18

Ludzkie losy

31 marca 2009 * Kurier Galicyjski

PRZEZ SZEŚĆDZIESIĄT LAT BEZ BRATA

HALINA P£UGATOR tekst

zdjêcia archiwum

Walerii Zapeñskiej-

Olejniasz

Polka Waleria Zapeñska,

urodzona we wsi Jacówka

pod Stanis³awowem, po 64

latach poszukiwañ odna-

laz³a brata, który w wirze

II wojny œwiatowej znalaz³

siê a¿ w Australii.

Smak s³odyczy

– smak pamiêci

Dziœ babcia Waleria miesz-

ka w ma³ym miasteczku

T³umaczu. Ma troje dzieci,

piêcioro wnuków i piêcioro

prawnuków. Jednak, nawet

czas nie mo¿e ukoiæ bólu po

stracie brata. „Bardzo kocha-

³am Tadka, chocia¿ by³ moim

bratem przyrodnim, - opowia-

da kobieta. – O jego ojcu w

rodzinie siê nie rozmawia³o.

Matka, Bronis³awa, da³a mu

swoje nazwisko, a wkrótce

wysz³a za m¹¿ za mego ojca.”

M³oda Waleria nie traci³a nadziei, ¿e zobaczy brata

Tadek od ma³ego by³ bardzo

uparty i bardzo kocha³ siostrê.

Têsknota siostry,

Pani Waleria, powstrzymuj¹c

dzieci w rodzinach oficerów

³zy brata

³zy wzruszenia, opowiada, jak

sowieckich, wkrótce ukoñ-

M³ody Polak, który by³ sil-

przed œwiêtami Tadek, czêsto

czy³a kurs kinooperatorów

ny, wytrwa³y, œmia³y i uczciwy,

u¿ywaj¹c sprytu, wchodzi³

i zaczê³a krêciæ po wsiach

Fotografie Tadeusza Adama, przes³ane siostrze po jego

spodoba³ siê bauerowi au-

przez okno do pokoju, gdzie

filmy. Wkrótce zosta³a jedn¹

œmierci

striackiemu Fryderykowi Sne-

by³y s³odycze i przynosi³ jej

z najlepszych szwaczek filii

iderowi, do którego trafi³ do

odrobinê. Pani Waleria bêdzie

szwalni stanis³awowskiej.

niczy³ w ró¿nych zawodach,

W 1993 r. zmog³a go ciê¿ka

pracy. Po kilku latach ten

wspomina³a smak tych s³ody-

Niebawem te¿ spotka³a swoj¹

by³ zwyciêzc¹ turniejów miê-

choroba i od tamtego czasu

mê¿czyzna zacz¹³ traktowaæ

czy jeszcze nieraz, zraszaj¹c

drug¹ po³ówkê. Posz³a do

dzynarodowych, a z czasem

przebywa³ w Domu Opieki im.

Tadeusza, jak syna. Skierowa³

wspomnienia ³zami i rozmyœ-

o³tarza z Józefem Olejniaszem

zosta³ bardzo dobrym instruk-

Willama Hadsona. Waleria jed-

go na naukê w szkole rolni-

laniami o losie brata.

z Chocimierza. Dobry i pocz-

torem narciarskim. Przyjaciele

nak kontynuowa³a poszuki-

czej, w zawodzie traktorzysty.

Matka Walerii i Tadeusza

ciwy ch³opak, tak¿e z rodziny

australijscy i liczni uczniowie

wania, które dopiero niedawno

Ch³opak ciê¿ko pracowa³ wraz

zmar³a jeszcze przed wojn¹.

polskiej, pociesza³ m³od¹ ¿onê,

setki razy wyruszali z nim

odnios³y skutek. Dziêki miê-

z przybran¹ rodzin¹, jednak

Dwie jej siostry i brat w 1941 r.

kiedy ta têskni³a do brata,

w Alpy, z zachwytem obserwu-

dzynarodowej s³u¿bie poszu-

by³ ju¿ wolny. Przepe³niony

wyjechali do Polski i osiedlili

jednak nie móg³ nic poradziæ.

j¹c wspania³¹ jazdê pana

kiwawczej, dzieciom i wnukom

radoœci¹, napisa³ list do

siê na OpolszczyŸnie. Dzieci

M³ode ma³¿eñstwo pisa³o listy

Adama. Zostaj¹c sam na sam,

Walerii, uda³o siê odnaleŸæ Ta-

siostrzyczki, ¿e ma now¹ rodzi-

zosta³y sierotami wœród obcych

do wszelkich mo¿liwych orga-

czêsto wpatrywa³ siê w niebo

deusza Adama Zapeñskiego.

nê i chce j¹ zabraæ do siebie.

ludzi, w atmosferze p³aczu, ³ez,

nizacji miêdzynarodowych,

i bieg³ myœlami do ziemi

Waleria wybiera³a siê, ¿e-

Niestety, list ten siê zgubi³ na

przekleñstw i modlitw. W wie-

zajmuj¹cych siê poszukiwa-

rodzinnej.

by go odwiedziæ, jednak otrzy-

drogach wojny.

ku 15 lat Tadeusz zosta³ za-

niami osób zaginionych, zwra-

Nie maj¹c ¿adnych infor-

ma³a smutn¹ wiadomoœæ. Jej

Waleria natomiast by³a

brany na przymusowe roboty

ca³o siê do Czerwonego Krzy¿a,

macji o siostrze i wiedz¹c, jak

jedyny brat zmar³. Znany nar-

bardzo niespokojna. Osoby,

do Niemiec, chocia¿ by³ niepe³-

jednak o Tadeuszu nie by³o

ciê¿ka jest sytuacja w Zwi¹z-

ciarz górski prosi³, aby jego

które by³y na robotach w nie-

noletni i mia³by go omin¹æ z³y

¿adnej informacji.

ku Sowieckim, mê¿czyzna nie

prochy zosta³y rozwiane nad

woli razem z Tadeuszem powró-

los. Jednak, osierocony ch³opak

wiedzia³ nawet, czy Waleria

Alpami, które bardzo kocha³.

