31

Kurier Galicyjski * 16.XII.2008 16.0I.2009

NIEZWYKŁE LOSY ZWYKŁYCH LUDZI

przysz³ym roku organizujemy

sympozjum dotycz¹ce mu-

zeów w Kielcach ze wzglêdu

na wa¿n¹ rocznicê muzeum

IRENA MASALSKA tekst

hali produkcyjnej w...swojej

kieleckiego. Swego czasu

MARIA BASZA,

w³asnej fabryce. By³ potrzebny,

mieliœmy sympozjum z okazji

STANIS£AW £UKASIEWICZ

poniewa¿ wówczas potrzebo-

stulecia muzeum w Prze-

zdjêcia

wano œwiec. Dziadek zmar³ w

myœlu. Organizowane by³o

1950 roku, przejêli to potem

wspólnie z kuri¹ biskupi¹ i

W pierwszych dniach

¯ydzi, pamiêtam, ¿e produko-

tamtejszym muzeum.

grudnia do naszej redakcji

wali œwiece i jakieœ pasty.

- Co ksi¹dz mo¿e powie-

zawita³ pan Stanis³aw £uka-

Budynek fabryki siê uchowa³

dzieæ na temat swoich badañ,

siewicz, wiceprezes Towa-

i babcia, która nie pracowa³a,

dotycz¹cych dzia³alnoœci

rzystwa Mi³oœników Lwowa

utrzymywa³a nas za pieni¹dze

ojców salezjanów na tere-

i  Kresów  Po³udniowo-

z dzier¿awy. Nie by³o mowy,

nach wschodnich, równie¿

Wschodnich, oddzia³ w Poz-

¿ebyœmy pozyskali jakieœ

po II wojnie œwiatowe?

naniu. Jest ju¿ starszym

œrodki od matki czy od ojca.

- Wyk³adam w Seminarium

panem, ale niezwykle ener-

- A jakie by³y Pañskie

Salezjañskim w Krakowie.

gicznym i bardzo weso³ym.

losy w szkole?

Zajmujê siê badaniami, do-

Opowiedzia³ nam o akcji,

- Mieliœmy bardzo solidny

tycz¹cymi historii Salezjanów,

któr¹ od lat organizuje TML

dom z wysokim p³otem, trzema

szczególnie na terenach

i KPW oddzia³ Poznañ.

psami w zagrodzie i drutem

wschodnich. Poszukujê œladów

- Rokrocznie w okolicy

kolczastym. W zwi¹zku z tym,

mêczenników salezjañskich

dnia 6 grudnia – œw. Miko³aja,

mo¿na by³o swobodnie s³u-

z czasów II wojny œwiatowej.

jesteœmy tu we Lwowie. Naj-

chaæ radia. Nastawialiœmy

By³em na Podolu, w Bucza-

czêœciej jedziemy autokarem.

odbiornik i s³uchaliœmy praw-

czu. Jestem autorem ksi¹¿ek,

Jedzie nim kilkunastu har-

dziwych wiadomoœci. Potem

Stanis³aw £ukasiewicz

dotycz¹cychzakonusalezjanów:

cerzy oraz osoby z Towarzystwa

tymi wiadomoœciami dzieli³em

„Szkolnictwo Salezjanów w

Mi³oœników Lwowa i Kresów

siê w szkole.

nie dosta³y, odwiedzimy w

Polsce”, „Mêczennicy sale-

Po³udniowo-Wschodnich Od-

Niestety, ktoœ z

przysz³ym roku.

zjañscy na Wschodzie”, obszer-

dzia³ w Poznaniu. Autokar

kolegów doniós³

We Lwowie harcerze roz-

nego artyku³u „Salezjanie we

wype³niony jest po brzegi

to dyrekcji. Pan

nosz¹ paczki indywidualnie,

Lwowie”.

darami. W tym roku, jak

Reich, dyrektor

pukaj¹c do drzwi naszych

By³a w Parku Stryjskim

zawsze, mieliœmy k³opoty na

szko³y nr 10,

podopiecznych.

potê¿na budowla bursy, Sa-

- Przypuszczamy, ¿e przy-

granicy.

kaza³ mi w ci¹-

lezjanie j¹ przyjêli w 1936 r.,

daliby siê Wam sponsorzy,

- Co to s¹ za dary?

gu dwu tygodni

poniewa¿ by³y trudnoœci

¿ebyœcie mogli dzia³aæ na

znaleŸæ sobie

- Mamy sponsora, który

wychowawcze w bursie, bo

wiêksz¹ skalê.

now¹ szko³ê.

zaopatruje nas w artyku³y

ch³opcy wychodzili na miasto.

