22

Przewodnik z pasją

15 25 maja 2009 * Kurier Galicyjski

POSZUKUJĘ

PRAWDZIWY KRAJOZNAWCA

KREWNYCH

kolegów zosta³o bez butów,

Zwracam siê z uprzejm¹

bo by³y tak zeschniête i przy-

proœb¹ pomoc w ustaleniu

miejsca œmierci i pochówku

palone, ¿e nie da³y siê w ¿aden

mojego wujka Franciszka

sposób za³o¿yæ na nogê.

Sypka zaginionego w 1939 r.

Najbardziej poszkodowani

Nazywam siê Barbara Mró-

byli ci, co mieli buty z chole-

zek (z domu Sypek). Franci-

wami. A przed nami 11 godzin

szek Sypek by³ bratem mojego

marszudopoci¹gu.Ruszyliœmy.

ojca Józefa. Urodzi³ siê 25

Czêœæ z powi¹zanymi szpaga-

listopada 1882 r. w Bochni.

tem samymi do³ami butów,

By³ synem Walentego i Barbary

A kiedy znowu pójdziemy

czêœæ z obwi¹zanymi szmatami

w Karpaty, mój duch

i szpagatem nogami, czêœæ

bêdzie z wami,

tylko w samych skarpetkach,

tak jak ja przed laty

a tylko 5 osób w mokrych,

(M. Or³owicz)

lecz ca³ych butach (…) Na za-

koñczenie wycieczki wszyscy

KATARZYNA £OZA

udaliœmy siê do fotografa –

ten przyst¹pi³ do pracy do-

W tym roku mija dok³adnie

piero po otrzymaniu zaliczki,

dziesiêæ lat od czasu, kiedy

upewniaj¹c siê, ¿e to nie jest

zosta³am przewodnikiem. Po

¿aden napad. Rozstaliœmy siê

trwaj¹cym ponad rok kursie,

wszyscy szybko, a kilku z nas

wielu wspólnych wyjazdach

powêdrowa³o do najbli¿szej

Mieczys³aw Or³owicz

³aŸni” (ze sprawozdania z wy-

w góry, egzaminie praktycznym

obcasach, myœl¹ce, ¿e jad¹ na

i teoretycznym z kilkunastu

Do 1939 roku pod kierow-

cieczki w 1906 r.).

piknik za miastem. Rzeczy

dziedzin, otrzyma³am odznakê

nictwem Or³owicza odby³o siê

Or³owicz uwa¿a³ turystykê

potrzebne w podró¿y uczest-

z domu Z³otogórskiej. Uczêsz-

ze stylizowan¹ ³emkowsk¹

wiele wyjazdów, od okolic

za obowi¹zek patriotyczny.

cza³ do bocheñskiego gimna-

nicy nosili w walizkach, a na-

cerkiewk¹, przezprzewodników

Lwowa pocz¹wszy, a zakoñ-

By³ przekonany, ¿e prowadzi

zjum im. Króla Kazimierza

nazywan¹ „blach¹” i zosta³am

wet owiniête w koc czy opako-

ona do umi³owania w³asnego

czywszy na dalekich woja¿ach

Wielkiego, gdzie zda³ z wyró¿-

wane w papier! Na nic siê

kraju poprzez poznanie go.

przewodnikiem o numerze

zagranicznych. Cz³onkowie

nieniem maturê w 1901 r. Na-

zdawa³o przekonywanie Or³o-

560 w Studenckim Kole Prze-

AKT byli nawet w Alpach i ma-

Nie by³ zachwycony „filister-

stêpnie rozpocz¹³ studia na

wicza, ¿e wiele wygodniejsze,

wodników Beskidzkich (SKPB)

sywie Kilimand¿aro. Wyprawy

skim” stylem turystyki, z któ-

Wydziale Prawa Uniwersytetu

choæ mo¿e nieco dziwaczne,

w Warszawie.

organizowano nie tylko w góry

rym zetkn¹³ siê w niemieckich

Jagielloñskiego w Krakowie.

bêd¹ dopiero wchodz¹ce na

Przewodnictwo, to bardziej

– w³aœciwie ka¿dy obszar by³

Sudetach: „Po³owa Niemców

Studiowa³ w latach 1901-1905

styl ¿ycia, ni¿ zawód. Chêæ

rynek „ruksaki”. „Doœæ zabaw-

i wydaje siê, ¿e by³ bardzo

przychodzi³a tu na ca³e nie-

wed³ug Or³owicza ciekawy

dobrym studentem, poniewa¿

nie wygl¹da³ nasz zespó³, gdy

dziele po prostu tylko w tym

dzielenia siê z innymi tym, co

i godny uwagi, a wycieczki

otrzymywa³ stypendium P³a-

zebraliœmy siê wieczorem na

cz³owieka fascynuje. Po za-

organizowano tak, aby by³y

celu, aby wykrzyczeæ siê do

wiñskiego.

