23

Kurier Galicyjski * 15 25 maja 2009

SPORY O WOŁYŃ

5 maja w Domu Spotkañ

iloœci ofiar po stronie ukraiñ-

kanie osób zwróci³a siê z py-

z Histori¹ odby³o siê spot-

skiej ró¿nic¹ potencja³ów

taniem do obecnych na sali:

kanie z profesorem Ihorem

walcz¹cych stron. Przeciwko

Bogumi³y Berdychowskiej, dr

Zwi¹zku Ukraiñców w Polsce,

otwarcie mówi¹ o ekstermi-

Iliuszynem, autorem ksi¹¿ki:

tej tezie szczególnie mocno

Grzegorza Motyki, prof. Iliu-

mo¿na by³o przeczytaæ m.in.,

szyna, oraz szefa Zwi¹zku

nacji dziesi¹tek tysiêcy osób

„UPA i AK. Konflikt w za-

zaprotestowa³ prof. Edmund

Ukraiñców w Polsce – Piotra

¿e ksi¹¿ka: ma ograniczyæ

na terenach wspólnie zamiesz-

chodniej Ukrainie

Bakuniak, który przypomnia³,

próby dyskredytowania Uk-

Tymy o to, czy z³o¿yliby kwiaty

kiwanych przez Polaków i Uk-

(1939-1945)”.

¿e ró¿nica ta nie wynika³a

z potencja³ów, ale z celów, jakie

rainy jako pañstwa, ukraiñ-

na pomniku ku czci UPA.

raiñców w czasie II wojny œwia-

skich spo³ecznoœci na œwiecie

towej. Sam profesor Iliuszyn

Obawy strony polskiej

przyœwieca³y UPA, d¹¿¹cej do

Bogumi³a Berdychowska i dr

i ukraiñskiej politycznej i in-

wyrazi³ przekonanie, ¿e mimo

Zgodnie z deklaracjami

zupe³nej eksterminacji lud-

Motyka odpowiedzieli prze-

telektualnej elity przy pomocy

krwawych odwetów, jakich

gospodarzy, spotkanie mia³o

noœci polskiej, oraz AK, której

cz¹co. Piotr Tyma nie udzieli³

tendencyjnie wybranych fak-

sporadycznie dopuszcza³y siê

byæ prób¹ podjêcia przerwa-

celem by³a jej obrona. Autor

odpowiedzi, natomiast prof.

tów i politycznego wykorzys-

na tym terenie oddzia³y pol-

nego polsko-ukraiñskiego

przyzna³, ¿e taki by³ faktyczny

Iliuszyn oœwiadczy³, ¿e jest

tania historii. Tego typu wy-

skiej partyzantki, nie mo¿na

dialogu, w którym, jeszcze

powód ró¿nicy w iloœci ofiar

przeciwnikiem stawiania

powiedzi zosta³y ostro skryty-

ich jednak porównywaæ z za-

kilka lat temu brali udzia³

po obydwu stronach. Prof.

pomników ludziom takim,

kowane przez stronê polsk¹,

planowan¹ akcj¹ ekstermi-

historycy z obu krajów, œro-

Bakuniak zaprotestowa³ rów-

jak Bandera czy Szuchewycz,

która zarzuca³a ZUP, ¿e pub-

ale prostym ¿o³nierzom na-

nacji polskiej ludnoœci. Nie

dowisko 27 Wo³yñskiej Dywi-

nie¿ przeciwko przedstawia-

likacj¹ ksi¹¿ki Iluszyna chce

le¿y siê pamiêæ i czeœæ. Ta

mniej jednak nie szczêdzono

zji Piechoty AK oraz Zwi¹zek

niu eksterminacji polskiej

Ukraiñców w Polsce. Jak przy-

ludnoœci Wo³ynia i Ma³opol-

odpowiedŸ spotka³a siê z

nietylepodj¹æprzerwanydialog,

ksi¹¿ce s³ów krytyki. Dr Grze-

pomnia³ prezes oœrodka „Karta”

ski Wschodniej, jako konfliktu

zarzutem niekonsekwencji.

co go ostatecznie zakoñczyæ.

gorz Motyka zarzuci³ autorowi,

¿e pope³nia merytoryczny

Zbigniew Gluza, dialog zosta³

AK z jednej strony i UPA z

W rozmowie z dziennika-

Tu nie by³o symetrii

b³¹d, kiedy o rozpoczêcie rzezi

przerwany po tym, gdy oficjalnie

drugiej: „Tu nie by³o ¿adnej

rzem portalu Kresy.pl prof.

