rozmowy Kuriera

13

Kurier Galicyjski * 30 listopada – 14 grudnia 2009

czy ukraińcy boją się naTo?

z uczestniczką Międzyna-

rodowej sesji Naukowej „od

zborowa do NATo” w Pozna-

niu DR AgNiEszkĄ sAWiCz

z Polski rozmawiał korespon-

dent „kuriera galicyjskiego”

koNsTANTY CzAWAgA.

- od razu po odzyskaniu

swojej niepodległości Ukra-

ina stanęła w kolejce do

NATo i wydaje się, że nadal

beznadziejnie stoi pod bra-

mą Paktu Północnoatlantyc-

kiego. Czy w ogóle była jakaś

szansa na członkowstwo?

Nezałeżnosti Ukraina zmieniła co-

Kijowa państw członkowskich Paktu,

- Wydaje się, że jak dotąd szan-

kolwiek w swojej polityce wobec tak

które sprawiają wrażenie, że obawiają

sy takiej nie było i nie ma. Choć dla

NATO, jaki i Unii Europejskiej czy Ro-

się rozdrażnić Moskwę swą nadmier-

NATO niezależna Ukraina stała się

sji. Nie mówimy tu o deklaracjach, a

ną ingerencją w sprawy ukraińskie. W

szybko państwem któremu poświę-

faktycznych krokach ku zacieśnieniu,

tej sytuacji trudno przewidywać, że

cano baczną uwagę. Nie sposób było

bądź rozluźnieniu współpracy.

w najbliższym czasie Ukraińcy nagle

zlekceważyć ogromny kraj, który w

Gdy podważono wyniki wyborów

zapałają miłością do NATO.

spadku po ZSRR otrzymał część Ar-

Dr Agnieszka sawicz

prezydenckich odwołano co prawda

mii Czerwonej, a wraz z nią proble-

- Burzliwe debaty z powodu

posiedzenie Komisji NATO – Ukraina,

my z wielonarodowościową kadrą,

włączenia Ukrainy do NATo

ekonomiczne z Rosją, czy podpo-

ale przed drugą turą Sojusz udzielił

przestarzałym uzbrojeniem i arsenał

wej jako swoistej karty przetargowej

na razie się uspokoiły. Ale czy

rządkowanie jej znajdujących się w

poparcia mediatorom, wśród których

nuklearny. Ze względu chociażby na

w negocjacjach mających na celu

ucichły w ogóle?

ukraińskich granicach baz radaro-

znalazł się między innymi Javier So-

- Trudno dyskutować, jeśli oficjal-

te czynniki izolacja Ukrainy byłaby

zdobycie gwarancji bezpieczeństwa

wych. Zaburzenie tej kruchej równo-

lana. Już jako prezydent Wiktor Jusz-

nie większość ugrupowań politycz-

ze wszech miar niepożądana. Jednak

kraju i pomocy gospodarczej spowo-

wagi nie leżało w interesie Sojuszu,

czenko oznajmił, że Ukraina będzie

nych optuje za współpracą z NATO.

nie oznaczało to zaproszenia do Pak-

dowało, że Kijów był postrzegany na

chcącego utrzymać poprawne relacje

dążyć ku Zachodowi. Spodziewano

Dopiero kiedy mowa jest o członko-

tu. Na to nie była przygotowana ani

Zachodzie jako chwiejny i niewiary-

z Kremlem.

się, że środkiem ku integracji z NATO

stwie stanowiska polityków są zróżni-

Ukraina, ani NATO, ani Rosja, gdyż

godny partner.

I dla Zachodu, i dla Ukrainy punk-

stanie się przystąpienie do Planu

cowane. Prezydent i proprezydenckie

z jej zdaniem musiały liczyć się tak

- Jednakże zaproszono

tem odniesienia pozostaje Moskwa,

Działań na rzecz Członkostwa w Pak-

ugrupowania chcą iść ku NATO, oto-

Bruksela, jak i Kijów. Zwłaszcza, że

Ukrainę do „zerówki” NATo,

która skutecznie potrafi przypominać,

cie, a finalizację tych starań przewidy-

czenie Julii Tymoszenko nie jest już

Ukraina pozostawała i wciąż pozo-

czyli do „Partnerstwa dla Po-

że stolice dawnych republik radziec-

wano na 2006 rok. Optymiści wiesz-

tak zdecydowane. Co prawda mówi

staje pod wieloma względami zależ-

koju”?

kich, może poza krajami bałtyckimi,

czyli, że w roku 2008 Kijów stanie się

o poparciu, lecz wydaje się, że to

na od rosyjskiej gospodarki, a obawa

- To prawda, 8 lutego 1994

nie są niezależne w podejmowaniu

kolejną „natowską” stolicą.

element kreowania prozachodniego

przed zakręceniem kurków z gazem

roku Anatolij Złenko podpisał doku-

decyzji. Kiedy Ukraina została przy-

21 kwietnia 2005 roku Ukrainę

wizerunku pani premier.