dworcu kolejowym. Publicz-

koñczeniu kursu prowadzi-

one jak najtañsze, choæ udzia³

spuchniêcia gard³a, wypiæ po

Po ukoñczeniu studiów,

noϾ z pewnym podziwem i po-

liœmy wycieczki nieodp³atnie,

w nich brali nie tylko studenci,

kilkanaœcie halb piwa, o ile

przez pewien czas przebywa³

dejrzeniem patrzy³a na nas –

nikomu nawet do g³owy nie

ale i ludzie starsi, nierzadko

mo¿noœci prosto z lodowni,

w Krakowie, gdzie aktywnie

wygl¹daliœmy jak dezerterzy

przychodzi³o, ¿eby na takiej

zjeœæ po kilka par parówek

na stanowiskach, a nawet

dzia³a³ w Stowarzyszeniu Mi-

dzia³alnoœci zarabiaæ. Niektó-

z carskiej armii” – wspomina

albo po kilka porcji gulaszu.

duchowieñstwo. We wspom-

³oœników Ziemi Bocheñskiej.

Or³owicz pierwszy zorganizo-

rzy byli po prostu urodzonymi

(…) Zanim dosz³o siê do schro-

nieniu jednej z wypraw Or³o-

Nastêpnie wyjecha³, w nie-

znanym mi czasie, prawdopo-

wany przez siebie wyjazd w

przewodnikami, i nic tu nie

wicz pisa³: „Niestety, moja

niska, ukrytego przewa¿nie w

dobnie do Tarnopola i tam

Karpaty Wschodnie.

mog¹ zmieniæ ukoñczone

kasa podró¿na by³a tak

lesie, dodawa³y ducha do dal-

przebywa³ do wybuchu wojny

W 1906 roku z inicjatywy

kursy czy zdobyte uprawnie-

skromna, ¿e musia³em rezyg-

szego marszu zachêcaj¹ce

w1939r.Niestety,nieposiadam

Or³owicza powstaje Akade-

nia. Wœród przewodników

turystê napisy w rodzaju „jesz-

nowaæ z kupna widokówek

¿adnych informacji o Fran-

zawi¹zywa³y siê szczere przy-

micki Klub Turystyczny,

cze 10 minut do najbli¿szego

nie tylko dla siebie na pa-

ciszku z tego okresu. Z danych

uwa¿any za pierwszy stu-

pilznera” (wspomnienia z wy-

jaŸnie i nierzadko ma³¿eñ-

mi¹tkê, ale i dla znajomych”.

uzyskanych za poœrednictwem

dencki klub turystyczny na

stwa, a dzieci z tych ma³¿eñstw

Po wojnie Or³owicz miesz-

cieczki w 1908 r.).

Oœrodka „Karta” w Polsce,

dawnych ziemiach polskich

zasila³y kolejne pokolenia

ka³ w Polsce i kontynuowa³

Mimo i¿ od pierwszych,

wiem, ¿e by³ aresztowany w

1939 r. Nazwisko Franciszka

i drug¹ organizacjê turystyczn¹

przewodników. Ludzie, którzy

swoj¹ dzia³alnoœæ turystyczn¹

organizowanych przez Or³o-

Sypka figuruje w „Wykazie

po Towarzystwie Tatrzañskim.

koñczyli kurs w latach 50.,

wicza wycieczek minê³o ponad

a¿ do œmierci w 1959 r.

spraw prowadzonych przez

60., nadal je¿d¿¹ razem w

Istnia³ on do 1922 roku, sie-

100 lat, dla mnie, i z pewnoœ-

Ocenia siê, ¿e Mieczys³aw

organa NKWD Zachodniej

dziba klubu znajdowa³a siê

góry, spotykaj¹ siê. Kilka lat

ci¹ dla wielu innych przewod-

Or³owicz w ci¹gu swojego

Ukrainy i Bia³orusi”, pod nu-

przy pl. Kapitulnym 2.

temu Ko³o obchodzi³o 50-

¿ycia pokona³ 140 tys. km.

ników pozostaje on niedo-

merem porz¹dkowym 878131,

Z czasem organizacja wy-

lecie swojego istnienia.

By³ chodz¹c¹ encyklopedi¹

œcignionym wzorem, mimo i¿

tom 406, strona 10, pozycja

jazdów uleg³a znacznemu

Z Warszawy w góry by³o

turystyki, autorem ponad

sam nie uwa¿a³ siê za prze-

7. Numer sprawy œledczej jest

usprawnieniu. Dla uczestni-

daleko. Trzeba by³o jechaæ

wodnika, ani nie korzysta³

100 przewodników po ró¿-

nieczytelny, organem prowa-

dz¹cym œledztwo by³o NKWD

ca³¹ noc poci¹giem. Ze Lwowa

ków swoich wycieczek Or³o-

z podobnych us³ug: „Dla mnie,

nych zak¹tkach Europy,

USSR. Akta zosta³y przenie-

wicz przygotowywa³ zawczasu

który krajoznawstwo uprawiam

jest znacznie bli¿ej. I to w³aœnie

miêdzy innymi, przewodnika

sione do KGB USSR. Jakie

listê rzeczy, które bêd¹ po-

tu, w pocz¹tkach XX wieku

po Lwowie i po Galicji (oba

czynnie od 1904 r., a zatem

by³y dalsze losy Franciszka

trzebne podczas wyprawy, co

rodzi³y siê tradycje przewod-

niedawno wznowione przez

niespe³na od lat piêædziesiê-

Sypka? Czy zosta³ rozstrzelany

pozwala³o unikn¹æ w jej

nictwa górskiego.

