21

Kurier Galicyjski * 31 sierpnia – 14 września 2009

Mój stolik

biana przez muzu³manów –

zwan¹  kawiark¹.  Kawa

ZAPRASZAM NA KRESY

musi byæ wymys³em samego

szybko znalaz³a uznanie i w

szatana. Obiekcje te rozwia³

ubo¿szych warstwach spo³e-

sam papie¿ Klemens VIII,

czeñstwa. W mniej zamo¿nych

który powiedzia³ „Kawa po-

domach „dla oszczêdnoœci

TADEUSZ OLSZAÑSKI

giej bramie, wejœcia do urz¹-

sie wp³ynie równie¿ na po-

winna zostaæ ochrzczona, co

robiono kawê z pszenicy pa-

tekst

dzanych z regu³y w piwnicach

prawê obs³ugi. £adne sk¹d

uczyni j¹ napojem prawdziwie

lonej, grochu, ziarnek szep-

MARIA BASZA zdjêcie

starych kamienic sympatycz-

in¹d powszechnie kelnerki

chrzeœcijañskim” – i tak za

szyny, cykoryi, ¿o³êdzi, albo

nych restauracji. W „Boczce”

niejednokrotnie zachowuj¹

jego przyzwoleniem kawa

mieszano je z prawdziw¹. A ¿e

Co dwa lata regularnie

(po naszemu beczce) przy

siê jak królewny, którym w

wkroczy³a i na chrzeœci-

cukier by³ równie¿ drogi,

je¿d¿ê w swoje rodzinne

Rynku, przepyszna solianka

najmniejszym stopniu zale¿y

jañskie sto³y.

strony, do Stanis³awowa (dziœ

oraz placki ziemniaczane z

trzymano w zêbach kawa³ki

na klienteli. St¹d mo¿e i ka-

Iwano-Frankiwsk)  i  do

sosem grzybowym, które

riera niezwyk³ego dla nas

Jak wygl¹da kawa po

cukru lodowego i przes¹-

Lwowa, a wiêc na moje uko-

wybieramy z wielu propozycji

zjawiska – jadalni na tarasach

turecku ju¿ wiemy. A kawa po

czano przezeñ kawê” – pisze

chane Po³udniowe Kresy II

menu. Ale przecie¿ nie bêdê

przy sklepach spo¿ywczych,

polsku? Aleksander Brückner

£ukasz Go³êbiowski. Cukier

Rzeczypospolitej. I wracam,

tu pa³aszowa³ kawioru czy

zw³aszcza delikatesowych lub

w „Encyklopedii staropolskiej”

tak¿e by³ artyku³em eksklu-

z obecnej ju¿ od 20 lat Za-

kotletów po kijowsku, skoro

w pobli¿u hoteli. Przez kilka

pisa³, ¿e kawa powinna mieæ

zywnym, w wielu domach

chodniej Ukrainy, z ró¿nymi

mam w ofercie mama³ygê czy

dni mia³em okazjê nie tylko

„czarnoœæ wêgla, przejrzys-

trzymano go w osobnej, zamy-

refleksjami, dotycz¹cymi

kuleszê, a wiêc pyszn¹ kaszkê

obserwowaæ, ale i korzystaæ

toϾ bursztynu, zapach mokki

kanej na klucz skrzynce.

równie¿ gastronomii, która –

kukurydzian¹, serwowan¹ ze

z takiego tarasu przed hotelem

i gêstoœæ miodowego p³ynu”.

Jurij Winniczuk w ksi¹¿ce

by³o nie by³o – jest w pewnym

skwarkami lub z bryndz¹,

„Nadija” w Stanis³awowie.

Podawano j¹ z gêst¹, t³ust¹

„Knajpy Lwowa” podaje

stopniu lustrem rozwoju.

a do tego kiszone, zielone

Przychodzi siê tam t³umnie,

œmietank¹. £ukasz Go³êbiow-

nawet niewiarygodny zwyczaj,

D³ugo nie zapomnê zdarze-

pomidory! Ciekawe, ¿e wœród

zajmuje stoliki pod para-

ski uzupe³nia³ te wiadomoœci

jakoby damy chodzi³y z kaw¹

nia sprzed piêciu lat, z prze-

nowych restauracji nie za-

solami, po czym w delikate-

Aleksander Brückner w „Encyklopedii

³êczy Tatarskiej, gdzie nasza

brak³o nawi¹zania do daw-

sach obok kupuje piwo, wino,

staropolskiej” pisa³, ¿e kawa powinna

mieæ „czarnoœæ wêgla, przejrzystoœæ

bursztynu, zapach mokki i gêstoœæ

miodowego p³ynu”. Podawano j¹ z gêst¹,

t³ust¹ œmietank¹. £ukasz Go³êbiowski

uzupe³nia³ te wiadomoœci swoimi spo-

strze¿eniami: „œmietankê zaprawiaj¹

dla gêstoœci ¿ó³tkiem, migda³ami, k³ad¹

na wierzchu op³atek, ¿eby okazalszy

by³ ko¿uszek”. Kawê bez tego dodatku

traktowano jako postn¹ i pito raczej

w celu umartwiania cia³a.

