹, Pok³on Trzech Króli

Podczas I wojny œwiatowej

Króla Armenii Tirydatesa III

kiego,œw.Longina;wtransepcie

Micha³owi, Józefowi, Anto-

(XVIII w.) G³owa Chrystusa

w latach 1916 – 1917 Rosja-

i jego ma³¿onki Królowej

– œw. Grzegorza, Archanio³a

(XVII – XVIII w.), namalowana

niemu i Kajetanowi. W o³tarzu

Aszchen, udzielany im przez

Micha³a, œw. Andrzeja, œw. Ja-

nie umieœcili pozycjê swojej

na skórze koziej.

na stronie pó³nocnej transeptu

œwiêtego Grzegorza Oœwieci-

kuba, dwie figury Œwiêtych

artylerii niedaleko œwi¹tyni