mogła skutecznie studzić pronatow-

ment potwierdzający akces Ukrainy

wołana do porządku na przełomie

zaproszono do intensyfikacji dialogu

Włączenie Ukrainy do NATO

ski entuzjazm nad Dnieprem. Co nie

do „Partnerstwa dla Pokoju”, jako

roku 2008 i 2009 za sprawą tak zwa-

z NATO, tego samego dnia ukaz pre-

nie jest gorącym tematem nie tylko

oznacza, że na szczeblu rządowym

pierwszego kraju ze Wspólnoty Nie-

nej wojny gazowej Zachód mógł się

zydenta Wiktora Juszczenki „Zasady

dlatego, że dużo bardziej atrakcyjna

nikt nie dąży do współpracy z Soju-

podległych Państw w tym gronie. Ale

upewnić, że Kijów nie może bezkar-

wojennej doktryny Ukrainy” ponownie

medialnie jest świńska grypa, trudna

szem – NATO i Ukraina od momentu

nie zapominajmy, że już 25 marca do-

nie pozwolić sobie na opowiedzenie

wyznaczył jako cel zewnętrznej polityki

sytuacja kraju i zbliżające się wybory

ogłoszenia przez tą drugą deklaracji

radca ministra obrony generał Wadim

się po stronie Paktu. A co za tym idzie

obronnej wstąpienie do NATO, a Rada

prezydenckie. Powszechna jest świa-

niepodległości, są sobą żywo zainte-

Grieczanow oświadczył, że na aktyw-

państwa natowskie czy Unii Europej-

Ministrów miała obowiązek zabezpie-

domość, że Kijów nie ma większych

resowane i realizują liczne wspólne

ność wynikającą z udziału w „PdP”

skiej także mogą zostać „ukarane” za

czenia jego osiągnięcia i spełnienia

szans na wstąpienie do Paktu, na co

inicjatywy.

rząd nie ma pieniędzy i nie zamierza

nadmierne zaangażowanie w kraju,

kryteriów wymaganych przez Sojusz.

wpływa permanentna zapaść gospo-

brać udziału w manewrach NATO, a

- Na ile młode państwo

jaki wciąż uważany jest na Kremlu za

Tyle, że to były oficjalne deklaracje.

darcza, brak pieniędzy na dostoso-

jedynie wysłać na przeszkolenie swo-

Ukraińskie było gotowe do in-

istotny element na mapie rosyjskiej

W praktyce dochodziło do incydentów

wanie armii do standardów NATO czy

ich oficerów.

tegracji wojskowej z NATo?

strefy wpływów. Jej utrzymanie, w

takich jak blokada portu w Teodozji

niestabilne granice. Nadal słychać

- Budując niepodległe państwo

Mimo to w lutym 1995 roku Wa-

granicach przestrzeni postradzieckiej,

uniemożliwiająca wwiezienie na Krym

głosy, iż przystąpienie do NATO,

Ukraińcy przede wszystkim nie byli

lery Szmarow podpisał protokół o na-

jest strategicznym celem Rosji. Po

amerykańskiego sprzętu wojskowego,

niezgodne jest z konstytucją Ukra-

gotowi do tego, aby odciąć się defini-

wiązaniu współpracy między Ukrainą

integracji z NATO i Unią Europejską

odwołanie w 2006 roku natowskich

iny, choć zapis o neutralności kraju

tywnie od postradzieckich powiązań,

a NATO, a 14 września przyjęto pro-

Pribałtyki, Polski, Czech, Słowacji

znalazł się w rozdziale IX Deklaracji

ćwiczeń „Sea Breeze” przy równocze-

zarazem nie chciano tworzyć no-

gram „Partnerstwa dla Pokoju” i doku-

czy Węgier Moskwa zmuszona była

niepodległości z 16 lipca 1990 roku,

snym przeprowadzeniu referendum

wych związków militarnych w ramach

ment o dialogu na linii NATO – Kijów

zrewidować granicę swojej zgody na

a USRR przestała istnieć w 1991

antynatowskiego na półwyspie krym-

Wspólnoty Niepodległych Państw,

- Indywidualny program partnerstwa

rozszerzanie Paktu Północnoatlan-

roku. Dwa lata później Rada Najwyż-

skim oraz z inspiracji Partii Regionów

czego wyrazem był fakt, iż Kijów nie

Ukrainy i NATO. Co istotne, wcześniej

tyckiego. Lecz wszystko wskazuje na

sza uwzględniając zmiany w sytuacji

ogłoszenie przez rady obwodowe na

zdecydował się ani na podpisanie

dokument tego rodzaju podpisała Ro-

to, iż tej, jaką wyznaczyła obecnie, nie

geopolitycznej i dopuściła możliwość

wschodzie Ukrainy iż są to terytoria

układu taszkienckiego, ani na pro-

sja. Taka kolejność wydarzeń mogła

pozwoli już przekroczyć. I wątpliwe

udziału Ukrainy w europejskich sys-

wolne od NATO. Na takie zachowa-

wadzenie wspólnej polityki obronnej.

