nasze recenzje

17

Kurier Galicyjski * 17 – 28 listopada 2009

profesor stanisław sławomir nicieja

i jego nowa książka „kresowe Trójmiasto”

JURIJ SMIRnOW

Na początku lat 80.przypadkiem

spotkałem na Cmentarzu Łycza-

kowskim młodego sympatycznego

Polaka. Okazało się, że to świeżo

Młody Stanisław Sławomir

Stanisław Sławomir niceja (od lewej) i Jerzy Janicki

doktoryzowany naukowiec z WSP w

niceja

Opolu – Stanisław Sławomir Nicieja,

który zbiera materiały do monografii

Bielowskiego, którzy też kiedyś

tegoż cmentarza. Praca ta pochło-

byli tu niby tylko przejazdem, po-

nęła go całkowicie, trwała kilka lat

padnie jak oni, w stan chronicznej

i była naprawdę pracą pionierską.

zaćmy, spoza której tylko Lwów

Z dnia na dzień pan Stanisław (wte-

widać”. No i jeszcze Kresy, bliskie

dy po prostu Staś) z rana pracował

i dalekie. I tak już od wielu lat Sta-

w archiwach lub bibliotekach lwow-

nisław Nicieja to „regularny lwo-

skich, zaś po południu – na Cmen-

wiak i kresowiak”.

tarzu Łyczakowskim. Tylko samych

W ciągu tych 30 lat nie widywa-

zdjęć wykonał 15000 tysięcy! A wte-

łem go tak często. Raczej przypad-

dy nie było jeszcze nowoczesnych

kowo, we Lwowie, w Warszawie, w

aparatów cyfrowych! Najpierw ese-

Krasiczynie. Ale zawsze śledziłem

je jego drukowano w odcinkach w

jego twórczość i jego sukcesy. Ża-

miesięczniku „Opole”(26 szkiców),

łowałem bardzo, kiedy na Targach

a w 1988 poważna wrocławska

Książki w Warszawie spóźniłem się

instytucja Ossolineum wydała mo-

na autorską prezentację jego książki

Z ekipą tVP na Cmentarzu łyczakowskim w 1999 r. pod-

numentalną monografię „Cmentarz

Edukacji Narodowej, nagród im.

„Twierdze Kresowe Rzeczypospoli-

czas kręcenia filmu dokumentalnego „Opowieści Cmen-

Łyczakowski we Lwowie w latach

Juliusza Ligonia „Życia literackiego”

tej”. We Lwowie o Stanisławie Nicieji

tarza łyczakowskiego”. Od lewej Jerzy Oleszkowicz

1786-1986”. Ta praca przyniosła au-

i „Problemów”. W ciągu dwóch lat

i jego książkach słyszałem setki, nie,

- dyrektor Rzeszowskiego Oddziału tVP, Jerzy Janicki

torowi nie tylko odpowiednie stopnie

jego „Cmentarz Łyczakowski” stał

tysiące zdań i opowieści od moich

- reżyser, Stanisław Sławomir niceja - scenarzysta

akademickie, ale również uznanie

się bestsellerem. T. Nałęcz pisał o

turystów i znajomych, od Jerzego

i komentator, nn, Bogdan Skiba - dźwiękowiec, za kame-

i nazwisko, znane w całej Polsce.

nim w „Kulturze”: Jest w pisarstwie

Janickiego, od jego kolegów uni-

rą Henryk Janas - operator

We wprowadzeniu do mono-

Nicieji coś z żarliwości apostoła wiel-

wersyteckich. Prawie podczas każ-

grafii podany został krótki życiorys

kiej sprawy. Coś co sprawia, że nie

dego zwiedzania Cmentarza Łycza-

na opolska WSP transformowała się

i odbudowy Cmentarza Orląt, czy

naukowy autora, w którym czyta-

sposób odłożyć jego książkę bez

kowskiego, ktoś z turystów pytał:

w Uniwersytet. Pierwszym, później

też sześcioodcinkowe „Opowieści

my: „Stanisław Sławomir Nicieja,

przeczytania do ostatniej strony. Do

„A czytał pan książkę Nicieji?”

długoletnim rektorem, wybrany zo-

Cmentarza Łyczakowskiego”.

historyk-biograf, docent w Instytucie

lektury zachęca bowiem nie tylko in-

Przyznam się też szczerze –

stał oczywiście profesor Nicieja. On

Proszę zwrócić uwagę, że Ni-

Historii WSP w Opolu, jest autorem

teresująca narracja, ale także pew-

podziwiam i lubię Stasia. Dla mnie

nie wtrąca się specjalnie do polityki,

cieja nie ma korzeni lwowskich lub

kilkuset artykułów naukowych, po-

ne zobowiązanie moralne wobec tej

on był 30 lat temu i pozostaje po

lecz widzimy go też na fotelu sena-

kresowych. Urodził się w Strzego-

pularno-naukowych, publicystycz-

tak wielkiej narodowej nekropolii, z

dziś prawdziwym naukowcem, en-

tora Rzeczypospolitej V Kadencji.

miu, w rodzinie, wywodzącej się

nych recenzji oraz kilku książek

którą życie obeszło się tak po maco-

tuzjastą swojej sprawy, człowiekiem

Po latach senatorstwa w Warsza-

spod Wadowic, do liceum chodził

m.in. „Julian Leszczyński - Leński.

szemu. Obojętność wobec tej książki

oddanym nauce, jeżeli chcecie –

wie, znów Opole, znów ukochany

w Świdnicy, studiował w Opolu i jak

Biografia” (1979), „Zamek w Dąbro-

równałaby się swego rodzaju współ-

idealistą.

