16

Życie na Kresach

24 lipca 14 sierpnia 2009 * Kurier Galicyjski

Z NICIEJĄ W TRUSKAWCU

niejako obszernym komen-

tarzem do filmu, ukaza³a siê

w 2006 roku.

Trudno uwierzyæ, ale ten

wêdrowiec, historyk, pasjonat

Kresów, je¿d¿¹cy po nich od

30 lat, przemierzywszy setki

KATARZYNA £OZA

kilometrów po drogach i bez-

tekst i zdjêcia

dro¿ach Wo³ynia, Podola,

Pokucia, Bukowiny, dopiero

Stanis³aw S³awomir Ni-

w 2008 roku po raz pierwszy

cieja da³ siê poznaæ jako

zawita³ do Drohobycza, Bo-

ten, który pó³ ¿ycia spêdzi³

rys³awia i Truskawca. To mu-

z umar³ymi, przemierzaj¹c

sia³a byæ mi³oœæ od pierwszego

mierz Wierzynski, Andrzej

dniami, tygodniami i mie-

wejrzenia, i to obustronna, bo

Chciuk i Iwan Franko; artyœci:

si¹cami œcie¿ki Cmentarza

Nicieja w nieod³¹cznym bia-

Artur Grottger, bracia Gottlie-

£yczakowskiego, brn¹c wœród

³ym kapeluszu przypomina

bowie; Stanis³aw Szczepa-

chaszczy, przepisuj¹c stare

jako ¿ywo przedwojennego

nowski, zwany „królem pol-

epitafia, aby uchroniæ je

przemys³owca, który przyjecha³

skiej nafty”, którego biografia

przed zapomnieniem. Efek-

zaczerpn¹æ s³ynnej „Naftusi”

mog³aby pos³u¿yæ za scena-

tem tych wêdrówek by³a

z truskawieckiego zdroju.

riusz wieloodcinkowegofilmu…

pierwsza ksi¹¿ka o Lwowie

Wynikiem tej fascynacji by³a

oraz wielu, wielu innych, bo

wydana w powojennej Pol-

kolejna ksi¹¿ka, „Kresowe

Nicieja prowadzi opowieϾ

sce, ksi¹¿ka, która przerwa³a

Trójmiasto”, a wkrótce pow-

œcie¿k¹, która zawsze jest dla

d³ugoletnie tabu: „Cmentarz

stanie film dokumentalny

czytelnika najciekawsza;

£yczakowski we Lwowie”,

o przedwojennym Truskawcu.

przez ludzkie losy i koleje

wydana w 1988 roku. Dla

Mia³am przyjemnoœæ poznaæ

¿ycia.

licznych jeszcze wtedy lwo-

autora podczas zdjêæ w Trus-

Swoj¹ opowieœæ o Trus-

wiaków, rozsianych po ca³ej

kawcu, w czerwcu tego roku.

kawcu – literack¹ i filmow¹ –

Polsce i œwiecie, a tak¿e dla

Przyjechaliœmy do Trus-

autor zaczyna s³owami: „Dba-

zainteresowanych histori¹

kawca po po³udniu. Miasto

tego polskiego niegdyœ miasta

tonê³o w strugach deszczu.

by³a to prawdziwa gratka.

OdnaleŸliœmy ekipê filmow¹

Publikacja rozesz³a siê w

i po uzgodnieniu planów na

Stanis³aw Nicieja

Pami¹tkowe szklanki zdro-

jowe z cienkim dziubkiem

do poci¹gania „¿yciodajnej

wody”

³oœæ o zdrowie jest cech¹ ludzi

m¹drych. Zdrowie bowiem

nie ma ceny”. Koñczy zaœ

smutno, nostalgicznie. „Je-

cha³em do Truskawca, aby

Wasyl £oza - m¹¿ Kasi (od lewej), Stanis³aw Nicieja,

skonfrontowaæ to, co znam

Katarzyna £oza, Henryk Janas

z literatury i zebranej ikono-

grafii z dniem dzisiejszym. (…)

ogromnym nak³adzie æwieræ

wieczór poszliœmy szukaæ

Trafi³em na betonow¹, ha-

miliona egzemplarzy.

noclegu. Wybór pad³ na jeden

³aœliw¹ d¿unglê. S³awny dep-

Po tej publikacji pojawi³y

z niedawno wyremontowa-

Nicieja z ¿on¹ Halin¹

tak zalano betonem i asfal-

siê nastêpne – „Cmentarz Ob-

nych przedwojennych pen-

historie. By³y one tym cie-

w atmosferze tamtejszej go-

tem, a w³aœciwie smo³ówk¹.

roñców Lwowa” (1990), „£ycza-

sjonatów, obecnie hotel

kawsze, ¿e w odpowiednim

r¹czki bogacenia siê. Szczê-

Wzniesiono przy nim kosz-

ków – dzielnica za Styksem”

