zaraza

6

17 – 28 listopada 2009 * Kurier Galicyjski

GrypoWy

choroby, epidemie,

zarazy moroWe –

LeopoLis

co nas Gnębi od Wiek W

KRZySZtOf SZyMAńSKI

tekst

Zdjęcia archiwum MHf

Ludzkość choruje od zawsze.

Pytanie tylko jest w tym, ile

ludzi i na jakim terenie zacho-

ruje na raz.

U zarania dziejów, gdy ludzie

mieszkali w luźnych, oddalonych

od siebie skupiskach – plemio-

nach, osadach czy grodziskach,

gdy przemieszczanie się ludności

nie wychodziło poza obręb upraw i

stref łowieckich, zachorowania mia-

ły obręb ograniczony. Gdy człowiek

zaczął się przemieszczać, na coraz

dalsze odległości i coraz szybciej,

lokalne choroby zaczęły przyjmo-

dują życiem, wciąż się cieszą tym

EUStACHy BIELECKI

wać kształt epidemii. W społeczeń-

Lwowem... Kina, kawiarnie oraz inne

uczeń szkoły nr 10

stwach, gdzie poziom higieny, wiedzy

lokale często przeze mnie odwiedza-

we Lwowie

lekarskiej i warunków bytowania były na

ne były zamknięte. Imprezy na Hallo-

niskim poziomie, epidemie zbierały

ween, zbierające rzeszy spragnionej

Lwów był pochłonięty mro-

obfite żniwo. Obecnie, gdy latamy po

odpoczynku młodzieży były odwoła-

kiem epidemii, która, jak jed-

całym świecie, wędrujemy po innych

ne, ważniejsze koncerty przeniesio-

na z apokaliptycznych plag,

kontynentach, mamy styczność z in-

ne. Zamknięta była również filhar-

ciążyła nad krajem i zbierała

nymi okolicami i możemy, jak twierdzą

monia i opera, a życiem kulturalnym

śmiertelne żniwa ludzkiego

naukowcy, zarazić się wrzodem żo-

naszego miasta stało dla większości

życia... natomiast, mimo groź-

łądka, schizofrenią, otyłością czy ar-

ludzi spędzenie czasu przed telewi-

nych ostrzeżeń z telewizji i ra-

terosklerozą, grypa staje się chorobą

zorem lub w Internecie.

dia, mimo surowych ostrzeżeń

ogólnoświatową.

Epidemia zamknęła ludzi w domo-

licznych lekarzy, życie wciąż

Epidemie zawsze rozprzestrze-

wej klatce, rozmowy w marszrutkach,

trwało. Dlatego więc, wybie-

niały się wzdłuż arterii komunikacyj-

tramwajach, w pracy, w sklepach

ram się, rzecz jasna z maską

nych. Najlepszy dowód temu pierw-

czy na ulicy były wyłącznie na ten

na twarzy i w ciepłej kurtce,

szy z zanotowanych przypadków

temat... Rynek – miejsce ukochane

na spacer po Lwowie, którego

epidemii. Egipt, rok 430 p.n.e. Z

przez chyba każdego lwowiaka, tu-

jeszcze nie znałem, przez gry-

Maska lekarza z okresu epidemii dżumy w XVII wieku,

centralnej Afryki wzdłuż Nilu (głów-

rystę bez różnicy na wiek. Tu zbie-

powy Leopolis...

niemcy. W dziobie umieszczano substancje zapachowe,

nej arterii komunikacyjnej) rozprze-

Swój spacer rozpoczynam, jak

rała się młodzież, tu spotykali się

chroniące przed fetorem rozkładających się ciał

strzenia się straszna choroba, na

zwykle, z parku Kościuszki, gdzie

zakochani...

jeszcze jako małe dziecko chodzi-

Wymarłe maleńkie uliczki Lem-

ropie umiera co drugi mieszkaniec

łem na przechadzkę z tatą i mamą.

bergu powodowały rzeczywiście

miast i co czwarty wsi. Dalej, swoją

Miejsce zawsze pełne ludzi: rado-

niepokój również we mnie... Poja-

daninę zbiera syfilis, przywieziony

snych dzieci, „subkulturowej” mło-

wiła się pewna fobia w stosunku do

przez marynarzy Kolumba od Indian.

dzieży, poważnych dziadków i babć,

ludzi kichających lub kaszlających.

Choroby weneryczne w Europie

było całkowicie puste. Nie poznawa-

Na widok kaszlu ludzie przesiadali

wcześniej nie istniały. Konkwistado-

łem drogi, którą znałem od lat. Była

się w tramwajach lub nawet prze-

rzy odpłacili pięknym za nadobne

piękna złota jesień, drzewa ubrane

chodzili na drugą stronę ulicy. Nikt

– przenieśli do Ameryki choroby eu-

w żółte suknie i poważne brązo-

nie chciał być chory, więc wszystki-

ropejskie: ospę, dur plamisty, odrę

we płaszcze-kory, świeciło słońce,

mi sposobami chciał się uchronić od

i grypę (czy ta dzisiejsza nie jest

przyroda sama zapraszała ludzi na

choroby. Zapach czosnku i cebuli

zemstą Azteków?). Te nieznane do-

ulicę, lecz istot rodzaju ludzkiego

był szczególnie odczuwalny w mar-

tąd w Ameryce choroby wyniszczy-

wciąż nie było widać... Jestem w

szrutkach, które również nie cieszy-

ły około 90% Indian. Europę coraz

centrum swojego żyjącego na co

ły się powodzeniem wśród śmiałych,

ostrzej zaczęły atakować choroby

dzień miasta, przypominam sobie

którzy zdecydowali się jednak wyjść

azjatyckie: dur plamisty(z Bliskiego

szybką jazdę samochodów w po-

na ulicę...

