15

Kurier Galicyjski * 17 – 28 listopada 2009

rozsTrzyGnięcie konkursu

Izabela fac, absolwentka histo-

rii i dziennikarstwa Wyższej Szkoły

Pedagogicznej w Rzeszowie i Uni-

na projekT pomnika

wersytetu Rzeszowskiego, dokto-

rantka Uniwersytetu im. Kardynała

na WzG rzach WuLeckich

S. Wyszyńskiego w Warszawie;

dziennikarz, należy do Stowarzy-

szenia Dziennikarzy Polskich oraz

Polskiego Klubu Dziennikarzy i Pi-

kich zamordowanych profesorów oraz

JURIJ SMIRnOW

sarzy Turystycznych (polski oddział

członków ich rodzin. Sąd konkursowy

i polskie media z Wrocławia na razie

Sprawa powstania pomni-

Światowej Federacji Dziennikarzy

nie podają takiej informacji.

ka pomordowanych na Wzgó-

i Pisarzy Turystycznych).

Konkurs wywołał spore zaintere-

rzach Wuleckich profesorów

sowanie w Polsce i we Lwowie. Zgło-

polskich znajduje się na dobrej

szono 28 prac, w tym osiem prac

drodze. 2 listopada 2009 r. pol-

działaniom przyświecał jeszcze inny

narodowe i biologiczne. Stąd tak

przysłali artyści ukraińscy. Wcześniej

sko-ukraińskie jury jednogło-

cel. „...Stworzenie potężnej, żywej

jak kiedyś na Dalekim Wschodzie

Jan Andrzej Dąbrowski – prezes za-

śnie przyznało I miejsce pro-

placówki ludoznawczej na Podhalu

zaangażował się w pomoc tej lud-

rządu Kolegium Europy Wschodniej

jektowi krakowskiego profe-

będzie ogromną dźwignią w skon-

ności. Ich losem zainteresował

we Wrocławiu i koordynator projektu

sora Akademii Sztuk Pięknych

solidowaniu narodu rozdzielonego

wielu działaczy, zajmujących się

budowy pomnika informował, że było

Aleksandrowi Śliwie. Drugą

sztucznymi, narzuconymi nam gra-

budzeniem świadomości narodo-

aż 60 zgłoszeń, w tym 17 z Ukrainy.

nagrodę przyznano projektowi

nicami politycznymi...” – pisał, wska-

wej wśród polskich górali na Spiszu

Na pewno, nie wszyscy zdążyli na

Jarosława Smolaka i Mariu-

zując na zadania etnografii wobec

i Orawie. Nakreślone przez niego

czas. Tenże J. A. Dąbrowski w wywia-

sza Kosiby z Wrocławia, zaś

narodu bez państwa.

kierunki  prac  kolekcjonerskich,

dzie dla polskich mediów podkreślił, iż

trzecią – Markowi Moderau z

W 1913 r. Piłsudski podczas

badawczych i kolekcjonersko – wy-

Prof. Aleksander Śliwa

„jednoznaczne świadectwo historycz-

Warszawy. Specjalną nagrodą

pobytu w Brukseli napisał memoriał

stawienniczych dotyczących tych

odznaczono projekt artystów

o przyszłości działu ludoznawczego

terenów realizowano jeszcze wiele

Olecha trofymenki i Dmytra

w muzeum w Zakopanem. I choć

lat po jego śmierci.

Sorokewycza ze Lwowa.

pisał go dla placówki zakopiańskiej,

W sumie wyróżniono sześć najlep-

to jednak śmiało można mówić o

POLItyK?

szych prac konkursowych. Sąd konkur-

wytycznych dla wszystkich muzeów.

Przez cały czas pobytu na Sa-

sowy w składzie profesora tadeusza

Z czasem jego wizjonerskie projekty

chalinie i potem w Galicji, Bronisław

Lutego, byłego rektora Politechniki

zrealizowano w Zakopanem, oraz

utrzymywał ścisły kontakt z bratem

Wrocławskiej, Adolfa Juzwenki

wykorzystywano w licznych polskich

Józefem. Mieszkał u niego w Krako-

– dyrektora Zakładu Narodowego im.

muzeach etnograficznych, zwłaszcza

wie... A podczas wspólnych górskich

Ossolińskich, rektora Politechniki Lwow-

po II wojnie światowej...

wypraw zjednywał polskich górali

skiej prof. Jurija Bobały i dyrekto-

„Muzeum musi być naukową,

do dla akcji militarnej brata. Górali,

ra Katedry Historii Ukrainy na Uniwer-

stojącą na poziomie współcze-

„którzy nie bardzo orientowali się

sytecie Lwowskim prof. Jarosława

snej wiedzy pracownią, w której

w zagadnieniach socjalizmu, lecz

Hrycaka postanowił, że „do wyko-

mogliby zawodowi etnografowie

bardzo chcieli się bić o Polskę” –

nania ostatecznego projektu pomnika

pracować nie dorywczo, ale sys-

powiedział po latach o swych ta-

należy powołać zespół, składający

tematycznie...”. Słowa te napisał

trzańskich żołnierzach Marszałek.

