sowieci na amerykańskich

18

17 – 28 listopada 2009 * Kurier Galicyjski

„Tri TankisTa”

na znalezienie kupca na swój czołg

poza Ameryką.

Czołgiem Christi ego od razu za-

interesowała się Polska. W roku 1926

do zakładów Christi ego w Ameryce

udał się delegowany przez polskie

dowództwo kapitan Marian Ruciń-

ski z Wojskowego Instytutu Badań

Inżynierii, gdzie po zapoznaniu się

z czołgiem Christi ego uznał go za

rewelację godną zakupu dla Wojska

„Три танкиста,

Polskiego.

три веселых друга -

26 lutego 1930 roku do Sta-

Экипаж машины боевой.”

nów Zjednoczonych udała się polska

Wojskowa piosenka

delegacja pod dowództwem szefa

rosyjska

Departamentu Inżynierii pułkownika

Tadeusza Kossakowskiego. W mar-

SZyMOn KAZIMIERSKI

cu 1930 podpisano kontrakt z panem

Christie na zbudowanie przez niego

Jeżeli zaraz po wojnie

dla Wojska Polskiego jednego czoł-

mieszkało się na terenie Pol-

gu. Czołg miał być gotowy w czerwcu.

ski przedwojennej, lub tej

Polacy wpłacili Christi emu odpowied-

Polski nowej, zmodyfikowa-

nią zaliczkę.

nej i powojennej, wojskowa

W czerwcu Christie twierdzi, że

piosenka radziecka „tri tan-

czołg dla Polaków jeszcze nie jest go-

kista” po prostu sama wcho-

towy, ale na pewno będzie gotowy w

dziła do głowy, wciąż powta-

październiku. W październiku Christie

rzana na siłę przez wszystkie

twierdził, że czołg jest gotowy (nie ma

środki masowego przekazu,

pewności, czy Christie mówił prawdę),

jakimi  tylko  dysponowa-

ale wydany zostanie Polakom dopie-

ła komunistyczna władza.

ro po zapłaceniu pełnej opłaty licen-

„tri tankista” wcale nie byli

cyjnej, czego podpisana wcześniej

samotni w tym propagando-

Pierwsza wersja radzieckich przeróbek czołgu Christi ego, czyli czołg Bt 2

umowa zupełnie nie przewidywała.

wym nacisku na polskie spo-

Dziwaczne żądania pana Christie

doprowadza do zerwania kontraktu.

Polacy wnieśli więc sprawę do sądu.

Christie obawiając się, że sprawę są-

dową przegra, z własnej woli oddaje

Polakom wpłaconą przez nich zalicz-

kę wraz z karnymi odsetkami.

Czołgi Bt nie były

konstrukcją ra-

dziecka, ale ame-

Czołg 10tP ze zdjętymi gąsienicami, przygotowany do jaz-

rykańską, a czoł-

dy na kołach. Widać podniesioną do góry drugą parę kół.

gami radzieckimi

nie wiem natomiast, czy Państwo widzicie gąsienicę leżącą

stały się właściwie

na błotniku, ustaloną specjalnymi klamrami

Czołg 10tP na gąsienicach

tylko dlatego, że

czasów samego Piasta Kołodzieja.

łeczeństwo, wciąż niemrawe

miały zostać czoł-

Widać więc było, że piosenka, którą

w zachwytach nad podaro-

gami polskimi.

śpiewają Rosjanie, pochodzi z jakiejś

wanym mu nowym ustrojem.

zupełnie innej bajki, dalekiej od re-

tankistom dzielnie pomagała

aliów naszego świata.

„Kalinka”, „taczanka”, „Smu-

Jakoż faktycznie. Piosenka powsta-

Sowiecka Intryga

glanka-Mołdawianka” i wiele

W tym samym czasie strona pol-

ła na Dalekim Wschodzie podczas walk

jeszcze innych pieśni tego sa-

ska dowiaduje się, że wokół Christi-

z Japończykami bodaj w roku 1938. W

mego pochodzenia.

ego krążą Rosjanie, z którymi on

tamtych czasach bardzo popularnymi

Wszystkie te piosenki miały jakąś

umawia się wręcz „na ucho” w jakichś

czołgami w Armii Czerwonej były czoł-

tam, swoją, piosenkową logikę, za wy-

sprawach związanych ze swoim czoł-

gi BT, czyli bystrochodnyje tanki (czołgi

jątkiem Tankistów, którzy wydawali się

giem. Rosja radziecka nie ma wtedy

szybkobieżne), których załoga składała

nielogiczni. Bo proszę tylko pomyśleć,

jeszcze stosunków dyplomatycznych

się właśnie z trzech czołgistów. Żadne

jak można było śpiewać tri tankista, sko-

ze Stanami Zjednoczonymi. Formalna

inne radzieckie czołgi nie miały załogi

ro każdy widział, że w rosyjskich czoł-

Czołg Bt bez gąsienic, gotowy do jazdy na kołach. Wszyst-

umowa była więc chyba niemożliwa,

trzyosobowej, więc piosenka na pewno

gach jest zawsze czterech czołgistów.

kie koła mocno oparte o ziemię. Gąsienic nie ma. Bt zo-

ale co to za przeszkoda dla amery-

dotyczyła czołgu BT.

