14

Rozmowy Kuriera

14 28 lutego 2009 * Kurier Galicyjski

ROZMOWY WE LWOWIE I O LWOWIE

Z Januszem Wasylkow-

skim, znanym literatem,

wydawc¹, redaktorem wy-

dawanego w Warszawie

nach napisanie ksi¹¿ki, po-

„Rocznika Lwowskiego”

œwiêconej trzem obronom

rozmawia³ Jurij Smirnow.

Lwowa: w 1918, 1920, 1939.

tekst i zdjêcia autora

Fragmenty tej pracy opubli-

kowa³ w „Roczniku Lwowskim”.

Rzecz o panu Januszu Wa-

Bardzo ceniê dzia³alnoœæ

sylkowskim, warszawiaku ze

Andrzeja Chlipalskiego z Kra-

lwowskim rodowodem, mi³oœ-

kowa, który wydaje pismo

niku Lwowa. Tê swoj¹ mi³oœæ

„Cracovia Leopolis”.

do rodzinnego miasta realizuje

Obecnie piszê dwie ksi¹¿ki

pan Janusz w aktywnej pracy

o wystawach malarskich we

literackiej i organizacyjnej.

Lwowie i ju¿ odkry³em 15 naz-

Jest za³o¿ycielem i wielo-

wisk malarzy, którzy wysta-

letnim (od 1991 r.) wydawc¹

wiali swoje prace we Lwowie,

i redaktorem naczelnym tak

ale niewiadomo, co siê z nimi

powa¿nej pozycji jak „Rocznik

sta³o.

- Proszê powiedzieæ kilka

Lwowski”. Pan Janusz Wasyl-

s³ów o sobie?

kowski by³ inicjatorem utwo-

Projekt ok³adki nowej ksi¹zki

rzenia „Instytutu Lwowskiego”,

- Urodzi³em siê 2.08.1933 r.

Janusza Wasylkowskiego

który gromadzi materia³y

przy ul. Kurkowej w szpitalu

„Teatr z ulicy Kopernika”

o Lwowie i lwowianach, zajmu-

ubezpieczeñ spo³ecznych.

je siê dzia³alnoœci¹ edytorsk¹.

Chrzczony by³em w koœciele

Przez wiele lat pan Wasylkowski

Marii Magdaleny. Ojciec by³

te najbardziej skandaliczne.

zbiera materia³y do „Encyklo-

kolejarzem, dziadek od strony

Ksi¹¿ka Leszka Podhorodec-

pedii Lwowa”. To nie jedyne

mamy urzêdnikiem ubezpie-

kiego „Dzieje Lwowa” jest na-

jego zajêcie. Jest poet¹, saty-

czalni spo³ecznej. Rodzice ojca

pisana z absolutn¹ nieznajo-

rykiem, krytykiem literackim

umarli wczeœnie. Mieszkaliœmy

moœci¹ sprawy. Autorowi

i teatralnym, etc. Przez wiele

przy ul. Reymonta (najpierw

wszystko siê myli³o. I takich

lat aktywnie udziela siê w ¿y-

ulica ta nazywa³a siê ul. So-

ksi¹¿ek jest ca³a masa. Wy-

ciu spo³ecznym, w dzia³alnoœci

dowa), a tu¿ przed wojn¹ przy

dawnictwa oszczêdzaj¹, jednak

Towarzystwa Mi³oœników

ul. Wernyhory. Przez rok miesz-

ksi¹¿ki naukowe i historyczne

Janusz Wasylkowski przed Ossolineum (obecnie biblio-

Lwowa i Kresów Po³udniowo –

kaliœmy w Zimnej Wodzie, bo

wymagaj¹ dodatkowej recenzji

teka im. Stefanyka) we Lwowie

Wschodnich w Warszawie.

mia³em krzywe nogi i lekarz za-

i weryfikacji. Za to niestety

Jednak wiek bierze swoje. Na

leci³k¹pieles³oneczne.W 1941 r.

trzeba dodatkowo zap³aciæ.

wszystko po prostu brakuje

poszed³em do pierwszej klasy

- Wiem, ¿e walczy Pan nie

Do Lwowa w styczniu 2009

i „rozrzucon¹”. Piszê fraszki,

czasu i si³ fizycznych, bo 75

do szko³y, która mieœci³a siê

tylko z b³êdami w ksi¹¿kach,

roku przyjecha³ nie tylko z sa-

rzeczy satyryczne, poezjê, na-

ale równie¿ z pozycj¹ niektó-

lat to jest wiek powa¿ny…

mego sentymentu. Zbiera ma-

przy koœciele œw. Teresy przy

pisa³em kilkanaœcie sztuk

rych autorów ukraiñskich?