wydawnictwo „Ruthenus” z

ciu, i który jestem raczej kra-

w 1939 r., czy trafi³ do ³agru?

trakcie przykrych niespodzia-

W 1899 r. pochodz¹cy z

joznawc¹ praktycznym, ani¿eli

Krosna).

Gdzie zmar³ i gdzie spoczywa?

niedalekiego Komarna syn

nek. Marsze nierzadko by³y

teoretykiem w tej dziedzinie

Przez uczestników wycie-

Prowadzone do tej pory po-

bardzo forsowne, przekracza-

prowincjonalnego notariu-

krajoznawstwo jest zdobywa-

czek, organizowanych przez

szukiwania nie przynios³y

odpowiedzi na powy¿sze py-

j¹ce 40 punktów tzw. „wy-

sza, Mieczys³aw Or³owicz

Or³owicza, wszelkie niedo-

niem wiedzy o kraju drog¹

tania. Dlatego zwracam siê,

si³ku”. Za jeden punkt liczono

zdaje egzamin maturalny i zo-

godnoœci znoszone by³y z hu-

wêdrówek i wycieczek po tym

do Pañstwa i Czytelników Ku-

przejœcie 1 kilometra lub po-

staje zaliczony w poczet

morem. Wspomina sam kie-

kraju, a specjalnie w zakresie

riera Galicyjskiego z ser-

konanie 100 m wysokoœci.

studentów Wydzia³u Prawa

znajomoœci osobliwoœci turys-

rownik wycieczki: „Zbudzi³em

deczn¹ proœb¹ o pomoc. Ad-

Uniwersytetu Jana Kazimie-

Aby uczyniæ wêdrówkê

tycznych. U prawdziwego kra-

siê o œwicie, oko³o godz. 4

res Waszej redakcji otrzyma-

³atwiejsz¹ (i przyjemniejsz¹),

joznawcy musz¹ zatem studia

rza we Lwowie. Obdarzony

rano. Coœ mnie jednak tknê³o

³am od Pani Wandy Pietragi,

na niektóre wycieczki wynaj-

naturalnym talentem organi-

i odsun¹³em blachê zakry-

naukowe uzupe³niaæ wycieczki

by³ej prezes Towarzystwa Kul-

mowano Hucu³ów z koñmi,

zatorskim i pasj¹ krajoznaw-

waj¹c¹ wnêtrze pieca i omal

wteren.Prawdziwykrajoznawca

tury Polskiej w Moœciskach.

W za³¹czeniu przesy³am zdjêcie

które nosi³y ciê¿sze pakunki.

cz¹, organizuje dla znajomych,

g³oœno nie parskn¹³em œmie-

przewodników po terenie

mojego wujka Franciszka

Za uczestnictwo w wyprawie

a wkrótce tak¿e ci¹gle po-

chem. Z pieca bowiem wyjrza³o

(Cyceronów) nie potrzebuje.

Sypka sprzed 1939 roku.

wiêkszaj¹cego siê grona

Hucu³om p³acono tytoniem.

Sam po kilku latach doœwiad-

ku mnie kilkanaœcie kroko-

Schronisk na niektórych

nieznajomych, wycieczki w

czeñ powinien wyrobiæ w

dylich paszcz, rozdziawio-

Z wyrazami szacunku

obszarach nie by³o wcale, lub

Karpaty. Pocz¹tki nie by³y

nych szeroko i nabitych drew-

sobie zmys³ orientacyjny oraz

i serdecznymi

by³o bardzo ma³o, wêdrowcy

³atwe. Na zbiórki przed wyjaz-

nianymi  szpilkami,  jak

umiejêtnoœæ korzystania z

pozdrowieniami

nocowali w gajówkach, ba-

dem zg³aszali siê ludzie, któ-

zêbami. To by³y buty kolegów,

opisów i map, do tego stopnia,

Barbara Mrózek

cówkach, placówkach stra¿y

rzy nigdy nie byli w górach,

którzy byli tak nieostro¿ni, ¿e

¿e mo¿e byæ przewodnikiem

ul. Bernardyñska 3

32-700 Bochnia

w kaloszach lub ³apciach z

granicznej, domkach myœliw-

dla innych”.

pozwolili Hucu³ce wstawiæ je

Polska

KG

skich, a nawet w sza³asach.

³yka, panie w pantofelkach na

na noc do pieca. Dwudziestu