18

Polecamy lekturę

17 31 marca 2009 * Kurier Galicyjski

KSIĘŻNICZKA DEPTAKU – opowieść o Edycie Klein,

czonych i wykrwawionych

dziewczyn i m³odych kobiet.

El¿bieta Batory zostaje

nowa książka MARTY SZTOKFISZ

uwiêziona w swoim zamku

pod stra¿¹ ¿o³nierzy. Jej poma-

gierów, kar³a i trzy wiedŸmy,

„Ksiê¿niczka deptaku” to kolejny bestseller

wojsko zabiera ze sob¹. W

znakomitej pisarki Marty Sztokfisz. Czyta siê

roku 1611 rozpoczyna siê

jednym tchem. Marta Sztokfisz z wielkim talen-

proces, ale magia królew-

skiego nazwiska dzia³a nadal

tem przedstawia ludzkie losy. Bez egzaltacji,

i El¿bieta nie musi stawiaæ siê

w znakomitym stylu wprowadza nas w œwiat

przed s¹dem. Darviulê, He-

silnych wra¿eñ i emocji. Oderwanie siê od

lenê i Dorotê przepytuje siê raz

lektury ksi¹¿ki Marty Sztokfisz stanowi dla

po raz, poddaj¹c torturom.

czytelnika ciê¿k¹ próbê. ¯adne s³owo nie jest

Karze³ Fritzko sypie wszyst-

kich nawet bez bicia. Ze-

tu w³aœciwe. Przeczytajcie sami.

znania pods¹dnych podnosz¹

Marcin Romer

s¹dowi w³osy na g³owie.

Biografia Edyty Klein, która

syna. W wieku 19 lat owdo-

Znalaz³ siê kalendarzyk El-

¿biety, a w nim spisane naz-

z piek³a getta przedar³a siê do

wia³a.

wiska dziewczyn, jakie do-

czyϾca aryjskiej Warszawy,

Jak¹ trzeba mieæ odwagê

starczy³y jej swojej krwi. W

zmienia³a kryjówki, ucieka³a

i hart ducha, ¿eby bez œrodków

skrupulatnie prowadzonym

przed konfidentami, ocala³a

do ¿ycia, z traum¹ w sercu,

przez hrabinê kalendarzyku

dziêki niesamowitemu szczêœ-

nie wyl¹dowaæ w obcym kraju

znajduje siê 640 nazwisk

ciu i ludziom, którzy nie bali

na œmietniku, tylko pracowaæ

pomordowanych! Fritzko

siê zaryzykowaæ ¿ycie, nios¹c

jako pakowaczka, modelka,

zeznawa³, ¿e hrabina osobiœ-

jej pomoc. Zdeterminowana,

odrzuciæ strêczonych protek-

cie zamordowa³a 31 dziew-

piêkna dziewczyna, korzysta³a

torów, wyjœæ za m¹¿ za amery-

czyn, wiedŸmy mówi³y, ¿e

z opieki zakochanych w niej

kañskiego mened¿era banku,

w³asnorêcznie zabi³a ich 51.

gestapowców,AK-owców iszpie-

wykszta³ciæ dwóch synów,

7 stycznia 1611 roku wy-

gów. Prze¿y³a ³apanki, uliczne

starszego wyci¹gaæ z uzale¿-

dano wyrok. Najl¿ejsz¹ karê

dosta³ karze³, bo tylko proste

egzekucje, próby gwa³tu i pierw-

nieñ i wiêzienia, projektowaæ

œciêcie toporem. Helena, Do-

sz¹ mi³oœæ. Po upadku Powsta-

wnêtrza pa³aców arabskich

rota i Darviula zosta³y ska-

nia Warszawskiego przed wy-

szejków – mimo ¿e nie ma siê

zane na wyrwanie z obu d³oni

wozem do Niemiec uratowa³a

nawet matury?

wszystkich palców, a na-

j¹ podwójna agentka, daj¹c

Kiedy Edyta Klein podno-

stêpnie spalenie ¿ywcem. Trzy

schronienie w Milanówku.

si³a siê z kolejnych dramatów,

Marta Sztokfisz podczas promocji ksi¹zki „Ksiê¿niczka

dni póŸniej wyrok wykonano.

deptaku”

Po wojnie ucieka³a z Polski

kiedy próbowa³a rozstaæ siê

Z takimi pêtakami, jak po-

pod gradem kul. Znowu cu-

z ¿yciem, nie przypuszcza³a, ¿e

mocnicy hrabiny, s¹dowi

downie ocalona przez pozna-

bêdzie tañczyæ na balu u pre-

posz³o ³atwo. Pozosta³a sama

nego w barze Czecha, dotar³a

zydenta Stanów Zjednoczo-

hrabina, jak dot¹d skutecznie

do obozu dla uciekinierów

nych i zostanie zaproszona

chroniona potêg¹ rodziny

w Landsbergu, a w Monachium

na spotkanie z królow¹ El-

Batorych.

Wreszcie król Wêgier posta-

pozna³a lwowskiego ¯yda.