Spo³ecznoœæ, mi³oœnicy

teria³y do nowej ksi¹¿ki „Teatr

ul. Sapiehy. Poniewa¿ umia³em

teatralnych, napisa³em pracê

Lwowa, w³adze Rzeczypospo-

z ulicy Kopernika”. Równie¿

czytaæ ju¿ w wieku piêciu lat,

pó³ naukow¹ o emigracji i szeœæ

- W pierwszym okresie nie

litej œwiêtowali niedawno

godzinami siedzi w bibliotekach

to pierwsz¹ klasê skoñczy³em

ksi¹¿ek, poœwiêconych ró¿nym

zajmowaliœmy siê tendencyj-

jubileusz tego zas³u¿onego

w ci¹gu jednego dnia, a nastêp-

i archiwach lwowskich, szuka

dziedzinom kultury Lwowa:

nymi ksi¹¿kami ukraiñskimi.

cz³owieka, ocenili jego dorobek

nego dnia mnie przeniesiono

w starych czasopismach i ka-

„Piosenkilwowskiejulicy”(60tys.

Jednak jest bardzo du¿o

na rzecz naszego ukochanego

do drugiej klasy do szko³y im.

talogach wystaw materia³y o

nak³adu), „Nie ma jak Lwów”,

ksi¹¿ek wartoœciowych.

miasta.

Marii Magdaleny. Z dziadkiem

- Jak Panu uda³o siê po-

ma³o znanych lub zapomnia-

„Lwowska piosenka na wojen-

Ulubionym dzieckiem pana

zawsze chodzi³em na Panora-

zyskaæ do wspó³pracy auto-

nych malarzach lwowskich

nymszlaku”,„Lwowskiemiszty-

Janusza by³ i pozostaje w³aœ-

mê Rac³awick¹ do Parku

rów lwowskich?

z lat 20. i 30. XX w. Trudna pra-

ga³ki”, „Obyœ ¿y³ w ciekawych

nie „Rocznik Lwowski”. Uka-

Stryjskiego, z ojcem do kina.

ca,leczsamopowietrzelwowskie

czasach”,tomikwierszyo Lwowie

- To by³ przypadek Ju¿

za³o siê ju¿ 13 tomów tego

dodaje mu energii i m³odzieñ-

Podczas okupacji by³o ciê¿ko.

„S¹ s³owa: Wiersze o Mieœcie,

opublikowaliœmy teksty oko³o

wydania. Redaktor naczelny

czego zapa³u.

Na szczêœcie nie wywieziono

które samo siê nie obroni”.

18autorówlwowskich,zarówno

umia³ skupiæ dooko³a rocz-

Spotkaliœmy siê z panem Ja-

nas. W 1944 r. wyjechaliœmy

Mam problem, podobnie

jak Polaków, tak i autorów

nika dobrych, bardzo dobrych

nuszem Wasylkowskim w re-

do cioci do Zakopanego, my-

jak i u wielu autorów – satyry-

innych narodowoœci. Miêdzy

autorów, znawców sztuki, his-

stauracji historycznego hotelu

œleliœmy, ¿e wrócimy. Dziadek

ków, ¿e w Polsce od 20 lat nie

innymi drukujemy teksty Bo-

torii i kultury naszego miasta.

i ojciec zostali we Lwowie.

„George”.Rozmowatrwa³ad³ugo,

wydaje siê ¿adnego pisma

¿eny Rafalskiej, Teresy Dut-

Pocz¹tkowo ze starszego poko-

Dopiero w 1945 r. spotkaliœmy

kontynuowaliœmy j¹ najpierw

satyrycznego. Nie mamy gdzie

kiewicz. Mamy nadziejê, ¿e ten

lenia lwowiaków z Warszawy,

siê w Krakowie w obozie dla

w Pa³acu Potockich, póŸniej

drukowaæ swoich tekstów.

kr¹g stale bêdzie siê poszerza³.

Wroc³awia, Opola… Wœród

przesiedleñców. Zaczê³a siê

w bibliotece Ossoliñskich.

¯adna gazeta nie ma dzia³u

Chodzi nam o to by te ma-

nich byli Artur Leinwand,

wêdrówka. Gdy ojciec mia³ wy-

Pan Redaktor jest nie tylko

satyrycznego. Moje teksty sa-

teria³y, do których nie mamy

Maciej Matwijów, Witold Szol-

padek, przenieœliœmy siê do

wydawc¹,leczrównie¿uwa¿nym

tyryczne drukuje czasopismo

dostêpu znalaz³y miejsce na

ginia, Tadeusz Trajdos, Sta-

Zielonej Góry, gdzie skoñczy-

i czêsto krytycznym czytelni-

polskie w Toronto „Czas -

³amach naszego „Rocznika

nis³aw Bury, Adam Hollanek,

kiem (jest przecie¿ satyrykiem

³em maturê. We Wroc³awiu

zwi¹zkowiec”. Kultura polska

Lwowskiego”.

- Czy Pan wspó³pracuje z

Jerzy Masior etc. Ukaza³y siê

z zawodu i usposobienia!)

zrobi³em absolutorium. Zaczy-

przesta³a istnieæ w szerokim

w „Roczniku Lwowskim” nie-

organizacjami kresowymi?

wszystkiego, co dotyczy Lwowa

na³em dwa razy pisaæ doktorat,

odbiorze, poniewa¿ wiêkszoœæ

zwykle ciekawe publikacje

i Kresów.

ale ¿adnego razu nie skoñ-

pism polskich jest w rêkach

- Na pocz¹tku wspó³praco-

pamiêtników i wspomnieñ,

Rozmowê zaczêliœmy od

czy³em.

nie polskich wydawców. Dla

wa³em - w Warszawie. By³em

- Czy Pan nada³ pisze

czêsto anonimowych, jak to

jubileuszu 75 – lecia i nagród

nich jest wa¿ny zysk, a nie

przez kilka lat w Zarz¹dzie

wiersze?

