W 10. rocznicę śmierci

10

17 – 28 listopada 2009 * Kurier Galicyjski

czŁoWiek nie jesT ceLem, aLe mosTem –

Wspomnienie o dokTorze mosinGu

zachowując nieprzerwany kontakt z

który umożliwił wykrywanie w bardzo

prof. Weiglem. Poza epidemiologią

licznych przypadkach nawrotowej

schorzeń tyfusu plamistego, sporo

formy tyfusu plamistego. Koncepcja

czasu poświęcił dr Mosing badaniom

istnienia nawrotowej postaci tyfu-

nad epidemiologią schorzeń z grupy

su plamistego, jako potencjalnego

„Febris quintana” (pięciodniowej go-

źródła nowych epidemii, napotkała

rączki).

opór ze strony niektórych sowieckich

W pracy naukowej Henryk Mo-

epidemiologów. Jednakże, w obliczu

sing łączył badania epidemiolo-

druzgocących dowodów, została po-

giczne, przeprowadzane w terenie

wszechnie przyjęta. Dzięki epidemio-

MARIA BASZA

z pracami laboratoryjnymi. W tym

logicznej działalności dra Mosinga

celu z ramienia lwowskiego ośrodka

ogniska epidemii w miejscach spora-

Vitam perdidit qui nemini

i Państwowego Zakładu Higieny w

dycznych, nawrotowych zachorowań

prodidit

Warszawie zorganizował ruchomą

na tyfus plamisty zostały w Związku

(życie zmarnował, kto

pracownię epidemiologiczną, której

Sowieckim praktycznie zlikwidowane.

nikomu nie pomógł)

był kierownikiem i sprawował nadzór

Tę wielką batalię o prawdę naukową,

ks. dr Henryk Mosing

nad akcją zwalczania epidemii tyfusu

w imię dobra społecznego Henryk

i szczepieniami ochronnymi w tere-

Mosing wygrał ostatecznie w 1973 r.

Dr med. ks. Henryk Mo-

nie. Owocem dziesięcioletniej pracy

„Test Mosinga” staje się wielkim osią-

sing zmarł we Lwowie, 27

w terenie ognisk tyfusu plamistego

gnięciem w służbie ludzkości. Został

listopada 1999 r. Został

była, opracowana wraz z dr. Piotrem

wprowadzony do praktyki lekarskiej

pochowany w grobowcu

Radło, obszerna monografia „Epi-

we wszystkich bakteriologicznych la-

rodzinnym na Cmentarzu

demiologia duru osutkowego”. Do

boratoriach na terenie Ukrainy.

łyczakowskim.

wybuchu wojny wydał ponadto kilka

Aby uzyskać odpowiednią ilość

Henryk Mosing urodził

drobniejszych artykułów, dotyczą-

materiału do prac badawczych, dr

się we Lwowie 27 stycznia

cych epidemiologii duru plamistego.

Mosing zatrudniał w laboratorium

1910 roku w rodzinie, w

zwykle 35 karmicieli wszy. Wybierał

której zawód lekarza prze-

ich często spośród ludzi chorych i

chodził w linii męskiej z

Złoty Krzyż Zasługi

Prowadzone badania i publika-

starszych, którzy nie posiadając eme-

pokolenia na pokolenie.

cje sprawiły, ze pod koniec lat 30. dr

rytury, nie mieli z czego żyć. Często

Oto owi Mosingowie: Józef

Mosing był już znanym nie tylko w

zdarzało się, że osoby te nie przy-

– prapradziadek, Godfryd

Polsce, ale i za granicą specjalistą

chodziły do laboratorium, a to groziło

– pradziadek, Kazimierz –

w dziedzinie tyfusu plamistego. W

zniszczeniem materiału badawczego.

dziadek, Stanisław – ojciec

uznaniu zasług, prezydent Rzeczy-

W takich przypadkach, dr Mosing po-

i Henryk – ich potomek.