swoimi spostrze¿eniami:

nawet do koœcio³a, aby popiæ

„œmietankê zaprawiaj¹ dla

ni¹ Komuniê œw.

gêstoœci ¿ó³tkiem, migda³ami,

Kawiarnie zjawi³y siê we

k³ad¹ na wierzchu op³atek,

Lwowie wraz z w³adz¹ au-

¿eby okazalszy by³ ko¿uszek”.

striack¹ w II po³owie XVIII w.

Kawê bez tego dodatku trak-

Kawê sprzedawano w kios-

grupa kresowian zatrzyma³a

nych tradycji, czego dowodem

szampan czy wódkê, w stanie

towano jako postn¹ i pito

kach na Wa³ach. Jednak

siê, aby nie tylko nasyciæ

stylowa restauracja „Staryj

do natychmiastowego spo¿ycia,

raczej w celu umartwiania

kawiarnie z prawdziwego

wzrok piêknem widocznych

Stanis³awiw” z polskim or³em

bo prosto z lodówek. Piwo do-

cia³a.

zdarzenia, w dzisiejszym ro-

st¹d i zdobi¹cych Karpaty

przy wejœciu oraz starymi

stajemy w kuflach, pozosta³e

Uwa¿a siê, ¿e pierwsza

zumieniu tego s³owa, zaczê³y

szczytów Howerli oraz Iwana

fotografiami.

trunki natomiast pijemy z

kawiarnia w Polsce powsta³a

Popa, ale równie¿ pokrzepiæ

powstawaæ we Lwowie do-

W centrum Lwowa, zw³asz-

plastikowych kubków. Do

cia³o. W restauracji murowa-

cza przy Rynku i cudownych

tego kurczaki z ro¿na, natarte

w 1724 r. w Warszawie. Nie-

piero w XIX w. Ignacy Komo-

nego schroniska, pamiêtaj¹-

uliczkach Starówki, knajpa

czosnkiem ziemniaki zapiekane

stety zbankrutowa³a, bo war-

rowski w „Albumie lwowskim’

cego czasy wspólnej granicy

przy knajpie, jak za dawnych

ze s³onink¹ w folii (pyszne!)

szawiacy nie mogli siê przeko-

twierdzi³, ¿e w 1829 r. we

Polski z Wêgrami z marca

czasów. I jest w czym wybie-

i co tam jeszcze chcemy

naæ do publicznego picia

Lwowie „kawiarnia by³a tylko

1939 r. przyjêto nas ser-

raæ. Przy okazji warto wspom-

wzglêdnie na co nas staæ.

kawy. Nie znaczy to, ¿e sam

jedna lepszego gatunku na

decznie i zaproponowano

nieæ, ¿e i we Lwowie nie ucieka

Ceny oczywiœcie detaliczne,

napój by³ w Polsce nieznany

Wa³ach”. By³a to istniej¹ca do

ukraiñski barszcz oraz pie-

siê od dawnych tradycji.

bez ¿adnych narzutów. I bie-

– w wielu domach szlachec-

dnia dzisiejszego kawiarnia

rogi, ale pewne strapienie

Ukraiñski pisarz, Jurij Wyn-

siadujemy do 23-ciej! W

„Wiedeñska”.

