7

Kurier Galicyjski * 17 – 28 listopada 2009

na zdroWie!

ta miast średniowiecznych, tysiące

wynoszą około 20-25 tys. na ogólną

gryzoni, brak elementarnych warun-

ilość jeńców do 85 tys. (29%). Dla

ków sanitarnych, a co najważniejsze

porównania na terenie Rosji i Litwy

przepisy hucułów luczańskich

– tradycje pochówku zmarłych na

w obozach jenieckich w tym okresie

niewielkich cmentarzykach przyko-

przebywało około 51 tys. żołnierzy

ścielnych w obrębie murów. Trumny

polskich, z czego w wyniku epidemii

składano do grobu, bez zachowania

zmarło do 20 tys. (39%).Takie są

HALInA PłUGAtOR

podstawowych środków ostrożności.

smutne fakty, a teraz zaczyna się

tekst i zdjęcia

Jedne na drugich, na jeszcze niezu-

polityka. W 1990 roku Michaił Gor-

pełnie zetlałych szczątkach. Groby

baczow oficjalnie przyznaje sie do

Grypa na Ukrainie, chociaż

rozkopywano na nowe pochówki.

zbrodni katyńskiej, ale równolegle

nie szaleje już tak, jak kilka ty-

To się mściło. Morowe powietrze

wypływa sprawa epidemii wśród jeń-

godni temu, przekreśliła plany

spowijało raz po raz kolejne miasta.

ców w roku 20. Propaganda rosyjska

spędzenia w górach Sylwestra

Epidemie przewalały się po kilka

porównuje te dwie sprawy i epidemię

i nowego Roku. Osoby, które

razy w kolejnych stuleciach (1186,

nazywa ludobójstwem. Gorbaczow

zawczasu zamówiły pokoje i noc-

1283, 1307, 1451, 1497, 1542, 1573,

nakazał historykom Akademii Nauk,

legi w huculskich, bojkowskich

1663, 1680, 1720). Rok 1788 też nie

Prokuraturze ZSRR, Ministerstwu

i pokuckich gospodarstwach

agroturystycznych, obecnie re-

zygnują z odpoczynku na tere-

nach, które zostały najbardziej

dotknięte wirusem grypy. Jed-

nak nawet ta trudna sytuacja

ma swoje pozytywne strony.

Gospodarze, aby przyjąć go-

ści, będą musieli bardziej się

Małżeństwo Samojłowych ze wsi Lucza w powiecie Kosów,

starać i wymyślać coś nowego.

na Przykarpaciu

Rodzina Samojłowych ze wsi

tach, korzenia złotego. Roślinę można

„Wszystko, co daje nam matka

Lucza w powiecie Kosów, na

spotkać daleko w górach, na skałach,

natura, jest dla pożywienia i zdrowia,

Przykarpaciu zadbała o to, aby

rośnie, uczepiwszy się kamieni wąsi-

- mówi huculski Rosjanin, z dumą po-

goście wypoczęli i poprawili

kami. W ten sposób wyciąga z kamieni

kazując dziesiątki słoików z ziołami i

swoje zdrowie. Maria, Aleksan-

wilgoć i życiodajną siłę. Otóż, aby ze-

buteleczki, napełnione leczniczymi

der oraz ich syn Michał wymy-

Jeniec rosyjski i pilnujący go małoletni żołnierz polski,

brać korzenie rodioli, czasem trzeba

nalewkami.- Jesteśmy gotowi się po-

ślili przeciwgrypowe menu oraz

1919 rok

stłuc niejeden kamień. Pan Aleksander

dzielić z naszymi gośćmi odwieczną

program, służący poprawie sta-

radzi, żeby korzeń złoty zalewać nie

mądrością i wiedzą huculską, chociaż

nu zdrowia organizmu. Z wizytą

był łaskawy dla mieszkańców kraju.

Obrony i KGB opracować temat i stra-

spirytusem, a samogonem własnej

nie mamy tu nic nadzwyczajnego czy

w tej huculskiej rodzinie była

Jak zostało zapisane w raporcie:

ty wśród żołnierzy Armii Czerwonej

roboty, wówczas smak będzie bardziej

nieznanego ogółowi.

korespondentka „Kuriera Gali-

„Pokazała się influenza (grypa –

przedstawić jako „anty-Katyń”. Obec-

subtelny. Nalewka z rodioli wzmacnia

cyjskiego”.

red.), trwała miesiąc, ale przez ten

na władza w Rosji ściśle trzyma się

odporność, ale też dodaje mężczy-

…Zapach ostrej przyprawy, sosu

Bez ziół i wody –

czas zdążyła dotknąć trzecią część

tej „teorii” i wykorzystuje ją wszędzie

znom siły i chęci do kobiet.

chrzanowego wprost przyciąga do sto-

ni tędy, ni owędy

mieszkańców Polski”. Lwów też nie

w celach propagandowych.