„Kronika Katedry Lwowskiej

literackich Pana Redaktora.

kultura polska. Prasa jest

Towarzystwa Mi³oœników Lwo-

(1923 – 1927)” lub „Pamiêtnik

- W moim tomiku ostatnio

Na pewno jest to pierwszy w

czwart¹ w³adz¹, wiêc nie mo¿na

wa. Nawet by³em prezesem.

legionisty Wincentego Terlec-

wydanym jest wiersz pod ty-

jego ¿yciu wywiad opubliko-

jej oddaæ w obce rêce. Teatr

Ale od momentu gdy za³o¿y³em

kiego”. Od lat wspó³pracuje

tu³em „S³owa”, by³ on recyto-

wany w prasie lwowskiej.

telewizyjny wegetuje. Nie ma

Instytut Lwowski, nie mam na

te¿ z autorami ze Lwowa, na

wany w naszym Teatrzyku

- Proszê powiedzieæ jakie

w Polsce ¿adnego tygodnika

to czasu. Obecnie dzia³am tylko

przyk³ad z Januszem Tysso-

Studenckim we Wroc³awiu. W

Pan otrzyma³ nagrody lite-

spo³eczno – kulturalnego, nie

sporadycznie, gdy potrzebny

rackie i za co?

nem, Bo¿en¹ Rafalsk¹, And-

1957 r. pojechaliœmy na obóz

ma krytyki literackiej.

jest jakiœ odczyt czy pomoc.

- Czy Pan mo¿e wymie-

rzejem Otko. To on drukowa³

- Wyró¿nienie honorowe

wojskowy do ¯ar i wyst¹-

Instytut Lwowski powo³a-

wiersze Pani Ireny Sandeckiej

niæ kilka nazwisk znanych

nagrody literackiej im. W³a-

piliœmy przed ¿o³nierzami z

³em z gronem moich przyjació³

z Krzemieñca i nauczyciela ze

lwowiaków, którzy ju¿

dys³awa Reymonta by³o

koncertem. Wiersz, o którym

w 1991 r. jako placówkê spo-

Lwowa Jana Billa. Równie¿

jest mowa recytowa³ mój ko-

odeszli, a o których Pan

bardzo sympatyczne choæby

³eczn¹. G³ównym naszym

wspomnienia  Zbigniewa

lega. Po wyst¹pieniu podcho-

pisa³?

z tej racji, ¿e we Lwowie miesz-

zadaniem by³o wydawanie

Chrzanowskiego. Pan Janusz

dzi do mnie ¿o³nierz, podaje

ka³em przy ul. Reymonta. To

„Rocznika Lwowskiego”, po-

- Najwiêcej mogê powie-

Wasylkowski potrafi znaleŸæ w

rêkê i mówi: „Dziêkujê wam

by³a nagroda za dzia³alnoœæ

œwiêconego historii Lwowa,

dzieæ o Witoldzie Szolginie. To

Polsce m³odych, zafascyno-

kolego. Ale im pokazaliœcie!”,

na rzecz pamiêci Lwowa i Kre-

Kresów. Nie ma w nim ¿adnej

jedyny autor, do którego nie

wanych Lwowem naukowców.

czyli tym na górze, bo wiersz

sów Po³udniowo-Wschodnich.

polityki. Istnieje u nas dzia³

mo¿na by³o mieæ ¿adnych

Zawsze znajduje siê w twór-

by³ skierowany do ówczes-

Druga nagroda – to nagroda

krytyczny. ZnaleŸæ autorów –

zastrze¿eñ. Jako architekt

czym poszukiwaniu nowych

nych w³adz.

ministra kultury, jubileuszowa

recenzentów, którzy by pisali

z zawodu, a pisarz z zami³o-

- Dziêkujemy za wypo-

tematów i nowych autorów.

z okazji mego 75 – lecia. Otrzy-

bezp³atnie jest bardzo trudno.

wania, by³ cz³owiekiem bardzo

wiedŸ

Wspó³pracuje z nim dr. Adam

ma³em za wk³ad w polsk¹

Muszê im kupiæ ksi¹¿kê za

dok³adnym. Bardzo dok³adnym

Redzik, autor doskona³ych

kulturê i literaturê.

- Daj Bo¿e zdrowie.

swoje w³asne pieni¹dze. Szu-

moim wspó³pracownikiem by³

recenzji ksi¹¿ek o tematyce

Moja dzia³alnoœæ jest dzia-

kamy pozycji, które s¹ najbar-

ju¿ nie¿yj¹cy historyk Artur

KG

lwowskiej.

³alnoœci¹ bardzo zró¿nicowan¹

dziej ciekawe, a krytykujemy

Leinwand. Mia³ w swoich pla-