12

Nasz przewodnik

31 marca 2009 * Kurier Galicyjski

Nie udało się Turkom, udało się urzędnikom

ZAWALIŁA SIĘ BRAMA POLSKA

W KAMIEŃCU PODOLSKIM

obserwowane tej zimy. Pêk-

niêcia na murach Bramy

DMYTRO ANTONIUK

Polskiej by³y widoczne od wielu

tekst i zdjêcia

lat, odk¹d spali³ siê dach.

W³aœnie owe pêkniêcia oraz

Ksiêga martyrologii

zmiany pogodowe spowodo-

zabytków kultury klasy

wa³y zawalenie siê zabytku.

krajowej zosta³a, niestety,

Dyskusje na ten temat nie

uzupe³niona. W Kamieñcu

maj¹ sensu. Tak¿e nie ma co

Podolskim czêœciowo zawa-

dywagowaæ nad tym, ¿e przez

li³a siê s³ynna Brama

15 lat, w których brama gro-

Polska. To niepowtarzalna

zi³a zawaleniem siê, mo¿na

budowla hydrotechniczna

by³o uzbieraæ parê tysiêcy

okresu œredniowiecza.

grywien na zakup niewielkiej

Przykre to i paradoks, ale

iloœci cementu, ¿eby przynaj-

jednak czasy nam najbli¿sze,

mniej na pewien czas umocniæ

a dok³adnie – 17,5 roku nie-

mury. Jednak, szczêœcie w nie-

podleg³oœci Ukrainy – to okres

szczêœciu: Wasyl Fencur, dy-

najgorszy dla zabytków archi-

rektor „Rezerwatu”, mówi, ¿e

tektury. Najgorzej by³o w la-

teraz œrodki na odnowienie

tach 90. Porównywalne do tego

Bramy Polskiej zostan¹ przy-

s¹ jedynie lata 30-50 XX w.,

znane, aczkolwiek proszono

Tak wygl¹da³a Brama Polska jeszcze w œrodku lutego. Obecnie œciany frontowej

kiedy szala³ wandalizm kom-

o nie przez te wszystkie lata…

ju¿ nie ma...

somolców.

Miejsce zawalenia siê bramy

Tu do XVIII wieku by³y œluzy, zamykaj¹ce Smotrycz

Po tym, jak zlikwidowano

wacyjnych zosta³a przepro-

wiele instytucji sowieckich,

wadzona w ostatnich dwu

pa³ace, klasztory i muzea,

latach. Œredniowieczny ratusz

które sta³y siê niczyje, w naj-

ma now¹, bardziej zgrabn¹

lepszym wypadku obrabowano,

kopu³ê, stoj¹cy obok koœció³

w najgorszym – spalono. Tak

dominikanów ma odnowion¹

zginê³y piêkne pa³ace w Obo-

dzwonnicê, która ucierpia³a

Wie¿a nad bram¹ równie¿ mia³a spiczasty dach, ale siê spali³a w 1994 roku

dówce i Beliczynie pod Win-

na skutek po¿aru w 1994 r.

nic¹. Z nastaniem nowego

zosta³o ogrodzone p³otem, wi-

Na nowo zosta³a odbudowana

tysi¹clecia zniszczono przez

doczne wiêc, s¹ ju¿ jakieœ

cerkiew p.w. œw. Trójcy i wresz-

dzia³ania w tym kierunku.

podpalenie drewnian¹ cerkiew

cie Brama Ruska – drugi

w Podhorcach z roku 1756

unikatowy sk³adnik systemu

Dawno, dawno temu…

oraz XVI-wieczny koœció³

fortyfikacji. Wedle logiki,

Rzeczywiœcie, nie ulega

w miasteczku Czarnielica na

nastêpna na liœcie zabytków

¿adnej w¹tpliwoœci, ¿e bramy

Przykarpaciu. W po³owie zesz-

„uszczêœliwionych” mia³aby

Polska i Ruska, jako œrednio-

³ego miesi¹ca ten smutny

byæ Brama Polska, ale có¿…

wieczne hydrotechniczne

„ci¹g zdarzeñ” dotar³ do

Powiedzmy, ¿e w mieœcie

budowle zaporowe, s¹ wyj¹t-

Bramy Polskiej w Kamieñcu

nad Smotryczem w³adze maj¹

kowe. Czegoœ podobnego, poza

Podolskim. Zabytek, ¿e tak

powa¿ne podejœcie do odno-

powiem, postanowiono „dobiæ”:

Kamieñcem, nie mo¿na by³o

wienia zabytków. Wobec tego,

w 1994 roku spali³y siê jej

spotkaæ w ca³ej Europie

nie rozumiem w dwójnasób:

drewniane wie¿e, podpalone

Wschodniej. Bramy zosta³y

dlaczego taka powa¿na kata-

zbudowane w pierwszej po³o-

przez ma³oletnich przestêp-

strofa jak zawalenie siê jednego

wie wieku XVI, ¿eby mo¿na

ców. Teraz zawali³ siê mur

z najwa¿niejszych zabytków

by³o, w przypadku zagro¿enia

o wysokoœci dwupiêtrowej

zosta³o zauwa¿one dopiero po

ze strony nieprzyjació³, zalaæ

kamienicy.

tygodniu? Przecie¿ musia³o to

W ten sposób mo¿na zobaczyæ wie¿ê Kowalsk¹

g³êboki kanion p³ytkiego i do-

byæ bardzo dobrze s³yszalne,

na prawym brzegu Smotrycza

£y¿ka dziegciu

stêpnego dla przejœcia w bród

rumor by³ nie lada! Niestety,

Zawalenie siê Bramy Pol-

Smotrycza. S¹ informacje

nawet mieszkañcy pobliskiego

skiej jest podwójnie przykre,

o tym, i¿ jednym z projek-

osiedla „Folwarki polskie” -

teraz wiêcej kamieni”. Mo¿na

kamieni zgodziliby siê pewnie

poniewa¿ Stare Miasto w Ka-

tantów tej budowli by³ s³ynny

st¹d nazwa bramy - zauwa¿yli

by kogoœ podejrzewaæ o zni-

tylko niewolnicy egipscy.

mieñcu Podolskim w ostatnich

malarz niemiecki Albrecht

to, co siê sta³o dopiero wów-

szczenie zabytku, jednak

Pracownicy „Rezerwatu

latach bardzo intensywnie

Durer, który ze wzglêdu na

czas, kiedy im pokazano stan

by³aby to syzyfowa praca:

historii i architektury” nara-

i, co wa¿ne, sukcesywnie,

swe ró¿norakie, tak¿e tech-

zniszczeñ. Niektórzy mówili

samochodem do bramy siê nie

dzili siê i doszli do wniosku, ¿e

wraca do swego pierwotnego

niczne zdolnoœci, jest niekiedy

nawet: „By³a ruina, ruina

podjedzie, zaœ na dŸwiganie

wszystkiemu winne s¹ czêste

stanu. Wiêkszoœæ prac reno-

okreœlany mianem „Leonarda

pozosta³a, tyle, ¿e na ziemi le¿y

gdziekolwiek ogromnych

zmiany temperatur powietrza,