łu. Białe boki wystawia słonina domo-

Jednym z warunków życia i zdro-

oparł się epidemiom. Na początku

wej roboty, cieszy oko ćwikła, smaczny

wia górali jest spożywanie zwykłej

Do stołu – po zdrowie

XVII wieku do Lwowa została przy-

W walce z chorobą pomoże także

banusz złoci się i zaprasza do odpo-

wody. Górale do dziś, tuż po prze-

Korzyści z epidemii

wieziona odzież z Krakowa. To dało

Wbrew wszystkiemu opisane-

jedzenie. W tym czasie, gdy pan Samoj-

czynku i dobrego posiłku. Po sycącym

budzeniu, wypijają pół litra wody

początek kolejnemu wybuchowi „za-

mu wyżej, takie klęski mogą dawać

łow opowiadał o leczniczych właściwo-

obiedzie, gospodarze częstują herbat-

studziennej, od której aż zęby skrę-

razy morowej” na naszych terenach.

i korzyści. Po epidemii, pod koniec

ściach ziół, jego żona i syn Michał coś

kami z karpackich ziół leczniczych.

ca – tak dużo ta woda ma energii.

Najsłynniejsza i największa epi-

XIV wieku intensywnie rozwinął się

wyczarowywali w kuchni. „Nasi przod-

Gdzie tu myśleć o chorobie?!

Nie tylko orzeźwia, daje siły i pozy-

demia grypy miała miejsce w 1918

przemysł papierniczy. Były olbrzy-

kowie byli zdrowi, bo spożywali potrawy

„Nie wymyśliliśmy nic szczególnego

tywną energię na cały dzień, ale też

roku. Od kraju, w którym się zaczęła

mie masy odzieży do przeróbki. A

ekologicznie czyste i proste, - mówi ko-

ani nowego, - uśmiecha się i ponownie

oczyszcza organizm. Pan Aleksander

nosi wdzięczną nazwę „hiszpanka”.

papier ze starych szmat był najtrwal-

bieta. –Teraz wraca do tego wielu ludzi,

zaprasza do stołu Maria, życzliwa go-

twierdzi, że codziennie należy wypijać

Ale choroba była straszna, a co gor-

szy. Dzieła sztuki, które powstały

ponieważ nie ma nic mądrzejszego, niż

spodyni. – Wykorzystujemy to, czego

dwa litry wody. Nie chodzi tu o płyny

sze padła na wyniszczoną wojną

pod wpływem wydarzeń należą do

to, co zostało stworzone przez naturę.”

na co dzień używali nasi przodkowie

w potrawach, kawę czy herbatę, któ-

Europę. Mimo środków ostrożno-

klasyki światowej, jak poezje Petrar-

W tych zimnych i niebezpiecz-

i czym się leczyli, by do nich się nie

re zwykliśmy pić, ale o najzwyklejszą

ści przetoczyła się przez cała kulę

ki (jego ukochana Laura zmarła w

nych dniach Samojłowowie proponują

przyczepiła choroba. To samo propo-

wodę źródlaną. Jeśli takiej nie ma,

ziemską i pochłonęła według nie-

czasie epidemii), czy „Dekameron”

nujemy gościom. W naszych stronach

pomoże krzem, który łatwo odnaleźć

„ćwikłę” – drobno utarte czer-

pełnych danych około 100 mln ofiar

Boccaccio. Inni autorzy, inspirowani

ludzie dożywali do stu lat. Mężczyźni

w górach. Do trzylitrowego sło-

wone buraki z chrzanem, a tak-

śmiertelnych (więcej niż zakończo-

tragediami ludzkimi, też tworzyli na

byli mocni, jak dęby, a kobiety – ru-

że sałatkę z buraków, czosnku

ja należy wrzucić dwa małe

na dopiero co wojna).

tej podstawie swoje dzieła. Ale każda

i orzechów włoskich. Pani Maria

miane i puszyste, jak kaliny. Mieli po

kamyki, odstawić na dwa dni

epidemia to, przede wszystkim, wiel-

mówi, że burak zawiera 20 razy więcej

dziesięcioro dzieci. O chorobach nie

i spożywać na zdrowie.

kie wyzwanie i inspiracja dla nauki,

witaminy C, niż cytryna. Tanio i pro-

myśleli. Modlili się do Boga i spoży-

Osobom, mającym osłabiony orga-

Epidemia i propaganda

Epidemia „hiszpanki” nie ominę-

chemii, farmaceutyki i nawet techni-

sto, ale też smacznie. Zabija bakterie

wali wszystko, co rosło w okolicznych

nizm i tym, które chorowały na grypę,

ła największych, na te czasy, skupisk

ki. Gdy swoją szczepionkę na tyfus

chorobotwórcze także ostra bryndza

lasach i górach”.

pan Aleksander podaje najróżniejsze

ludności – obozów jenieckich i inter-

plamisty opracowywał we Lwowie

oraz sos huculski z chrzanu, który jest

herbatki ziołowe. Hit sezonu – to

nowanych po wojnie polsko-bolsze-

prof. Rudolf Weigl, zetknął się nie

tu podawany do wielu drugich dań.