Uniwersytet, znów jest rektorem.

napisał Janicki : „miał stosunek do

wie Niemodlińskiej, Historia-archi-

udziałowi w zmowie, skazującej Ły-

Jesienią 2009 roku, tak samo,

Przez cały czas praca naukowa, pu-

Lwowa nijaki, ot taki sobie, powiedz-

tektura – współczesność” (1981),

czaków na ruinę i zapomnienie (…)

przypadkowo spotkałem prof. Nicie-

blicystyczna, nowe książki, eseje,

my – turystyczny”. Wszystko jednak

„Opolska Alma Mater” (1985),

Rzadko kiedy jeden człowiek potrafi

ję znów na Cmentarzu Łyczakow-

nowe nagrody - tygodnika „Polityka”

zmieniło się, kiedy stanął na lwow-

„Adam Próchnik. Historyk-polityk-

sam w ważnej sprawie uczynić tak

skim. Był razem z małżonką Haliną,

i „Gloria Artis”.

skim bruku, kiedy przekroczył próg

publicysta” (1986). Laureat nagrody

wiele…”

która przez wszystkie te lata wiernie

Los przygotował dla niego spo-

lwowskiego Ossolineum i bramę

im. Ludwika Waryńskiego (1987).

Monografie o cmentarzach lwow-

pomaga mu w pracy naukowej, fo-

tkanie z niezwykłym, legendarnym

Cmentarza Łyczakowskiego, kiedy

Popularyzator historii najnowszej,

skich, zwłaszcza o Cmentarzu Orląt,

tografuje każdy jego krok, redaguje

człowiekiem Jerzym Janickim – lwo-

godzinami rozmawiał z rodowitymi

wyróżniony m. in. nagrodami tygo-

który Stanisław Nicieja nazwał pol-

jego książki, prowadzi i porządkuje

wiakiem z Warszawy, reżyserem,

mieszkańcami tego miasta, kiedy

dników „Itd.”, „Razem” oraz mie-

skim Campo Santo, uczyniły jego

archiwum domowe. „Jurku” – po-

scenarzystą, filmowcem, publicystą,

zobaczył zdewastowany Cmentarz

sięcznika „Opole”.

imię znanym również wśród Polonii

wiedział Nicieja – „napisałem nową

„dla którego Lwów i cała Galicja były

Orląt Lwowskich. I wtedy, właśnie

Minęły jeszcze dwa lata i prace

na całym świecie. Odczyty i spotka-

książkę Kresowe Trójmiasto. Masz

mikrokosmosem, źródłem fascyna-

ten sam Jerzy Janicki nazwał go

badawcze we Lwowie zaowocowały

nia autorskie w Paryżu i w Londynie,

w prezencie. Bardzo się spieszę.

cji, nostalgii, narkotycznego kolek-

„adoptowanym dzieckiem Lwowa”.

nową unikatową książką – „Cmen-

listy z tak odległych stron, jak Hawa-

Przyjeżdżaj do Opola. Porozma-

cjonerstwa Kresowych pamiątek”.

Nam, we Lwowie, warto przypo-

tarz Obrońców Lwowa”. Powiem

je, Toronto, Melbourne, Caracas,

wiamy. Regularnie czytam Kurier

To Jerzy Janicki wciągnął Stanisła-

mnieć właśnie ten esej Janickie-

szczerze, dawno to było, wiele

Lima, Chicago od przedstawicieli

Galicyjski. Dobra gazeta”! W tym

wa Nicieję w swoje filmowe i reży-

go, żeby zrozumieć kim jest dla

wody upłynęło, niemało książek pol-

diaspory lwowskiej, są tego najlep-

momencie postanowiłem napisać o

serskie realizacje na Kresach. Tak

nas, dla Lwowa Stanisław Nicieja.

skich i ukraińskich autorów o tych

szym dowodem. Czyż nie było to

Stanisławie Nicieji artykuł, aby za-

powstał, np. dziesięcioodcinkowy

Janicki pisze, że „wirus lwowski

cmentarzach lwowskich napisano,

uznanie, którego by wystarczyło na

prezentować naszym czytelnikom

film „Twierdze Kresowe Rzeczypo-

zaatakował  Stanisława  Nicieję

lecz monografie Nicieji nadal są

całe życie? Ale nie. Na laurach nie

jego nowe dzieło.

spolitej” o Krzemieńcu, Brzeżanach,

znienacka, choroba miała przebieg

nie tylko aktualne, ale najlepsze w

spoczywał i nie spoczywa. U Stani-

Chocimiu, Jazłowcu, Kamieńcu Po-

gwałtowny i okazała się przypad-

swojej tematyce. Autor zrobił ogrom-

sława Nicieji były bardzo szerokie

dolskim, Okopach Świętej Trójcy,

kiem nieuleczalnym. Pogodzony z

Zdjęcia pochodzą

ną i całkiem zasłużoną karierę. Już

plany. Czuł się na siłach, aby podbi-

Olesku, Podhorcach, Trembowli,

losem, chory sam sobie wkrótce

z książki S. S. nicieji

w 1990 r. był on profesorem, stypen-

jać ciągle nowe szczyty. Nie trzeba

Zbarażu i Żółkwi. Tak powstał film

postawił diagnozę, świadom, że

„Kresowe trójmiasto”

dystą Fundacji Lanckorońskich, lau-

było długo czekać. Z jego inicjatywy

„Legenda Orląt lwowskich” o dzie-

padł ofiarą klinicznego przypadku i

(cdn.)

reatem nagrody I stopnia Ministra

i przy bezpośrednim udziale skrom-

jach budowy, dewastacji, profanacji

że śladem Smolki, Kętrzyńskiego,