Wschodu), grypa (z Chin), cholera

i gruźlica (z Indii), a także najstrasz-

niedziałkowy poranek, ludzi spie-

Mijały dni, bardzo powoli mija-

Zaraza w Rzymie

niejsza – dżuma. A teraz nastała era

szących się do pracy, dzieci idących

ły, a skończył się dopiero pierwszy

którą umiera co czwarty mieszkaniec

grup ludności, bytujących w prymityw-

AIDS, choroby o skutkach śmiertel-

niechętnie, do szkoły, przypominam

tydzień kwarantanny. Dom się znu-

Górnego i Dolnego Egiptu. Według

nych warunkach), to stanie się zro-

nych, najprawdopodobniej zawle-

sobie, że ten gród, jakieś cztery dni

dził, ulica zaczęła odradzać się i na

znalezionych opisów choroby była

zumiałą sytuacja epidemiologiczna

czonej od zielonych koczkodanów.

temu, wirował życiem, a teraz jest

dworze stało się cieplej. Coraz czę-

to znana dziś gorączka krwotoczna

w tamtych czasach. W 162 roku n.e.

Jak człowiek zaraził się tą chorobą

pustkowiem, które porzucili ludzie,

ściej spotykałem znajomych na ulicy,

Ebola. Na Egipcie się nie skończyło.

Chiny zaatakowała choroba, na która

pozostanie na zawsze tajemnicą.

uciekając od napaści.

otworzyły się wreszcie kina i lokale,

Przez Libię statkami chorobę zawle-

zmarł co trzeci żołnierz armii chińskiej.

Od czasu od czasu widuję zdener-

a na afiszach pojawiły się ponownie

czono do Aten i tam dziesiątkowała

Strat wśród ludności cywilnej nie noto-

Epidemie w Polsce

wowanych ludzi, chroniących się od

ogłoszenia o różnego rodzaju impre-

ludność. Najgorzej, że dała się we

wano. W kilka lat później prawdopo-

Słowami modlitwy prosimy: „...od

zarażonego świata zewnętrznego ma-

zach, koncertach, wystawach.

znaki w armii greckiej, przez co

dobnie ta sama choroba zaatakowała

powietrza, głodu i wojny zachowaj

ską, długim szalikiem lub własnym, jak

Życie jest piękne, nie ma jak...

znacznie osłabiła potęgę Aten.

Rzym – najprawdopodobniej była to

nas, Panie”. Nie na darmo „powietrze”

często powtarzali bardziej skutecznym

i pomimo jeszcze panującej epi-

Średniowiecze zostało zdomi-

odra. Nie ominęła ona i Marka Aure-

stoi na pierwszym miejscu. Obec-

sposobem (wyrobione własnoręcznie

demii coraz więcej ludzi akceptu-

nowane przez „morowe powietrze”

liusza, cesarza imperium.

ność zarazy w Polsce odnotował w

szerokie nakrycia głowy, które zakry-

je obecny stan rzeczy i rozumie,

czy „czarną śmierć”. Sprzyjał temu

Potem w Europie następuje okres

swoich kronikach Jan Długosz, w roku

wają całą twarz, pozostawiając otwór

że każde ,nawet najgorsze licho,

charakter miast średniowiecznych

pewnego spokoju. Od VI po XIV wie-

1003. W kolejnych wiekach zaraza

tylko na oczy... takich ,,astronautów”

przetrwamy razem, a kiedyś bę-

– dużych skupisk ludzkich, bez sys-

ku nie wybuchają epidemie na więk-

do Polski nadchodzi z Zachodu Eu-

też nieraz spotykałem).

dziemy wspominać ten czas, kie-

temów ściekowych, bez należytej

szą skalę. Rozwijają się natomiast

ropy. Był rok 1348. Dżuma zaczęła

Przechodząc pod pomnikiem

dy przez jakieś 3 tygodnie byliśmy

higieny, zamieszkałych, oprócz ludzi,

miasta, powstają nowe. Następnie

swoją podróż na wschód. Według

Szewczenki, ujrzałem szczęśliwą

mieszkańcami grypowego Leopo-

przez całe stada gryzoni – głównych

kontynent  dziesiątkuje  dżuma,

dawnych kronik, jedna czwarta lud-

grupę turystów z Chin, którzy mimo

lisu...

roznosicieli chorób. Gdy do tego

przywieziona z Azji Mniejszej drogą

ności Polski zmarła. Kolejne epide-

tak wielkiej epidemii wciąż się ra-

kG

dodamy przemarsze armii (dużych

morską. W latach 1347-52 w Eu-

mie wybuchały w miastach. Ciasno-