świadczyć o tym, stosunki z którymś

wydaje się, aby chcieli ją przekroczyć

temach bezpieczeństwa. Zresztą jak

nia społeczeństwa niewątpliwie wpływ

Za to stosunkowo szybko, bo już w

z państw byłego ZSRR są dla NATO

politycy związani z NATO. Należy tu

można uznawać, że kraj, w którego

miało to, że Ukraińcy często przekona-

1992 roku, przystąpiono do utworzo-

priorytetem. Tym bardziej, że Hienna-

bowiem zwrócić uwagę na jeszcze

granicach stacjonują obce wojska,

ni są, że Sojusz to to samo co USA,

nej w 1991 roku Północnoatlantyckiej

dij Udowenko oświadczył, że jego kraj

jeden aspekt, często niedoceniany.

pozostaje neutralny - właściwszym

że to agresywny blok wojskowy, albo

Rady Współpracy NACC, co otworzy-

nie zamierza przystąpić do Paktu, co

Poprawa stosunków NATO – Rosja

byłoby w tej sytuacji określenie „po-

instytucja mogąca w cudowny sposób

ło drogę do współpracy z Zachodem.

potwierdzał w swoich wypowiedziach

za prezydentury Wladimira Putina

zablokowy”.

poprawić sytuację gospodarczą kraju.

Leonid Krawczuk był też pierwszą

Leonid Kuczma mówiąc o podążaniu

wpłynęła na marginalizację innych

Nawiasem mówiąc obecność ro-

Kiedy okazuje się to nieprawdą - an-

głową państwa – byłej radzieckiej

„w stronę NATO”, a nie do NATO.

państw Europy Wschodniej. Było to o

syjskiej Floty Czarnomorskiej na Kry-

typatia do NATO narasta. Wielkim roz-

republiki, jaki gościł w brukselskiej

- Nic dziwnego w tym, że

tyle łatwe, że chociażby Kijów w prak-

mie nie jest przeszkodą dla wejścia

czarowaniem stał się też szczyt NATO

Kwaterze Głównej NATO, a w roku

Moskwa nie chciała widzieć

tyce nie dąży do intensyfikacji stosun-

Ukrainy do NATO, gdyż Traktat Wa-

w Bukareszcie 2 kwietnia 2008 kwiet-

1993 Iwan Pluszcz oznajmił, że „Ki-

sąsiedniej Ukrainy w wojsko-

ków z NATO. Politycy w Brukseli są

szyngtoński nie ogranicza prawa

nia, kiedy to wbrew oczekiwaniom nie

jów poczuje się bezpieczny dopiero

wym bloku północnoatlan-

świadomi, iż bez Rosji i ułożenia z nią

członków Sojuszu do przyjmowania

przyznano Ukrainie MAP.

jako pełnoprawny członek NATO”. Nie

tyckim, jednak czemu NATo

poprawnych stosunków ani OBWE,

w swoich granicach wojsk państw

Wciąż mamy do czynienia z chwiej-

oznaczało to jednak w żaden sposób

zaczyna w tej sytuacji kapi-

ani UE, ani NATO nigdy nie osiągną

trzecich. Podobnie jak ewentualne

ną polityką Kijowa, niechęcią społe-

gotowości do podjęcia działań w tym

tulować przed kremlem?

swoich politycznych celów.

referendum w sprawie wstąpienia

czeństwa do Sojuszu, niedostateczną

kierunku. Wojsko ukraińskie nie speł-

- W Moskwie nie wyobrażano

do Paktu nie jest konieczne w świe-

informacją o tym, czym on w ogóle

niało surowych natowskich kryteriów,

sobie przede wszystkim utworzenia

- Dlaczego nie doszło do

tle ukraińskiego prawa i nie miałoby

jest, brakiem oddolnych, ukraińskich

nie przystosowane było do zmian pra-

silnego bloku wojskowego bez Ukra-

pozytywnej zmiany stosunku

mocy wiążącej. Jednakże co do tego

inicjatyw pronatowskich, obawą przed

wodawstwo kraju, a znaczny odsetek

iny. Tymczasem na Zachodzie zda-

Ukrainy do NATo po poma-

argumentu często odnoszą się osoby

pogorszeniem stosunków z Federacją

społeczeństwa był przeciwny integra-

wano sobie sprawę z tego, że wejście

rańczowej rewolucji?

- Należałoby zadać sobie pytanie,

dyskutujące nad przyszłymi relacjami

Rosyjską. Na negatywny obraz wpływ

cji z NATO. Do tego traktowanie znaj-

do Paktu było dla Ukrainy niemożliwe

czy po chwilowej euforii na Majdanie

Kijowa i Brukseli. Głosy takie wciąż

także ma mało wyrazisty stosunek do

dującej się na Ukrainie broni atomo-

chociażby ze względu na powiązania