-Potrzebujemy sponso-

Kiedy poszed-

szkolne i biurowe. Przekazu-

Otwarto gimnazjum rozwojowe,

rów, ale nie takich, którzy

³em do szko³y

jemy je do Federacji Organi-

by³y tam cztery klasy. Drug¹

wycofuj¹ siê z zobowi¹zañ.

jakie by³y we Lwowie, 10, 24

nr 24, dyrektor Kabarowski

zacji Polskich na Ukrainie,

placówk¹, któr¹ prowadzili

i 30 (ostatnia dziœ nie ist-

Niestety, jest to coraz czêstsze

te¿ stamt¹d mnie wyrzuci³, bo

Towarzystwa Kultury Polskiej

Salezjanie przed wojn¹, by³

nieje – red.). Pamiêtam, ¿e

zjawisko.

nie chcia³em nale¿eæ do

Ziemi Lwowskiej, do szkó³

koœció³ Matki Boskiej Ostro-

teren wokó³ parafii œw. Anto-

pionierów. W koñcu znalaz-

z polskim jêzykiem nauczania,

bramskiej na £yczakowie.

Nie mog³o zabrakn¹æ tak¿e

niego by³ wtedy mniejszy.

³em siê w szkole nr 30, gdzie

polskich grup przedszkolnych.

Tam by³ prê¿ny oœrodek

- Kiedy Pan wyjecha³ ze

historii ¿ycia pana Stanis-

by³em krótko, ale mi zaliczyli

Dzieci oraz wychowawcy cze-

parafialny, m³odzie¿owy.

Lwowa?

³awa. Momentami uznaæ

ca³y rok.

kaj¹ z niecierpliwoœci¹ na

Piêknie jest opisana ostatnia

- Dlaczego i jak Pan siê

mo¿na j¹ za niezwyk³¹:

- W 1956 roku, przed dru-

kredki, o³ówki, pisaki, bloki

Msza œw. w tym koœciele, gdy

- Czy Pan siê urodzi³ we

znalaz³ w koñcu w Poz-

g¹ repatriacj¹. Pojecha³em do

rysunkowe, zeszyty. Przywo-

zosta³ opuszczony przez

Lwowie?

naniu?

swojego ojca, ¿eby go odwie-

zimy tak¿e inne rzeczy, np.

ostatnich  duszpasterzy.

- Powiem tak - urodzi³em

dziæ. Muszê przyznaæ, ¿e gdy

- Bardzo chcia³em pojechaæ

tornistry.

Pisa³em o obecnoœci Sale-

siê w czasie wojny. Je¿eli ktoœ

koñczy³a siê woja, sytuacja

do ojca i go odwiedziæ. Jak

Z okazji „miko³ajek” przy-

zjanów na Ukrainie, w ZSRR,

mnie zapytuje, gdzie siê uro-

mojej rodziny by³a tragiczna

sk³ada³em proœbê o to, ¿ebym

gotowujemy te¿ paczki dla

wielokrotnie wystêpowa³em

dzi³em, to odpowiadam: „Czy

– ojciec by³ pod Berlinem,

móg³ wyjechaæ latem, to zgo-

dzieci. Najczêœciej spotykamy

za granic¹ na ten temat.

mam powiedzieæ, jak jest

matka – na Syberii, a ja – we

da na wyjazd zawsze przycho-

siê w koœciele œw. Marii Mag-

- Czy zna ksi¹dz ksiêdza

w dokumentach, czy tak, jak

Lwowie.

dzi³a wtedy, kiedy siê zaczyna³

daleny. Przekazujemy te¿ po-

Andrzeja Baczyñskiego,

- Dlaczego Pañska matka

faktycznie?” Faktycznie jestem

nowy rok szkolny. W 1955

szczególne paczki do instytucji

który pochodzi ze Lwowa

siê znalaz³a na Syberii?

urodzony 24 kwietnia 1942

roku dosta³em zgodê na okres

i do koœcio³a œw. Antoniego.

i pracuje w oœrodku Sale-

- Czy Wasze dary s¹ te¿ roz-

roku w Ko³omyi, a w doku-

Có¿, przez kilkadziesi¹t lat

Wszystkich Œwiêtych. Poci¹gi

zjanów w Odessie?

prowadzane poza Lwowem?

mentach mam 25 kwietnia

oficjalnie s³ysza³em, ¿e poje-

by³y straszliwie zat³oczone.

- Oczywiœcie. Znam go z

1942 r.– we Lwowie.

cha³a „na wycieczkê.” Dopiero

Ojca zobaczy³em wtedy po raz

- G³ównym naszym kierun-

okresu lwowskiego, gdy by³

- A czemu tak siê sta³o?

niedawno oficjalnie stwier-

pierwszy. W 1956 roku poje-

kiem dzia³ania w terenie s¹

proboszczem we Lwowie.