¿biet¹ II. Z potrzeby serca

wiedzieæ, czym by³y w Polsce

odzkiego filmu, gdzie mi³oœæ

wi³ na swoim. El¿bieta zosta³a

Choæ mia³a zaledwie 17 lat (on

dzia³a³a na rzecz ocalonych.

lata wojny i okupacji. W kraju,

splata siê ze œmierci¹, radoœæ

skazana na zamurowanie

20), wiedzia³a, ¿e to ch³opak

z rozpacz¹, bieda z bogac-

A teraz, mimo choroby nowo-

z którym jest zwi¹zana du-

¿ywcem w swoim zamku w

nie na jedn¹ noc, ale na ca³e

tworowej, nadal prowadzi

chowo i emocjonalnie.

twem, upadek ze wznios³o-

Czachticach. Hrabinê umie-

¿ycie. Z pierwszym transpor-

wyk³ady dla studentów i ucz-

SpowiedŸ jej ¿ycia, au-

œci¹, a chwile szczêœcia z roz-

szczono w jednej z komnat

tem dzieci Holokaustu dotar³a

niów brytyjskich szkó³, po-

pacz¹ nie do opisania.

torstwa Marty Sztokfisz, to

zamku, po czym zamurowano

do Ameryki, gdzie urodzi³a

niewa¿ uwa¿a, ¿e powinni

gotowy scenariusz hollywo-

KG

wszystkie drzwi i okna tej

komnaty, pozostawiaj¹c je-

„KSIĘŻNICZKA DEPTAKU” MARTY SZTOKFISZ

dynie ma³y otwór na utrzyma-

nie dostêpu powietrza oraz

podawanie jedzenia i picia.

– historia dziewczyny, która cudem ocalona z warszawskiego

Zamurowanej ci¹gle pilnowa³a

stra¿. Dostêp do okienka mieli

getta, wkroczyła na światowe salony (fragmenty)

tylko cz³onkowie rodziny,

duchowny i stara kobieta,

przynosz¹ca El¿biecie jedze-

murami getta. Mnie tak¿e

„Zdrowaœ Mario” odmawia-

Cudem jakimœ dzia³a³y w

nieŸle wyszkoli³a. Powiedzia³a:

³am kilka razy w sytuacjach,

getcie telefony, podobno na-

nie. El¿bieta umar³a dnia 21

„Polacy nie gestykuluj¹ tak

które mia³y poœwiadczyæ moje

wet nie zainstalowano w nich

sierpnia 1614 roku. Stra¿nik

¿ywo jak my. Zachowaj umiar,

katolickie wyznanie. Stara³am

pods³uchu. Mama podjê³a

zauwa¿y³, ¿e le¿y w swej celi

we wszystkim. Bêdziesz nosi³a

siê nie recytowaæ, jak obcego

ostateczn¹ decyzjê: Trzeba

na pod³odze, twarz¹ do ziemi.

teraz chustkê, jak zawsze

mi, a jedynie wyuczonego tek-

uciekaæ! Natychmiast! Nie

El¿bieta nigdy nie poczu-

chcia³aœ, a nie kapelusik. Tu

stu, tylko mówiæ trochê od

mia³a ju¿ cienia nadziei, w

wa³a siê do jakiejkolwiek

jest ksi¹¿eczka do nabo¿eñ-

niechcenia, jak to robi³y inne

getcie czeka³a nas tylko œmieræ.

winy. Nie potrafi³a zrozumieæ

stwa. Nauczymy siê paru

dziewczynki, które podpatry-

Porozumia³a siê ze znajomymi

zarzutów, jakie jej stawiano.

modlitw”.

wa³am póŸniej w ró¿nych

po aryjskiej stronie. Przyrzekli,

W jej mniemaniu mia³a prawo

koœcio³ach. Tak przygotowana,

¿e nam pomog¹, za³atwi¹

tak postêpowaæ, bo przecie¿

w we³nianym p³aszczyku -

odpowiednie papiery na inne

pochodzi³a z rodziny kró-

ojczym wydoby³ spod ziemi

nazwisko i kryjówkê, ale mê¿-

materia³, op³aci³ krawca –

czyzny z wyraŸnie semickimi

lewskiej, a królom wolno

wkroczy³am w zupe³nie nowe

rysami nikt do siebie nie

wszystko.

¿ycie.

weŸmie. To zbyt du¿e ryzyko.

El¿bietê pochowano w

Ratowaæ dziecko i siebie, czy

krypcie koœcio³a protestan-

PRZYGARNIćTE

umieraæ razem z mê¿em?

ckiego w Czachticach. 7 lipca

PRZEZ MARIANA

Mama stanê³a przed drama-

nicy, stoj¹cy po przeciwnej

1938 roku komisyjnie otwo-

tycznym wyborem i musia³a

Pobieg³yœmy. Dozorca

stronie muru, widz¹c jak siê

rzono wszystkie krypty tego

podj¹æ salomonow¹ decyzjê.

wpuœci³ nas parê minut po

od³¹czamy, nie zadenuncjo-

koœcio³a. Okaza³o siê, ¿e trum-

godzinie policyjnej. Marian

Przekupi³a pilnuj¹cych

wali nas, mama sypnê³a na

ny ze zw³okami El¿biety tam

mieszka³ na parterze. Zastu-

bramy i przewodnika grupy

ziemiê garœæ monet, po chwili

nie ma! Miejscowi skwitowali

ka³am do drzwi w ustalony

sortuj¹cej po aryjskiej stronie

nastêpn¹... Rzucili siê na nie

ten fakt stwierdzeniem, ¿e

sposób. Otworzy³. Pokój by³

zgni³e ziemniaki. Wmiesza³yœ-

i zajêci zbieraniem, dali nam

ma³y, sta³o jedno ³ó¿ko, a w nim

my siê w t³um pracowników

spokój.

diabli j¹ sobie wziêli.

le¿a³ mizerny mê¿czyzna w pa-

wychodz¹cych z getta na ran-

Mama metodycznie przygo-

KG

n¹ zmianê. ¯eby szmalcow-

siakach, ogolony do go³ej

towa³a siê na ¿ycie poza