się z artysty polskiego, który otrzy-

ponad 100 lat temu, ale są aktu-

Byli z nim dzięki jego bratu.

mał pierwszą nagrodę oraz autorów

alne do dziś. Stąd można o mówić

W 1914 r. sytuacja Bronisława

ze Lwowa, którzy zostali odznaczeni

o nim, że był prekursorem polskiej

po raz pierwszy od powrotu z Sa-

za najlepsze rozwiązanie, dotyczące

Projekt pomnika pomordowanych na Wzgórzach Wuleckich

muzeologii etnograficznej. Przed I

chalinu ustabilizowała się. Został

architektury przestrzeni i terenu, przy-

profesorów polskich

wojną światową ten znakomity ba-

sekretarzem Sekcji Etnograficznej

ległego do pomnika”.

dacz był niewątpliwie najbardziej

Akademii Umiejętności w Krakowie

ne mówi o tym, że profesorów lwow-

Projekt prof. Aleksandra Śliwy

kamieniu i drewnie. W jego dorobku

wszechstronnym muzealnikiem na

ze stałą pensją. Niestety. Zamach

skich i ich rodziny aresztowali Niemcy

nosi nazwę „Dekalog”. Głównym ele-

znajduje się realizacja wszystkich de-

ziemiach polskich.

w Sarajewie rozpętał nad Europą

i Niemcy ich rozstrzelali”. On również

mentem pomnika jest kamienna bra-

tali architektoniczno-rzeźbiarskich do

Piłsudskiemu zawdzięczamy tak-

wojenną burzę. Zniweczył plany

informuje, że wystawa pokonkurso-

ma, zbudowana z bloków, noszących

„Sali Konstytucji” Zamku Królewskiego

że powołanie pierwszego na Podha-

Bronisława. Zagrożony ewentual-

wych projektów będzie organizowana

numery dziesięciu przykazań. Regu-

w Warszawie (1980), rzeźby sakralne

lu periodyku najwyższym poziomie

nym aresztowaniem jako poddany

we Wrocławskim Ossolineum i we

larność tej konstrukcji jest naruszona

m. in. w polskim kościele w Ealingu w

naukowym. „Rocznik Podhalański”

rosyjski musiał opuścić Galicję.

Lwowie. W Polsce już faktycznie ru-

na przykazaniu piątym. Prof. T. Luty

Londynie (1998), w Elblągu (1992 r.),

to jego marzenie, jego dzieło. Zebrał

Jako emisariusz zagraniczny

szyła publiczna zbiórka pieniędzy.

powiedział, że jury „dostrzegło w tym

„Św. Faustyna” w Łagiewnikach (1997),

i przygotował do druku artykuły do

Naczelnego Komitetu Narodowe-

Przewidywano też zbiór środków we

projekcie wybicie naczelnych warto-

figura „Chrystus – brama w III-tysiąc-

pierwszego wydania. Niestety nie

go wyjechał do Wiednia, potem w

Lwowie na finansowanie budowy po-

ści w życiu człowieka oraz sugestię,

lecie” w Książnicach Wielkich (2000),

było mu dane wziąć do ręki swego

Rapperswilu w Szwajcarii. I tu po-

mnika. Będzie również organizowana

że naruszenie jednego z elementów

nagrobek dla rektora ASP W. Kunza

„dziecka”. Pierwszy numer wyszedł

znawał, badał, wykładał, dyskuto-

konferencja naukowa we Lwowie. Jest

dekalogu burzy spójność i całościo-

w Krakowie, na Cmentarzu Rakowic-

już po jego śmierci. Ale czytelnicy

wał... Współpracował z wydawnic-

nadzieja, że pomnik powstanie już w

wość sensu istnienia. Poza tym, bra-

kim. Jest on też laureatem licznych

i redakcja nigdy nie zapomnieli o wa-

twami encyklopedycznymi, opra-

2010 roku, a jego uroczyste otwarcie

ma to odwieczny symbol przejścia z

nagród, wyróżnień, złotego medalu na

dze jego dokonań.

cowując tematy litewskie. Jednak

nastąpi 4 lipca. Beata Maciejewska,

życia doczesnego do wieczności. Na

Międzynarodowym Biennale im. Dan-

nie potrafił znaleźć sobie miejsca.

dziennikarka „Gazety Wyborczej” pod-

drugim planie artysta umieścił pognie-

tego w Ravennie (1985), wyróżnienia

Nie rozumiał politycznych kłótni...