Wiedza syberyjska

mieszanka przeciwgrypowa z

wickiej 1919-20. Armia Czerwona,

tylko z problemami medycznymi, ale

Można nim też smarować pieczywo.

i mądrość huculska

kwiatu bzu czarnego, liści po-

jeszcze wcześniej - armia carska były

i technicznymi: jak wstrzyknąć wszy

Chrzan ucieramy na tarce i smaży-

Mąż pani Marii, Aleksander Sa-

rzeczki, macierzanki i listków

dziesiątkowana przez typowe dla

zarazki tyfusu do jelit. Dopiero, gdy

my przez 15 minut na śmietanie. Na

mojłow, pochodzi z Syberii. Poznali

czarnej jagody. nawet każda z

tych lat i okoliczności tyfus, czerwon-

bariery medyczne i techniczne zo-

deser – najprzeróżniejsze konfitury,

się w Odessie, dokąd młoda Hucułka

tych roślin z osobna jest skarb-

kę i cholerę. Osłabione organizmy,

stały pokonane można było przystą-

naturalne soki, kawa, zaparzona z

została skierowana do pracy. Przyje-

nicą substancji odżywczych.

bez należytych warunków leczone,

pić do produkcji skutecznej szcze-

topinamburu (gruszy ziemnej –

chawszy w Karpaty, by poznać rodzi-

Bez ma efekt wykrztuśny, po-

nieodpowiednio karmione, bez należy-

pionki na masową skalę. Co dopiero

K.G.), zamiast cukru – trochę stewii,

nę żony, młodzieniec z Syberii zako-

rzeczka ma sporo witaminy C,

tej higieny stały się podatne na nową

dziś, gdy przemysł farmaceutyczny

słodkiej rośliny krymskiej.

chał się w górach. Podjęli decyzję, że

macierzanka daje miły zapach,

epidemię. Obozy jenieckie na terenie

rozporządza najnowszą techniką,

tu zostaną.

zaś listki czarnej jagody są

Polski czy Prus Wschodnich były prze-

materiałami, komputerami, tysiąca-

„Od dziecka pamiętam opowieści

na dobry nastrój – Wełes i kot

bogate w mikroelementy. ły-

pełnione. Pierwsze ogniska choroby

mi fachowców i milionami pieniędzy.

Aby stworzyć dobry nastrój, który

krewnych o tajemnicach znachorów

żeczkę tej mieszanki Samojło-

pojawiły się w obozie w Brześciu

Ale skutecznej szczepionki na świń-

pomaga w walce z chorobą, Samoj-

syberyjskich znanych na całym świecie,

wowie wrzucają na pół litra

Litewskim, w 1919 roku. Chorobę

ską grypę do tej pory nie udało się

łowowie poponują spacer w góry, do

- opowiada pan Aleksander, obejmując

wody, gotują przez 5 minut

udało się częściowo opanować po

opracować. Zarazki są mądrzejsze

kamienia, gdzie można zobaczyć ob-

swoją gaździnę. – Nieco zapomniane

na wolnym ogniu, odstawia-

rozwiązaniu obozu. Jednak zmarło

– modyfikują się szybciej.

raz Uśmiechniętego Boga. Historycy

tajemnice odtwarzam teraz dla siebie

ją, by naciągnęła, przecedzają

około 1000 osób. Sytuacja się skom-

twierdzą, że to Wełes – starosłowiań-

na nowo, dużo czytam, znajdując wiele

– i otrzymują pachnącą, odżyw-

plikowała na przełomie 1920/21

Jak donoszą dane Światowej Or-

ski opiekun bydła, który łączył ziemię

wspólnego w huculskiej i syberyjskiej

czą i uzdrawiającą herbatę. Do

roku, gdy po Bitwie Warszawskiej

ganizacji Zdrowia, około 20% szcze-

i niebo. Niegdyś opodal gościnnego

medycynie ludowej oraz systemach

każdej z herbat zawsze dodają wa-

i klęsce Armii Czerwonej do obozów

pów chorób, zarazków i mikrobów, z

domu naszych gospodarzy było

uzdrawiania”. Wraz z żoną i synem

rzone w domu miody karpackie, które

trafili nowi jeńcy. Epidemia zaczęła

którymi pracują laboratoria „wymyka-

miejsce składania ofiar. Po upływie

Aleksandr pomaga ludziom. Ten zna-

stymulują efekt leczniczy ziół.

szerzyć się praktycznie we wszyst-

ją się” na zewnątrz, przyczyniając się

kilku tysiącleci powstała góra. Nie-

ny sportowiec, mistrz sportu w kolar-

Dla wszystkich pożyteczna będzie

kich obozach. Oceny strat z powodu

do wybuchu kolejnych epidemii.

którzy turyści także próbują składać

stwie, biznesmen jest obecnie w rodzi-

firmowa nalewka z różowej rodioli,

kG

epidemii wśród jeńców rosyjskich

„ofiary”. Samojłowowie opowiadają,

nie głównym zielarzem.

albo też, jak o niej mówią w Karpa-