16

Śladami ojców i dziadów

15 25 maja 2009 * Kurier Galicyjski

KATYŃ

Bez kaplicy

sobie te dzieci, jak wielkim

sam na sam ze szcz¹tkami

Nie byli w stanie ani praco-

aktem odwagi by³o stawianie

zamordowanych nawet dla

waæ, ani wstaæ i odejœæ, nawet

jest taka Matka Boska

takich lampionów. Nie by³o to

m³odych osób sta³o siê bardzo

wypowiedzieæ s³owa...Trwali

co nie ma kaplicy

bezpieczne – przecie¿ i tak

osobliwym prze¿yciem. Do-

tak doœæ d³ugo, zanim wrócli

na jednym miejscu

Culjak, Bronis³aw Zajdel

wszyscy we Lwowie wiedzieli,

znali go w trakcie pracy w

do pracy. Potem tylko spoj-

pozostaæ nie umie

i Aleksander Skripka. Nie

do³ach œmierci, gdy siedzieli

rzeli po sobie i nawet nie

kto je robi – dobra przedwo-

przesz³a przed Katyñ

by³a to impreza ³atwa, bo i dro-

skupieni nad szcz¹tkami, od-

skomentowali wra¿enia, bo

jenna szko³a rysunku bardzo

chodzi po rozpaczy

ga daleka, brak œrodków i

krywaj¹c starannie, przy

¿adne s³owa nie wyda³y im siê

wyraŸnie okreœla³a styl pracy,

spotyka niewierz¹cych

sprzêtu, a przede wszystkim

pomocy szpadelków i pêdzla,

odpowiednie...

a w krêgu mo¿liwych wyko-

nie p³acze

– wiele przemyœleñ i brzemiê

to, co przetrwa³o: guziki,

Po wyjœciu z do³ów zwie-

nawców mog³a byæ tylko jedna

rozumie

ogromnej odpowiedzialnoœci.

ks. Jan Twardowski

resztki zamka b³yskawicz-

rzyli siê kierowniczce prac,

osoba – Czes³awa Cydzikowa.

Nie by³o jeszcze w Katyniu

nego, huculski gwizdek...

opowiadaj¹c o wydarzeniu.

Dumne s¹, bo mama, czy po-

cmentarza, trwa³y prace przy

KRYSTYNA ADAMSKA

Patrz¹c na odkrywane koœci,

Okaza³o siê, ¿e nie byli jedy-

tem ju¿ babcia nie ba³a siê

ekshumacji. Trudno siê by³o

tekst i zdjêcia

mieli œwiadomoœæ tego, ¿e to

nymi, którzy prze¿yli podobny

i nawet w czasach nie³atwych

oprzeæ wra¿eniu, ¿e wyda-

mog¹ byæ ich krewni, koledzy

stan. Bo Katyñ – to miejsce,

potrafi³a publicznie broniæ

Od kiedy pamiêtam Za-

które mimo panuj¹cej tu

duszki – to t³umy lwowian

ciszy leœnej, g³oœno krzyczy,

na Cmentarzu Obroñców

wo³a do nas, potomnych, a

Lwowa, przy Grobie Niezna-

mo¿e – do nieba? Nikt nie czu³

nego ¯o³nierza. Œwiat³a œwiec,

g³odu, nikt nie mia³ ochoty na

kwiaty, a przede wszyst-

komentarze, na zwyk³¹ co-

kim - lampiony... Dziœ ju¿

dzienn¹ krz¹taninê wokó³

takich siê nie robi, zast¹pi³y

spraw ziemskich... Dopiero

je szklane znicze. Lampiony

spisane naprêdce refleksje

by³y z kartonu, piêknie oz-

przynios³y ulgê...

dobione... Wœród nich zawsze

Delegacja naszej organi-

wyró¿nia³ siê jeden: z Or³em

zacji by³a obecna na otwarciu

w koronie, ozdobionybarwami

cmentarza polskiego w Char-

narodowymi, który na bocz-

kowie. A dwóch druhów lwow-

nych œcianach mia³ wypisane

skich – Witek Petrenko i Woj-

nazwy pól bitewnych, gdzie

tek Adamski – pojechali tam

okryli siê chwa³¹ polscy

na groby swych przodków.