PRZyJACIEL GÓRALI

kreśla, że pomnik „będzie pierwszym

cioną kartkę w formacie, kojarzącym

w konkursie na pomnik O. Kolberga

Bronisław swoje zainteresowa-

Z rozpaczą śledził konflikt zbroj-

monumentem niezwiązanym z boha-

się z Mojżeszowymi tablicami i z nie-

(Warszawa, 1988). Wygrał też kon-

nie kierował w stronę badań etno-

ny. Niszczącą grozę wojny poznał

terami lub historią ukraińską, wzniesio-

mieckim słowem „Rozstrzelać!” w na-

kurs na pomnik Papieża Jana Pawła II

graficznych wśród polskich górali

podczas walk rosyjsko-japońskich

nym we Lwowie po odzyskaniu przez

główku. To chyba obraz potwornego

w Stargardzie Szczecińskim (2006 r.).

z Podtatrza, zarówno z części ga-

i nienawidził jej.

Ukrainę niepodległości”.

zniknięcia dekalogu, jakiego dopusz-

Lista twórczych prac profesora zaj-

licyjskiej, jaki węgierskiej – Spiszu

Jesienią 1917 r. wyjechał do

Pomnik powstanie z inicjatywy

czają się niekiedy ludzie”.

muje kilka stron w Internecie. Mamy

i Orawy. Przeszedł w poprzek całą

Paryża. Niepokoił się o los uwię-

prezydenta Wrocławia Rafała Dutkie-

Otóż, powstanie pomnik w kształ-

nadzieję, że lwowski pomnik pomor-

Słowacczyznę, docierając w okolice

zionego brata. Tutaj znalazł się w

wicza i mera Lwowa Andrija Sadowe-

cie architektonicznym, który powinien

dowanych profesorów pod względem

dzisiejszej Bratysławy.

samym środku konfliktu w polskim

go. Ich dążenie do budowy pomnika

stać się dominantą krajobrazu Wzgórz

artystycznym będzie dostojnym kon-

Chodził o chałupy do chałupy.

środowisku. Starał się go łagodzić,

poparł Komitet Wykonawczy Lwow-

Wuleckich i wybudowanych dookoła

tynuowaniem sukcesów twórczych

Spisywał sowa i zwroty gwarowe,

równocześnie kontynuując prace

skiej Rady Miejskiej i Urząd Miejski

akademików Politechniki Lwowskiej.

artysty, zaś władze miejskie Lwowa

teksty pieśni, sporządzał opisy i ry-

naukowe. Jednak stan jego zdro-

Wrocławia. Część pieniędzy na bu-

Prawdopodobnie nie przewidywano

i Wrocławia dołożą wszelkich starań

sunki domostw, narzędzi, sprzętów i

wia stale się pogarszał, narastała

dowę pomnika przekażą władze Wro-

figuralnych rzeźb, umieszczenia po-

dla jego realizacji, w pełnym zakresie

ubiorów. Jak niegdyś wśród sacha-

depresja, wahania nastrojów, lęki,

cławia, który ma na ten cel rezerwę

staci lub popiersi rozstrzelanych pro-

i bez opóźnień, zgodnie z zaplanowa-

lińskich Niwchów, Giliaków, Ajnów.

obsesje… W południe 17 maja 1918

budżetową w wysokości 900 tys. zło-

fesorów. Na pomniku będzie też napis

nymi wcześniej terminami. Redakcja

Dokonywał zakupów eksponatów

r. skoczył w nurty Sekwany z Pont

tych. Pozostałe wydatki, w zależności

w języku ukraińskim na górnej belce.

„Kuriera Galicyjskiego” postara się

do zbiorów Muzeum Tatrzańskiego.

des Arts koło Luwru. Pochowano

od ostatecznej wartości pomnika po-

Jak objaśnił prof. Luty „to studenci

uzyskać bardziej dokładne informa-

W sumie nabył 168 obrazów, głów-

go na polskim cmentarzu w Mont-

kryje Lwowska Rada Miejska.

(ukraińscy) będą pomnik najczęściej

cje, dotyczące projektu pomnika i opi-

nie z Podhala, Orawy i Zagórza.

morency.

Autor zwycięskiego projektu Alek-

oglądać… Ma być widoczny z okien

nię autora lub członków jury.

Inspirował innych do takiej działal-

W 2000 r. na Zakopiańskim

sander Śliwa mieszka w Krakowie.

akademików”. Nie widzieliśmy w re-

Jest nadzieja, że pomnik powsta-

ności.

Cmentarzu Zasłużonych na Pęk-

Jest znanym i cenionym artystą-

dakcji jeszcze precyzyjnego projektu,

nie już w 2010 roku, a jego uroczyste

Bardzo szybko zorientował się,

sowym Brzysku ufundowano mu

rzeźbiarzem. Brał udział w między-

dlatego nie wiemy, czy będą wymie-

otwarcie nastąpi 4 lipca.

że polskiej ludności z terenów Gór-

symboliczną mogiłę.

narodowych sympozjach rzeźby w

nione na pomniku nazwiska wszyst-

kG

nych Węgier grozi unicestwienie

kG