kich kawa zagoœci³a ju¿ za

wywo³a³ fakt, ¿e jest nas dwa

nyczuk, z benedyktyñsk¹ sta-

zachodniej Ukrainie nie ma

Z roku na rok kawiarni

czasów Sobieskiego, który

razy wiêcej ni¿ g³êbokich

rannoœci¹ przestudiowa³ i na-

zakazu picia alkoholu w

pojawia³o siê coraz wiêcej, a¿

sam by³ jej gor¹cym zwolen-

talerzy, którymi dysponowa³a

pisa³ licz¹c¹ blisko 500 stron

miejscach publicznych, wiêc

w koñcu na prze³omie XIX

nikiem. Po zajêciu przez

kuchnia. A by³o ich 10, wiêc

i starannie wydan¹ monografiê

mo¿na i w parkach, i na

i XX w. to w nich toczy³o siê

Turków Podola w 1672 r. w

spo¿yliœmy naprawdê smaczny

„Knajpy Lwowa”, która dziêki

³aweczkach reprezentacyj-

¿ycie Lwowa. W³adza radziecka

Kamieñcu mia³y siê pojawiæ

barszcz i super domowe pie-

wydawnictwu Rea zosta³a prze-

nego deptaku, który kiedyœ

w du¿ym stopniu zniszczy³a

pierwsze kawiarnie, nie wia-

rogi w dwóch rzutach. Wiêk-

t³umaczona na polski i uka-

w Stanis³awowie nazywa³ siê

kulturê picia kawy na zajêtych

domo jednak, czy by³y do-

szego wyboru zreszt¹ nie

za³a siê równie¿ w identycznej

ulic¹ Sapie¿yñsk¹, a dziœ w

po wojnie terenach, sprowa-

stêpne tak¿e dla miejscowej

mieliœmy, gdy¿ jakichkolwiek

formieunas.Ijesttammnóstwo

Iwano-Frankiwsku – Nezale¿-

dzaj¹c „kawê po turecku” do

ludnoœci, bo Turcy niechêtnie

lokali gastronomicznych, po

cudownych anegdot nie tylko

nosti. I o dziwo, ta swoboda

fusów zalewanych wrz¹tkiem

dzielili siê napojem. Zniknê³y

drodze i w mijanych mias-

o kawiarniach i knajpach, ale

w piciu alkoholu nie prze-

w szklance, a z niedostêpnej

one jednak szybko wraz z

tach, by³o jak na lekarstwo.

i batiarskich mordowniach

kszta³ca siê w burdy, ha³aso-

u¿ywki robi¹c jeden z naj-

wyparciem Turków z Podola.

Po brzegi pe³nych, z d³ugim

galicyjskiego oraz polskiego

wanie, awantury, a najwy¿ej

czekaniem na obs³ugê. W Sta-

Lwowa XIX i XX wieku.

w œpiewanie sentymental-

powszechniejszych rodzajów

Do Lwowa kawa przysz³a,

nis³awowie zreszt¹, licz¹cym

Po dwóch latach od po-

nych dumek. O czym przeko-

³apówek.

wiêc jednoczeœnie ze Wscho-

dziœ 240 tysiêcy mieszkañców,

przedniej wizyty rzuca siê w

na³em siê osobiœcie, miesz-

Na szczêœcie nie uda³o siê

du i z Zachodu. Pocz¹tkowo

by³o wtedy zaledwie kilka-

oczy mnogoœæ banków, których

kaj¹c kilka dni w hotelowym

zupe³nie wykorzeniæ zwy-

by³a droga i dostêpna tylko

naœcie, a wiêc o wiele za ma³o

przed tym nie by³o prawie

pokoju z oknem, wychodz¹-

czaju picia kawy i w ci¹gu

dla najbogatszych. Jako ¿e

restauracji. Z gastronomi¹

wcale oraz w³aœnie piwiarñ,

cym na taras. Absolutnie dla

kilku lat po rozpadzie ZSRR

parzenie kawy wymaga³o

by³o wiêc gorzej ni¿ krucho.

barów, kawiarñ i restauracji.

mnie niepojête! I u nas nie-

Lwów znów zape³ni³ siê ka-

sporych umiejêtnoœci, za-

Dziœ, postêp w tej dzie-

S¹ to widoczne znaki postêpu,

mo¿liwe. No i pierwszy raz

wiarniami, w których mo¿na

trudniano czêsto specjalnie

dzinie rzuca siê wrêcz w oczy!

od ma³ych miast po Stanis-

akurat w tej dziedzinie skon-

zakosztowaæ kawy na ka¿dy

w tym celu Turków, a kogo

Wokó³ stanis³awowskiego

³awów czy Lwów. Konkurencja

statowa³em, ¿e mo¿na tej

smak i ka¿d¹ kieszeñ. Pamiêæ

nie by³o staæ na Turka – przy-

ratusza pe³no parasoli i piw-

oczywiœcie wzbogaca ofertê

obyczajowoœci pozazdroœciæ.

o Kulczyckim zobowi¹zuje.

najmniej dodatkow¹ s³u¿¹c¹,

nych ogródków, w jednej i dru-

i s¹dzê, ¿e w najbli¿szym cza-

KG