Na spotkanie przyby³o

oskar¿a stronê polsk¹. Prof.

wycofali siê z niego przedsta-

symetrii. Oni mordowali,

Iliuszyn nie chcia³ rozwijaæ

oko³o 100 osób. W panelu dy-

Iliuszyn napisa³ bowiem, ¿e

wiciele mniejszoœci ukraiñskiej.

myœmy siê bronili”.

tego tematu i uchyli³ siê od

skusyjnym, oprócz autora

terror rozpocz¹³ siê na Lu-

Z tego powodu wydarzeniu

odpowiedzi na pytanie, dla-

ksi¹¿ki, wziêli udzia³ równie¿

belszczyŸnie wiosn¹ 1943

Czy dojdzie

towarzyszy³y obawy, wyra¿a-

czego godzi siê na stawianie

przedstawiciele Œwiatowego

roku, podczas gdy, jak zau-

do pojednania?

ne zw³aszcza przez ¿o³nierzy

pomników ludziom, którzy

Zwi¹zku ¯o³nierzy Armii Kra-

wa¿y³ dr Motyka, wówczas

Armii Krajowej, o to, ¿e spot-

Spotkanie trwa³o ponad

mordowali ludnoœæ cywiln¹.

jowej (Andrzej ¯upañski oraz

Powiedzia³ natomiast, ¿e:

ofiary mordów na Wo³yniu s¹

kanie mo¿e zostaæ wykorzys-

trzy godziny i bardzo szybko

prof. Edmund Bakuniak), do

„Nawet, jeœli Polacy nie

ju¿ liczone w tysi¹cach, nato-

tane przez stronê ukraiñsk¹

przekszta³ci³o siê w dyskusjê

nad warunkami, na jakich

do manipulowania przekazem

udzia³u w dyskusji zaproszony

mog¹ siê pogodziæ z oddawa-

miast na LubelszczyŸnie

mo¿e w przysz³oœci dojœæ do

historycznym. „Obawialiœmy

zosta³ równie¿ dr Grzegorz

niem czci cz³onkom UPA z

dochodzi³o do pojedynczych

Motyka z IPN. Rozmowom

zbrodni, których ofiar¹ pad³o

polsko-ukraiñskiego pojed-

siê, ¿e chce siê nas wci¹gn¹æ

czasów II wojny œwiatowej,

przewodniczy³ prezes Oœrodka

³¹cznie kilkadziesi¹t osób.

nania. Mimo i¿ na sali

w promocjê ksi¹¿ki, z której

to przecie¿ po roku 1945 do

„Karta” – Zbigniew Gluza. W

Oprócz tego mordy dokonane

obecnych by³o bardzo wielu

treœci¹ nie mo¿emy siê abso-

UPA wst¹pi³o wielu m³odych

spotkaniu uczestniczyli rów-

na LubelszczyŸnie nie by³y z

lutnie zgodziæ. Dlatego posta-

przedstawicieli mniejszoœci

ch³opców, którzy nic nie

nie¿ ambasador Ukrainy w

góry zaplanowan¹ akcj¹, w

nowiliœmy wydaæ oœwiadczenie,

ukraiñskiej, praktycznie nie

s³yszeli o zbrodniach, a sami

Polsce – Aleksander Mocyk

przeciwieñstwie do planowej

w którym zdecydowanie od-

zabierali g³osu. Przybyli na

dopuszczali siê ich tylko

oraz szef Zwi¹zku Ukraiñców

i systematycznej ekstermi-

spotkanie Kresowiacy i ich

ciêliœmy siê od tez prof. Iliu-

sporadycznie. To by³a wojna,

w Polsce – Piotr Tyma. Uczest-

nacji na Wo³yniu. Innym

potomkowie domagali siê

szyna,” - powiedzia³ portalowi

a oni przecie¿ walczyli o nie-

nicy podkreœlali przede wszyst-

zale¿n¹ Ukrainê”.

powa¿nym nadu¿yciem, któ-

przede wszystkim potêpienia

Kresy.pl przedstawiciel Œwia-

kim fakt, ¿e ksi¹¿ka jest jed-

rego dopuœci³ siê w swojej

UPA i innych nacjonalistycz-

towego Zwi¹zku ¯o³nierzy AK

Ÿród³o:

nych organizacji zbrojnych.