Dr Henryk Mosing

trafił niejednokrotnie sam nakarmić 40

Aby uzyskać odpowiednią ilość mate-

Sam dr Mosing szczepił młodzież,

cu 1948 r. dr Henryk Mosing uzyskał

klatek wszy, podczas gdy przeciętnie

riału do prac badawczych, dr Mosing

duchownych oraz inne osoby ściga-

stopień kandydata nauk medycznych,

na jednego karmiciela przypadało ich

ne przez władze okupacyjne i objęte

a w grudniu 1956 r. stopień doktora

około 15. Zarobione pieniądze zanosił

zatrudniał w laboratorium zwykle 35 kar-

prześladowaniami.

nauk medycznych Związku Sowiec-

zatrudnionym. Głównie te nadliczbo-

micieli wszy. Wybierał ich często spo-

Edward Pleszewski mówi: „Dr

kiego.

we karmienia stały się przyczyną jego

śród ludzi chorych i starszych. Często

Mosing został we Lwowie, by poma-

Po wojnie oddział tyfusu plami-

późniejszej choroby nóg.

gać Polakom, ale służył wszystkim.

stego był jednym z najważniejszych

Osiągnięte wyniki badawcze

zdarzało się, że osoby te nie przycho-

Nie obchodziły go narodowość, prze-

oddziałów Lwowskiego Instytutu Epi-

spowodowały, że laboratorium dra

dziły do laboratorium, a to groziło znisz-

konania, wiara. Człowiek cierpiący

demiologii. Stojąc na jego czele, Hen-

Mosinga i prace tam podejmowane

był dla niego bardzo ważny. Można

ryk Mosing starał się nie tylko podtrzy-

zyskiwały coraz większe uznanie

czeniem materiału badawczego. W ta-

było przyjść do niego o każdej porze.

mywać tradycje Instytutu prof. Weigla,

najwybitniejszych uczonych i leka-

kich przypadkach potrafił sam nakarmić

Uważał, że lepiej dać się oszukać,

ale również realizować nowe plany

rzy z Ukrainy, Rosji, Białorusi, kra-

40 klatek wszy, podczas gdy przeciętnie

niż odmówić pomocy. Godził ludzi,

badawcze. Zajmowano się więc nadal

jów nadbałtyckich, regionów Azji

małżeństwa. Doprowadził do ołtarza

masową produkcją szczepionki prze-

Środkowej i Zakaukazia, Mołdawii,

na jednego karmiciela przypadało ich

wielu żyjących na tzw. kocią łapę. Był

ciw tyfusowi plamistemu i przygoto-

Polski a nawet krajów zachod-

około 15. Zarobione pieniądze zanosił

mądry i prosty. Mówił: Człowiek nie

waniem antygenu dla potrzeb diagno-

nich. Zachowała się księga gości,

jest celem, ale mostem. Przez sza-

styki w związku ze wzrostem zachoro-

odwiedzających Lwowski Oddział

zatrudnionym. Głównie te nadliczbowe

cunek do człowieka, jego godności,

wań. Oprócz prac, wykonywanych w

riketsjologii, która zawiera liczne

karmienia stały się przyczyną jego póź-

zbliżamy się do Boga. Ubierał się

laboratorium, dr Mosing kontynuował

wpisy najwybitniejszych uczonych

niejszej choroby nóg.

skromnie. Nigdy nie brał pieniędzy

badania terenowe głównie na Ukrainie

sowieckich, świadczące o niekła-

od pacjentów. Wieśniacy, którym po-

i Białorusi. Reprezentował ośrodek

manym podziwie dla dra Mosinga

pospolitej Polskiej Ignacy Mościcki

magał, ofiarowali mu żywność. Roz-

lwowski i przedstawiał jego osiągnię-

27-letni dr medycyny

i jego współpracowników oraz ich

Już jako student Wydziału Le-

zarządzeniem z dnia 23 IX 1938 r.

dawał ją ubogim i sam się nią żywił”.

cia na pierwszej po wojnie konferen-

dzieła. Być może przyczyniło się

karskiego Uniwersytetu Jana Kazi-

odznaczył go Złotym Krzyżem Za-

cji, dotyczącej riketsjologii w Moskwie.

to do tego, że rozporządzeniem

mierza we Lwowie, Henryk Mosing

sługi.