Œlady polskie w Australii

ci³y po wojnie do domu, opo-

zast¹pi³ syna jednego z miej-

¿yje. Pozostawa³a jedynie mod-

Dziœ Waleria nie mo¿e nawet

wiada³y, ¿e jej brat ¿yje. W

scowych policjantów, który

Powodem zamieszania

litwa i wsparcie przybranej

odwiedziæ grobu brata, ma

zamêcie i niepokoju, Waleria

mia³ wyruszaæ na katorgê.

i braku informacji by³o to, ¿e

rodziny w Austrii. „Trzymaj siê,

jedynie zdjêcia, na których

ka¿dego wieczora modli³a siê

Ma³a Waleria nie rozumia³a

Tadeusz zmieni³ imiê. Nazy-

synu, - mawia³ stary Sneider –

Tadeusz-Adam jest uœmiech-

do Przenajœwiêtszej Boguro-

wówczas, i¿ ¿egna Tadeusza

wa³ siê ju¿ Adam Zapeñski

jak to wola Bo¿a, to spotkasz

niêty i szczêœliwy. „Taki pozo-

dzicy, a¿eby ta zachowa³a

na zawsze. Dziewczynka my-

i mieszka³ w Australii. Prze-

siostrê, nawet po stu latach.”

stanie w mej pamiêci – odna-

brata przy ¿yciu. Mówi³a, ¿e

œla³a, ¿e jej kochany braciszek

niós³ siê tam, id¹c za rad¹

leziony, ale nie poznany” – cicho

Prochy nad Alpami,

pojedzie, by go szukaæ, nie-

wróci za kilka dni i os³oni od

przybranego ojca, w latach 60.

mówi kobieta przez ³zy. Na po-

³zy na Ukrainie

stety, wówczas Sowieci zamk-

z³a i lêków, których by³ pe³en

ubieg³ego wieku. Pami¹tk¹ po

¿egnanie radzi wszystkim Pola-

nêli granice na g³ucho.

jej œwiat dzieciêcy. Jednak, w

d³ugim przebywaniu wœród

¯yciowe koleje losu spra-

kom, rozdzielonym przez wojnê,

Zrozpaczona i przepe³niona

1943 roku Tadeusz Zapeñski

Alp austriackich pozosta³o

wi³y, ¿e Tadeusz Adam nie

by nie tracili nadziei w poszu-

bólem kobieta wynajê³a siê do

by³ na swej ziemi rodzinnej po

pasjonowanie siê narciarstwem

za³o¿y³ rodziny. Jego ¿yciem

kiwaniu najbli¿szych.

pracy. By³a opiekunk¹ do

raz ostatni.

górskim. Adam czêsto uczest-

by³ sport oraz liczni uczniowie.

KG

10 ROCZNICA ŚMIERCI ŚP. WŁADYSŁAWA ŁOKIETKI

EDWARD BLINOWSKI

tekst i zdjêcie

By³ profesorem jêzyka

dys³awa £okietki na Cmen-

dys³aw £okietko wniós³ wiele

i kultury polskiej we lwow-

dobra w œrodowisko polskie

tarzu Janowskim, by uczciæ

skiej Szkole Œredniej nr 24

przez sw¹ mi³oœæ do Ojczyzny

Jego pamiêæ modlitw¹, œpie-

im. M. Konopnickiej, peda-

oraz do jêzyka i historii polskiej.

wem, z³o¿eniem kwiatów,

gogiem-metodyst¹, kierow-

Spotka³em go w ¿yciu i wolno

zapaleniem zniczy.

nikiem artystycznym szkol-

mi powiedzieæ, ¿e wiele dobra

Nastêpnego dnia w koœ-

nego teatru „As”, aktorem

sp³ynê³o przez rêce tego cz³o-

ciele œw. Antoniego odby³a siê

Polskiego Teatru Ludowego

wieka. Niech Bóg mu wyna-

Msza œwiêta ¿a³obna, konce-

we Lwowie, za³o¿ycielem

grodzi i przychyli do Nieba”.

lebrowana przez o. W³adys-

i kierownikiem chóru „Echo”,

Mszê uœwietni³ swym œpie-

³awa Lizuna, o. Jaros³awa,

wybitnym dzia³aczem spo-

o. Stanis³awa i o. Edwarda

wem istniej¹cy od kwietnia

³ecznym, Zas³u¿onym dla

(delegata ojca prowincja³a na

1989 r., chór „Echo”.

Kultury Polskiej, wicepreze-

W³adys³aw £okietko s³u¿y

Ukrainie). We Mszy uczestni-

sem pierwszego Zarz¹du

przyk³adem w sprawie pielêg-

czyli rodzina, liczni znajomi

G³ównego TKPZL.

nowania oraz rozwoju kultury

Zmar³ego oraz czciciele Jego

8 lutego, w 10. w rocznicê

i jêzyka polskiego. Jego praca

talentu. W swoim kazaniu

œmierci,cz³onkowiechóru„Echo”

owocuje w ¿yciu nowego po-

o. W³adys³aw Lizun powiedzia³

O. W³adys³aw Lizun, rodzina zmar³ego, chór „Echo”

spotkali siê przy grobie W³a-

kolenia lwowian.

m.in.: „Œwietej pamiêci W³a-