Andrzej ¯upañski. Jeszcze

nym z nielicznych, po stronie

pracy ukraiñski historyk,

www.kresy.pl/tk

przed spotkaniem, na stronach

Jedna z przyby³ych na spot-

ukraiñskiej, g³osów, które

by³o t³umaczenie mniejszej

KRESOWIACY Z OPOLA CHCĄ KRESOWEJ DZIELNICY

JAN PONIATYSZYN

Œrodowisko opolskich

swoich pomys³ów, chc¹ naj-

siêciu miejscowoœciach tego

adnotacje w dowodach oso-

same Kresy sta³y siê tzw.

Kresowian chce na trwa³e

pierw uzyskaæ poparcie dla

region.

bistych – podaj¹ce miejsce

ziemie odzyskane. Widaæ to

zapisaæ siê w nazewnictwie

niego. W tym celu zamierzaj¹

– Po wojnie Opolszczyznê

urodzenia – mieli Zabu¿anie

m.in. na przyk³adzie Stanis-

stolicy regionu. W tym roku

odwo³aæ siê do opinii miesz-

zamieszkiwa³o, blisko 810

w czasach PRL.

³awowa i Opola. Podobno

zamierzaj¹ wyst¹piæ z sze-

kañców stolicy województwa.

tysiêcy ludnoœci – mówi El¿-

- Wœród tych, którzy w

wed³ug ostatniego spisu pow-

regiem inicjatyw, które

– Chcemy rozmawiaæ z

bieta Dworzak pracownik

latach 1945 – 50 zasiedlali

szechnego w Iwano-Frankiw-

bêd¹ przypominaæ o tym, ¿e

mieszkañcami ulic: Lwowskiej,

naukowy Muzeum Œl¹ska

Opole najwiêksz¹ grupê sta-

sku ¿y³o ok. 600 osób, dekla-

niemal dwóch na trzech

Tarnopolskiej, Stryjskiej, aby

Opolskiego. – Z tego jedn¹

nowili przybysze z przed-

ruj¹cych polsk¹ narodowoœæ.

mieszkañców Opola ma

ta czêœæ miasta nazywana

czwart¹ stanowili osadnicy

wojennego województwa

- My uwa¿amy, ¿e dane te

zabu¿añskie korzenie.

zosta³a „Dzielnic¹ Kresow¹” –

przybyli z Kresów.

lwowskiego - prawie 11 tysiêcy

s¹ bardzo nieprecyzyjne –

– Czas jest nieub³agany,

mówi Irena Kalita – Nie bêdzie

Tereny, z których zostali

osób – wylicza El¿bieta Dwo-

twierdzi Wanda Ridosz – prezes

odchodz¹ ci, których przymu-

to dla nikogo ¿aden k³opot,

przesiedleni w³¹czono w ob-

rzak - w dalszej kolejnoœci s¹

Towarzystwo Kultury Polskiej

sem wysiedlono z rodzinnych

czy uszczerbek. Bo ta dziel-

szar radzieckich republik:

przesiedleni z województw:

im. F. Karpiñskiego w Iwano-

stron na Kresach, dlatego

nica ju¿ jest kresowa. Nazwy

ukraiñskiej, bia³oruskiej i li-

tarnopolskiego (6215 osób),

Frankiwsku. - Liczymy, ¿e jest

chcemy zapisaæ siê w pamiêci

tych ulic pochodz¹ z Kresów.

tewskiej.

stanis³awowskiego – (4321)

nas blisko 2,5 tysi¹ca Pola-

kolejnych pokoleñ – mówi

Chcielibyœmy, aby nie tylko

Wyliczenia badaczy z Mu-

i wo³yñskiego (4299).

ków. Co wiêcej, nowo naro-

Irena Kalita, prezes opolskiego

ulice mia³y nazwy naszych

zeum Œl¹ska Opolskiego, do-

Opole zamieszkali te¿ re-

dzone dzieci w swoich aktach

oddzia³u Towarzystwa Mi³oœ-

dawnych miast zabu¿añskich,

tycz¹ce przesiedlonych na

patrianci z poleskiego, nowo-

urodzenia nie maj¹ narodo-

ników Lwowa i Kresów Po³ud-

ale ¿eby ta dzielnica posiada³a

Opolszczyznê stanowi¹ ciekawy

gródzkiego i wileñskiego. Po

woœci rodziców.