Jego sukcesy, odniesione w walce

(nr 235), wydanym przez Minister-

Kierownik Instytutu

rozpoczął pracę pod kierownictwem

W następstwie wybuchu drugiej

z tyfusem, zostały nawet zauważo-

stwo Ochrony Zdrowia USSR, dnia

Epidemiologii we Lwowie

prof. Rudolfa Weigla – odkrywcy mi-

wojny światowej i podziału ziem

W marcu 1944 r. prof. Weigel

ne przez władze, które na początku

19.II.1960 r., ponownie mianowano

krometody hodowli zarazków w ży-

Rzeczypospolitej Polskiej między

został zmuszony do opuszczenia

1946 r. przyznały mu odznaczenie

dra Mosinga pełniącym obowiązki

wym organizmie wszy odzieżowej i

obu zaborców, Henryk Mosing po-

Lwowa. Po wkroczeniu wojsk sowiec-

„Отличнику Здравохранения”.

zastępcy dyrektora do spraw nauki

wynalazcy, opartej na tej metodzie,

został we Lwowie, gdzie w Instytu-

kich, tj. z końcem lipca tegoż roku, dr

w Instytucie, a 11.II.1961 roku na

pierwszej skutecznej szczepionki

cie prof. Weigla podjął bardzo rozle-

Mosing objął kierownictwo naukowe

mocy rozporządzenia Prezydium

„test Mosinga”

przeciw tyfusowi plamistemu. Mło-

głą działalność naukową, społeczną

Instytutu, któremu nadano nazwę

Wychodząc z antygenowej pró-

Rady Najwyższej ZSSR odznaczo-

dy Mosing po uzyskaniu dyplomu

i patriotyczną. Profesor uczynił go

Instytutu Epidemiologii. Stosownie

by Weigla, dr Mosing opracował

no go orderem „Знак Почетa”. Sta-

lekarskiego, w roku 1934, został

kierownikiem laboratorium szcze-

do przepisów sowieckich, w czerw-

swoisty i łatwy do wykonania test,

nowisko zastępcy dyrektora spełniał

jego asystentem, oddając się pra-

pionek i swoim zastępcą w spra-

jednak tylko przez 5 miesięcy. W la-

Dr Mosing szczególną opieką otaczał

cy badawczej, której owocem była

wach naukowych.

tach 60. wyniki badań dra Mosinga

wyróżniająca się praca pt. „Badania

W okresie okupacji niemieckiej

ludność polską, pozostałą na ziemiach

zostały uogólnione i upowszechnio-

epidemiologiczne i serologiczne

Lwowa, szczepionka przeciw tyfu-

ne w wielotomowym podręczniku z

przodków, jak i tych Polaków, których

nad tyfusem plamistym”. Na jej pod-

sowi plamistemu, produkowana w

zakresu mikrobiologii i epidemiologii

okrutny system sowiecki rozrzucił po

stawie w roku 1937 uzyskał stopień

instytucie trafiała nie tylko do rąk

chorób infekcyjnych.

całym swoim terenie. Ofiarnie podejmo-

doktora medycyny na Uniwersyte-

okupanta, ale także do oddziałów

cie we Lwowie. Przez cztery lata,

polskiego podziemia, do obozu pra-

„Anioł, nie człowiek”

wał opiekę nad bezdomnymi dziećmi,

od 1935 do 1939, był kierownikiem

cy przymusowej przy ul. Janowskiej

Dr Mosing, w bezpośrednim

pomagając im w zdobyciu wykształcenia

Centralnego Laboratorium Biologicz-

we Lwowie, do getta warszawskiego

kontakcie, był powściągliwy w sło-

i obraniu drogi życiowej.

nego Instytutu Higieny w Warszawie,

i do innych miejsc ludzkiej niedoli.

wach i wstrzemięźliwy w wypowie-