A w piosence wciąż od nowa tylko

stawiał gąsienice licząc na to, że mu je na nowe miejsce

kańskich przyjaciół Związku Radziec-

Czołgi BT pokazały się i w Pol-

tri tankista. Dodatkowo owi trzej mieli sta-

dowiozą. A jak nie dowieźli? – to była katastrofa!

kiego? Rosjanie kupują od Christi ego

sce, a było to pamiętnego 17 wrze-

nowić całą załogę czołgu. Więc nie było

dwa czołgi. Żeby nie było niepotrzeb-

śnia 1939 roku, kiedy to wjechało

mowy o pomyłce, albo celowym pomi-

1500 czołgów organicznie związa-

nego gadania czołgi nie będą miały

ich do Polski niemało. Razem, w

nięciu w piosence jednego czołgisty.

Zacząć trzeba od tego, że czołgi

nych z dywizjami kawalerii i piechoty.

wież bojowych, ale dorobienie czołgo-

korpusach, brygadach, pułkach i ba-

Może właśnie dla tych słów, wyglą-

BT nie były konstrukcją radziecka, ale

Oblicza się, że w Polsce było wte-

wych wież, to przecież dla przemysłu

talionach było ich 1764, ale to nie były

dających podejrzanie i nieprawdziwie,

amerykańską, a czołgami radzieckimi

dy ponad 5000 radzieckich czołgów,

radzieckiego żaden problem. Czołgi

wszystkie czołgi, które wtedy zaatako-

rosyjskie wojskowe prostactwo, ru-

stały się właściwie tylko dlatego, że

a było to tylko 20% ogólnej liczby czoł-

dla Związku Radzieckiego mają być

wały Polskę. Razem z czołgami BT do

baszne i zawsze skłonne do kpinek ze

miały zostać czołgami polskimi.

gów, jaką posiadał Związek Radziecki.

gotowe we wrześniu. Christie się spóź-

Polski wjechało: 1675 czołgów T-26,

wszelkiego, modyfikowało sobie tę pio-

Trochę to może skomplikowanie

Przez litość nie napiszę, jaką

nia i wysyła czołgi dopiero w grudniu.

203 czołgi T-28, 97 czołgów pływają-

senkę śpiewając – „tri tankista wypili po

wygląda, jak wszystkie zresztą dzia-

ilością broni pancernej mogła dyspo-

Najpewniej jeden z nich to ten po-

cych T-37 i T-38 oraz 380 różnego typu

trista, a komandir wypił wosiemsot”.

łania wywiadów wojskowych, ale tak

nować Polska na granicy wschodniej,

przednio przeznaczony dla Polski.

samochodów pancernych. - Jeszcze

naprawdę sprawa była prosta. Trzeba

szczególnie 17 września 1939, kiedy

Pan Christie budował później czołgi

nie koniec.

było Polaków „wykolegować” z waż-

Samuraje i 17 września 1939

to właściwie cała polska broń pancer-

dla armii amerykańskiej. U pana Chri-

Wymienione czołgi były pojazdami

Dziwaczni, piosenkowi trzej tankiści

nej dla nich transakcji handlowej.

na, jaka jeszcze istniała po 17 dniach

stie kupiła później czołgi Wielka Bry-

etatowymi w związkach pancernych

mieli się bić z jeszcze bardziej dziwacz-

W końcu lat dwudziestych minio-

wojny, zaangażowana była w walkach

tania. Nigdy i nikomu pan Christie nie

(korpus, brygada, pułk, batalion), ale

nym samurajem, facetem o którym na

nego wieku, amerykański konstruktor

z Niemcami.

odmówił sprzedaży, ani też nie zerwał z

do Polski wjechało jeszcze około

pewno nikt nad Wisłą nie słyszał od

J. Walter Christie, znany dotychczas

nikim podpisanego kontraktu. Stało się

jako twórca ciężkich dział morskich,

tak tylko raz i dotyczyło to tylko umowy

opracował rewelacyjny czołg z tak

niedoszłe polskie czołgi

Sowieckie czołgi Bt pokazały się i w Pol-

Tymczasem samych tylko czołgów

z Polską. Dlaczego tak się stało? Dla-

zwanym „podwoziem Christi ego”, da-

sce, a było to pamiętnego 17 września

BT, Związek Radziecki rzucił na Polskę

czego panu Christi emu tak zależało na

jącym czołgom możliwość poruszania

17 września 39 prawie dwa tysiące.

tym, by później, fałszywie przekonywać

się na gąsienicach, ale po zdjęciu

1939 roku, kiedy to wjechało ich do Pol-

Jak teraz coś Państwu powiem, to mi

wszystkich, że to Polska zerwała z nim

gąsienic, poruszania się na kołach,

ski niemało. Oblicza się, że w Polsce było

chyba Państwo nie uwierzycie. Jednak

kontrakt, a nie on z Polską?

co pozwalało tym czołgom rozwijać

zaryzykuję. Otóż czołgi BT, tak na-

Wyjaśnienie zachowania pana

rewelacyjną szybkość. Armia amery-

wtedy ponad 5000 radzieckich czołgów, a

prawdę, miały być czołgami polskimi!

Christie znaleźć można w rosyjskich

kańska jakoś nie kwapiła się z zaku-

było to tylko 20% ogólnej liczby czołgów,

- Co więc takiego nastąpiło, że

dokumentach szefa radzieckiej misji

pem nowego czołgu, więc pan Chri-

czołgi mające być polskimi stały się

mającej za zadania zapoznanie się z

stie wziął się za szerokie promowanie

jaką posiadał Związek Radziecki.

czołgami radzieckimi?

czołgiem Christi ego.

swojego wynalazku w Europie licząc