¿o³nierze i nazwy miejsc

Dane im by³o w imieniu swych

martyrologii Polaków. Tam

rodzin z³o¿yæ kwiaty na tab-

w³aœnie, na cmentarzu, gro-

liczkach z nazwiskami...

madka dzieci lwowskich

Zanim nast¹pi³y utrudnie-

skupionych w tym dniu wo-

nia wizowe, reprezentacje

kó³ œwiat³a œwiec, czasem

naszej organizacji czêsto

po raz pierwszy przeczyta³a

wyje¿d¿a³y na wszelkiego

s³owo „Katyñ”, wypisane

rodzaju imprezy miêdzynaro-

jako pierwsze w kolejnoœci

dowe – harcerskie i niehar-

wœród miejsc mêczeñstwa –

cerskie, gdzie spotykaliœmy

zgodnie z rzeczywist¹ chro-

siê m.in z kapelanem Rodzin

nologi¹ wydarzeñ.

Katyñskich ksiêdzem pra³a-

Lwowscy harcerze przy pomniku pomordowanych

Gliniany gwizdek, znale-

ziony przez harcerzy

z 1 LMDH „Trop” w trakcie

ekshumacji w Katyniu

Wojciech Adamski przy do³ach œmierci

tem Zdzis³awem Peszkowskim.

Dzieci s³ysza³y je te¿ w do-

Jest brama, izba pamiêci, piêknie utrzy-

Jako harcmistrz i d³ugoletni

mach, w trakcie rozmów

kapelan Zwi¹zku Harcerstwa

doros³ych. Potem dopiero

mane alejki. Do³y s¹ przykryte p³ytami,

Polskiego poza Granicami

zaczê³y rozumieæ, ¿e nie po-

oficerowie spoczywaj¹ w poœwiêconych

Kraju pamiêta³ i o nas, mo¿na

winny mo¿e by³y s³yszeæ tego

miejscach, s¹ imienne tabliczki i jest

nawet rzec – mia³ dla nas

s³owa, ¿e wiele ludzi nie ma

wiele serca i znajdywa³ czas.

pojêcia o mordzie polskich

Druh Jurek Pieñkos przy

pomnik, obydwaj genera³owie spoczywaj¹

Pyta³ o Lwów, o rozwój naszej

oficerów i ¿e trzeba wiedzieæ,

tabliczkach z nazwiskami

na honorowym miejscu przy pomniku.

organizacji. Marzy³ o przyjeŸ-

w czyjej obecnoœci mo¿na

pomordowanych oficerów

dzie do Lwowa i okazja nada-

o tym rozmawiaæ, a gdzie siê

I tylko jedno pozosta³o po staremu –

rza³a siê w³aœnie w maju roku

powinno zachowaæ milczenie.

ojca czy dziadka... ¯e to

ta nieskalana cisza lasu, która krzyczy!

2005. Ksi¹dz kapelan bardzo

Po wielu latach uzmys³owi³y

Polacy!!! Wokó³ krêcili siê pra-

Potworna niesamowitoϾ tego miejsca.

chcia³ byæ obecny na otwar-

cownicy naukowi, trwa³y

Katyñ – to

ciu Stanicy Harcerskiej, któr¹

prace, prowadzone bardzo

miejsce, które

prawdy i kolejne pokolenia

rzenia rozegra³y siê niedawno,

wymarzy³ sobie razem z nami

skrupulatnie, a nasi harcerze

wychowywaæ w prawdzie.

¿e powietrze tchnie groz¹...

i razem z nami bardzo cieszy³

w pewnej chwili uzmys³owili

mimo panuj¹cej

Nadszed³ okres wielkich

Harcerze, wœród których

siê z tego, ¿e dom piêknieje

sobie, ¿e ju¿ nie pracuj¹, ¿e

tu ciszy leœnej

nadziei i wielkich zmian.

by³ i syn, i wnuk polskiego

i ¿e ju¿ wkrótce bêdzie miej-

nie s¹ w stanie wykonaæ ¿ad-

Odrodzone harcerstwo lwow-

oficera, podjêli prace w do-

scem spotkañ harcerzy z ca-

nego ruchu, wypowiedzieæ

g³oœno krzyczy,

skie zorganizowa³o w 1995

³ach œmierci, pomagaj¹c w

³ego œwiata – tu w³aœnie, we

s³owa, ¿e jakaœ niewidzialna

wo³a do nas,

roku rajd rowerowy do Katy-

ekshumacji. Zdawali sobie

Lwowie, u Ÿróde³ powstania

si³a trzyma ich w bezruchu.

potomnych, a

nia. Pojecha³a tylko czwórka

sprawê, dok¹d przyjechali,

harcerstwa. Przyjazd by³ nie-

D³ug¹ chwilê trwali w sku-

harcerzy z lwowskiej „Jedynki”

wszak nie jechali tu szukaæ

mal¿e pewny, wszystkie szcze-

pieniu, w dole, nad szcz¹t-

mo¿e – do nieba?

– Stefan Adamski, Roman

wra¿eñ, jednak obcowanie

gó³y omówiliœmy z ksiêdzem

kami, niemal¿e sparali¿owani.