„Stary Wiedeñ”. Na pierwszy

miejscu dramatycznie zawie-

œliwcy, galicyjscy szejkowie,

marn¹ pijalniê „Naftusi” z

(1998), „Tam gdzie lwowskie

rzut oka wszystko wygl¹da³o

sza³ g³os… i patrz¹c po

bardziej przebiegli i pomys-

dziesi¹tkami stanowisk do

œpi¹ Orlêta” (2002), „Cmen-

porz¹dnie, jednak po bli¿-

wyczekuj¹cych twarzach

³owi, zbijali tam niewy-

pobierania wody z automa-

tarz £yczakowski w fotografii”

szym przyjrzeniu siê mo¿na

s³uchaczy dopiero po chwili

obra¿alne fortuny, budowali

tycznymi miernikami, które

(2002). Powsta³ tak¿e serial

by³o mieæ pewne obiekcje co

zdradza³ zaskakuj¹ce lub

pyszne wille i kamienice,

dawkuj¹ porcje”.

dokumentalny, poœwiêcony

do jakoœci remontu. I œniada-

dramatyczne zakoñczenie.

jeŸdzili najdro¿szymi samo-

Nastêpny dzieñ spêdziliœ-

cmentarzowi.

nia, rodem, jak z radzieckiej

A by³o co opowiadaæ… od-

my na deptaku, zalanym

chodami, nosili najwytwor-

W kolejnych latach Ni-

sto³ówki (ry¿ na mleku,

dajmy na chwilê g³os same-

smo³ówk¹ i w koszmarnej

niejsze stroje, a odpoczywali

cieja rozszerzy³ swoje kresowe

makaron, udko kurczaka),

mu autorowi:

pijalni „Naftusi”. Zrobiliœmy

oraz leczyli sko³atane serca

zainteresowania badawcze.

podawano w suterenie.

„Drohobycz, Borys³aw,

sobie pami¹tkowe zdjêcia

i nerwy – s¹cz¹c ¿yciodajn¹

We wstêpie do kolejnej

Wieczorem poszliœmy na

Tustanowice i przecinaj¹ca tê

s³ynn¹ wodê mineraln¹ o za-

z profesorem. Kupiliœmy

ksi¹¿ki pisze: „W latach

wspólny spacer po Truskawcu.

dolinê Tyœmienica to – gali-

pami¹tkow¹ szklankê zdro-

pachu zgni³ych jaj i nieza-

2004-2005 z ekip¹ Telewizji

Ekipa filmowa sk³ada³a siê

cyjskie Klondike, miejsce

jow¹ z cienkim dziubkiem do

chêcaj¹cej nazwie „Naftusia”

Polskiej (…) krêciliœmy

z czterech osób – prof. Nicieji,

osza³amiaj¹cych karier euro-

poci¹gania „¿yciodajnej wody”

– w Truskawcu”.

dziesiêcioodcinkowy film

jego ¿ony, operatora i dŸwiê-

pejskich selfmademanów,

i napisem „Truskawiec”. Na

Bohaterami ksi¹¿ki s¹

dokumentalny Twierdze

kowca. Pani Halina Nicieja

pomazañców i wybrañców

deptaku kuracjusze, jak ¿yw-

Kazimierz Pelczar – œwiatowej

pe³ni³a tego wieczoru rolê na-

kresowe Rzeczpospolitej.

losu, doœwiadczaj¹cych szczê-

cem wyci¹gniêci z radzieckich

s³awy onkolog, który cudem

Dziêki terenowemu samo-

szego przewodnika po kuror-

œcia i nieszczêœcia „ziemi obie-

filmów, spaceruj¹ w rytm

prze¿y³ katastrofê lotnicz¹, a

chodowi, który mieliœmy do

cie, a zna³a na pamiêæ nazwy

canej” w pierwszym na œwiecie

zgin¹³ w czasie wojny z r¹k

hitów A³³y Pugaczowej. Nad

dyspozycji, przemierzyliœmy

wszystkich przedwojennych

zag³êbiu naftowym, którego

parkiem zdrojowym góruj¹

hitlerowców; Ida Meszaros,

setki kilometrów i niezmie-

will, jakby to ona napisa³a

ojcem by³ Ignacy £ukasie-

gmaszyska radzieckich sana-

która udowodni³a, ¿e mi³oœæ

rzone obszary dawnych ziem

ksi¹¿kê. Wieczorem siedliœmy

wicz. (…) W Drohobyczu i Bo-

toriów: Rubin, Krzyszta³owy

zwyciê¿a wszystkie przeciw-

Rzeczpospolitej, zamkniête

w jednej z truskawieckich

rys³awiu ludzie ciê¿ko haro-

Pa³ac, Dnipro-Beskid, Per³a

noœci losu; Rajmund Jarosz

w trójk¹cie miast ¯ó³kiew-

restauracji na kolacji, pod-

wali i nierzadko wyniszczali

– w³aœciciel Truskawca; ludzie

Podkarpacia… W czasach

Kamieniec Podolski-Krze-

czas której profesor opowia-

siê w walce konkurencyjnej,

pióra: Bruno Schulz, Kazi-

radzieckich jeŸdzi³ specjalny

mieniec”. Ksi¹¿ka, bêd¹ca

da³ nam opisane w ksi¹¿ce