niowo-Wschodnich: „Naszym

przepiêkny, s³odki wystrój

materia³ analityczny. Zw³asz-

wojnie wysiedlano miejscow¹

Bior¹c pod uwagê nawet te

zamiarem jest proœba do

Kresowy, ¿eby tam np. stan¹³

cza w kontekœcie repatriacji

ludnoœæ niemieck¹ i te w³aœ-

najbardziej optymistyczne

prezydenta Opola, aby w re-

pomnik Juliusza S³owackiego,

do samego Opola. Badania na

nie opustosza³e kamienice,

wyliczenia prezes TKPiFK,

montowanym ratuszu przewi-

który w tym roku ma 200-

ten temat rozpoczêto dopiero

domy i gospodarstwa rolne

wnioski nie napawaj¹ opty-

dziano miejsca na umieszczenie

lecie urodzin. Jakie by to by³o

w latach 90 i nadal trwaj¹.

zasiedlali przemieszczani

mizmem. Tyle samo jest bo-

sztandarów organizacji kre-

piêkne. Zwrócimy siê te¿ do

Wczeœniej zabrania³y tego

tutaj Kresowianie. Jedna

wiem obecnie etnicznej pol-

sowych i kombatanckich.

Rady Miejskiej Opola z wnios-

komunistyczne w³adze. Kresy

trzecia nowych mieszkañców

skoœci w Stanis³awowie, co

Uwa¿am, ¿e jest to wa¿ne ze

kiem, aby w tej dzielnicy ko-

w powszechnej opinii spo-

Opola pochodzi³a z kreso-

„Stanis³awowa” w ponie-

wzglêdu na spo³eczeñstwo

lejne powstaj¹ce ulice nazwano

³ecznej by³y w czasach PRL

wych miast wojewódzkich II

mieckim Opolu. Powojenny

miasta Opola. Codziennie w

imieniem miast kresowych.

tematem tabu.

RP. Zdecydowanie dominowa³

proces wynarodowienia Uk-

ratuszu swoje sprawy za³at-

Opolscy Zabu¿anie oraz

5 grudnia 1950 roku

Lwów (5066 osób) i Stanis³a-

rainy z Polaków przyniós³

wia wiele osób. Mog³yby one

ich potomkowie to nie jest

przeprowadzono w Polsce

wów (2283). Nastêpny w

nieodwracalne szkody dla obu

choæby rzuciæ okiem i wspom-

jakieœ marginalne, ma³o

pierwszy powojenny spis

kolejnoœci £uck zasili³ pias-

narodów (demograficzne,

nieæ na to, co by³o w przesz³oœci,

znacz¹ce œrodowisko. W na-

powszechny. Wynika z niego,

towski gród 1349 osobami.

gospodarcze, cywilizacyjne,

a i co teraz obecne jest w ¿yciu

stêpstwie drugiej wojny œwia-

¿e Opole mia³o wówczas

Wysiedlenia ludnoœci pol-

kulturalne itp.). Tym bardziej

miasta. By³aby to te¿ nauka

towej na tereny obecnego wo-

38 464 mieszkañców. Z tego

skiej z Kresów, a póŸniej

godne wspierania s¹ wszelkie

historii dla m³odzie¿y i prze-

jewództwa opolskiego prze-

niespe³na 23 procent stano-

rusyfikacja i w pewnym stop-

inicjatywy, podtrzymuj¹ce

s³anie, adresowane do œwiado-

siedlono z Kresów Wschod-

wili autochtoni, a resztê – lud-

niu ukrainizacja pozosta³ych

pamiêæ o Kresach w ojczyŸnie

moœci obecnych i kolejnych

nich II Rzeczypospolitej

noœæ nap³ywowa. Prawie 60

tam Polaków spowodowa³y

oraz zachowanie prze¿ywaj¹-

pokoleñ”.

tysi¹ce polskich rodzin. Re-

procent mieszkañców Opola

paradoksaln¹ sytuacjê. Mo¿-

cej renesans Polskoœci na

Opolscy Kresowianie, aby

patrianci, jak ich nazywano,

zakwalifikowano jako: „przy-

na za³o¿yæ tak¹ tezê, ¿e po

Wschodzie.

KG

przeforsowaæ kolejny ze

zamieszkali w kilkudzie-

byli z ZSRR”. Takie te¿

wojnie równie Kresowe, co