- W czasie wojny mój ojciec

dzono, ¿e to za powi¹zanie z

cha³em w odwiedziny do ojca

Brze¿any. To jest teren, którym

Ostatnio pomaga³em mu w

siê ukrywa³ w górach, w³aœnie

AK, sama jednak do AK nie

i ju¿ zosta³em. Co prawda,

my siê opiekujemy. Przezna-

zbieraniu funduszy na gro-

w okolicy Ko³omyi, moja

nale¿a³a. Swoje mieszkanie

potem Rosjanie siê zorien-

czamy, wiêc jeden dzieñ na

bowiec dla ksiêdza Hoppego.

matka doje¿d¿a³a do niego ze

odst¹pi³a kolegom i kole¿an-

towali, ¿e im jednej sztuki

wyprawê do Brze¿an. Po

Ksi¹dz Hoppe - to charyzma-

Lwowa. Podczas któregoœ po-

kom z AK, by mogli tam siê

brakuje w armii. ZnaleŸli

drodze odwiedzamy Rohatyn.

tyczny kap³an, legendarny,

bytu zasz³y jakieœ komplika-

spotykaæ, a sama siê prze-

mnie w Poznaniu, mia³em

Jedziemy te¿ do Podhajec

jego s³ucha³o siê z otwartymi

cje, musia³a uciekaæ, potem

nios³a na czas wojny do

wtedy 20 lat. Prze¿ywa³em

i Przemyœlan. Przyje¿d¿amy

ustami, jeden z Salezjanów

siê wraca³a i, jak siê póŸniej

rodziców. Kiedy siê urodzi³em,

wtedy chwile grozy, bo wez-

wszêdzie do parafii. Dla dzieci

chodzi³ za nim z o³ówkiem

okaza³o, za wczeœnie siê zna-

mia³a 20 lat, tak wiêc w AK

wano mnie do Komendy

w Brze¿anach przygotowa-

i spisywa³ myœli Hoppego.

laz³em na œwiecie. Dziadek

byli jej koledzy i kole¿anki ze

G³ównej Milicji Obywatelskiej

liœmy 35 paczek od œw. Mi-

Porywa³ m³odzie¿. W tamtym

pojecha³ do Ko³omyi, przywióz³

szko³y. Za którymœ razem j¹

w Warszawie. By³o napisane,

ko³aja. Przywozimy tam te¿

czasie w Republice Litewskiej

mnie z powrotem do Lwowa,

chwycili Sowieci, bo rozszy-

¿e mam siê stawiæ z pasz-

odzie¿ – u¿ywan¹ i now¹,

by³o takich trzech kap³anów:

dzieñ mu siê pomyli³. Nie

frowali tamt¹ grupê. Pozwolili

portem zagranicznym. ¯ad-

artyku³y biurowe i szkolne,

ksi¹dz pra³at Obremski jeszcze

chcia³, ¿ebym mia³ zapisan¹

jej doczekaæ urodzenia mojej

nego paszportu zagranicznego

œrodki czystoœci. Ludzie cze-

¿yj¹cy, ju¿ nie¿yj¹cy misjonarz

Ko³omyjê, jako miejsce uro-

siostry. Kiedy siê urodzi³a,

nie mia³em, tylko polski dowód

kaj¹ równie¿ na ¿ywnoœæ,

Adolf Trusewicz, ksi¹dz Ta-

dzenia, wiêc zg³osi³ w Urzê-

oddali siostrê babci, a matkê

osobisty. Kto wie, czy by mnie

wiêc j¹ te¿ zabieramy.

deusz Hoppe. Pochodzi³ z poz-

- Czy dostarczacie te¿

dzie Stanu Cywilnego, ¿e

wywieŸli na Sybir. Rodzina siê

tu nie wcielili do armii? Na

nañskiego, ale po wojnie

coœ indywidualnie?

urodzi³em siê we Lwowie.

ju¿ nie po³¹czy³a.

szczêœcie, mog³em z³o¿yæ

wyjecha³ na Wileñszczyznê. 7

- Tak czy inaczej, Pan siê

Mieszkaliœmy we Lwowie,

oœwiadczenie, obywatelem

- We Lwowie mamy pod

grudnia 1958 r. przyjecha³ do

urodzi³ na Kresach, na te-

mieliœmy ³adny dom i fabrykê.

jakiego kraju chcê zostaæ.

opiek¹ oko³o 70. rodzin. W tym

Odessy, odprawi³ Mszê œw. i

renie dawnej Galicji.

To by³a jedna z nielicznych

I tak zosta³em w Poznaniu.

roku jeden ze sponsorów siê

powiedzia³ wiernym, ¿e zo-

- Dziêkujê serdecznie za

- Nie ulega w¹tpliwoœci.

fabryk, która zosta³a po wojnie

wycofa³ w ostatniej chwili

stanie u nich do œmierci. Jego

rozmowê, daj Bo¿e zdrowie

We Lwowie spêdzi³em swoje

dziêki temu, ¿e produkowa³a

i przygotowaliœmy ogó³em ok.

s³owa siê spe³ni³y, zmar³ w

na œwiêta i na ca³y Nowy

dzieciñstwo, mieszka³em tu

œwiece. Dziadka aresztowano,

60 rodzinnych paczek ¿yw-

2003 r., pracuj¹c 55 lat w

Rok!

do 14. roku ¿ycia. Chodzi³em

ale po pó³ roku wypuszczono

noœciowych zamiast 120. Na

Odessie jako proboszcz koœ-

do wszystkich szkó³ polskich,

z wiêzienia.Zosta³kierownikiem

pewno te osoby, które paczek

KG

cio³a œw. Piotra.

KG