21

Kurier Galicyjski * 30 listopada – 14 grudnia 2009

zerwy, więzień Starobielska, zamor-

1 II 1944 r. był zastępcą dowódcy

z boLesTraszyc

dowany został w Charkowie w 1940

kompanii, zaś przed bitwą o Monte

roku. Młodszy Józef został areszto-

Cassino - dowódcą. Podczas walk

wany w trakcie nielegalnego przekra-

o wzgórze 12 V 1944 r. został ranny,

do jazŁoWca

izABELA FAC tekst

czania frontu, gdy jego odział szedł

lecz pozostał na linii. W dniu 17 V

koNsTANTY CzAWAgA

na odsiecz do Powstania Warszaw-

kierował ogniem karabinów maszy-

zdjęcie

skiego, był więziony przez NKWD na

nowych usytuowanych na „Głowie

Uralu, przeżył wojnę.

Węża”, skutecznie broniąc dostępu

istnieją miejsca, które trud-

W 1929 r. Władysław Jagiełło

kontratakującym niemieckim spa-

no zapomnieć. Miejsca, do

pełnił funkcję przybocznego V DH we

dochroniarzom. Ciężko ranny nadal

których człowiek chce wró-

Lwowie. Studiował historię i politykę na

pozostał na swoim stanowisku. Nie

cić, zanim je opuści. Jedno z

UJK we Lwowie pod kierunkiem prof.

pozwolił sie operować, dopóki ostatni

nich ukryte jest w morzu po-

Juliusza Kleinera. Studia skończył w

z jego podwładnych nie zostanie opa-

dolskiej zieleni, na łagodnym

trzony. Było to powodem poważnych

1939 r. z tytułem magistra filozofii. Roz-

wzgórzu,  wśród  świergotu

począł pisanie rozprawy doktorskiej

komplikacji zdrowotnych. Leczony w

ptaków i szumu drzew. Tu nie

z etnografii. Po powstaniu Harcerskiej

Szpitalu Wojennym w Casamassima

słychać oszałamiającego ha-

koło Bari przebył dwie amputacje

Kompanii Ochotniczej 5 IX 1939 r.

łasu cywilizacji. za to na każ-

dym kroku jest dowód naszej

historii, jej wielkich wydarzeń

i tragicznych zawirowań. Ja-

złowiec ma w sobie niesamo-

witą atmosferę i coś, co łączy

go z Podkarpaciem.

Jazłowiec - to niewielkie miasteczko

na Podolu w okręgu tarnopolskim, poło-

klasztor w Jazłowcu, widok obecny

żone malowniczo w jarze krętych rzek

Jazłowczyka i Olchowca. Zachwyca

spokojem, ciszą, bujną zielenią i historią.

sąg przewieziono do Szymanowa,

okazji wizyt w pobliskiej Medyce. W

Wśród licznych legend i opowieści trud-

gdzie mieści się dom zakonny i

nieodległym Krasiczynie mieszkał

no znaleźć prawdziwy początek Jazłow-

słynna szkoła dla dziewcząt sióstr

natomiast książę Leon Sapieha, z

ca. Od XV w. właścicielami byli Buczac-

niepokalanek. Obecnie w kaplicy w

którym przed laty ojciec Celiny współ-

cy herbu Abdank, którzy od swej siedzi-

Jazłowcu znajduje się kopia posągu,

pracował, jako ze swym zastępcą, w

by przybrali nazwisko Jazłowieckich.

którą uroczyście poświęcili w 2002 r.

Ministerstwie Skarbu Królestwa Kon-

Dbali i upiększali zamek i miasteczko,

ks. kardynał Marian Jaworski oraz

gresowego w Warszawie. Atmosfera

gdzie osiedlili zakon dominikanów. Po

biskup Cerkwi Grekokatolickiej ks.

krasiczyńskiego zamku, pełna ksią-

wygaśnięciu rodu Jazłowiec przeszedł

Ireneusz Biłyka.

żęcej godności, patriotyzmu i kultury,

w ręce Koniecpolskich, potem ciągle

I jeszcze słynni ułani jazłowieccy,

niewątpliwie również udzielała się

zmieniał właścicieli. Mieszkali tu Walew-

czyli 14 Pułk Ułanów, który w 1919 r.

pannie Michałowskiej. Życie Celiny

scy, Lubomirscy, a w 1746 r. przeszedł

stoczył pod Jazłowcem zwycięską bi-

wypełniało malarstwo i towarzyszenie

w ręce Stanisława Poniatowskiego, ojca

twę z bolszewikami. Zwycięstwo żoł-

ukochanemu ojcu. Po jego przed-

przyszłego króla Polski. Nowy właściciel

nierze pułku przypisali Pani Jazłowiec-

wczesnej śmierci w 1855 r. zajęła się

odbudował dolną część zamku i być

kiej, którą obrali za swoją patronkę i od

porządkowaniem spuścizny po nim.

może piękne widoki z jazłowieckiego

jej imienia właśnie przybrali nazwę „Ja-

W 1911 r. opublikowała anonimowo

pałacu podziwiał młody Stanisław, który

złowieccy”. Jej wizerunek umieścili na

monografię o swoim słynnym ojcu.

po śmierci ojca objął w posiadanie klucz

sztandarze, który w 1921 r. Marszałek

Być może nie przypuszczała jesz-

jazłowiecki w 1762 r. Po I rozbiorze Pol-

Józef Piłsudski udekorował Krzyżem

cze wtedy, że w kilkanaście lat później,

ski Jazłowiec znalazł się na terenie za-

Virtuti Militari za waleczność.

w 1867 r. wstąpi do Zgromadzenia

boru austriackiego i wkrótce przeszedł

Mając w pamięci dzieje jazłowiec-

Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP

w ręce Potockich.

kiego klasztoru dane mi było stanąć

i zamieszka z Jazłowcu na Podolu. I tu-

Przełomową datą był dla niego

w gościnnych drzwiach sióstr niepo-

taj ponownie spotkała się z Sapiehami.

rok 1863, kiedy to zniszczony pałac

kalanek. Białe zabudowania w oto-

W latach 1894 - 1895 duszpasterzem

Poniatowskich przejęła Matka Mar-

czeniu zieleni. Zdjęcia nie oddadzą

w internacie dla dziewcząt oraz wikariu-

celina Darowska wraz z założonym

piękna tego miejsca. W klasztornej,

szem w pobliskim Buczaczu był młody

grób phm Władysława Jagiełły

przez siebie Zgromadzeniem Sióstr

a kiedyś pałacowej sieni, z półmroku

ksiądz Adam Stefan Sapieha, przyszły

Niepokalanego  Poczęcia.  Siostry

wyłania się barwne malowidło – Św.

kardynał i wielka postać polskiego Ko-

został mianowany dowódcą III plutonu.

nogi. Pomimo długotrwałego lecze-

przystosowały pałac na potrzeby

Rodzina. Czarujące barwami żywo

ścioła.

Na jego czele brał udział w walkach w

nia antybiotykami zmarł w szpitalu

klasztoru i prowadzonego tutaj inter-

odbija się od surowych ścian klasz-

W zakonie jako s. Maria Celina od

rejonie Persenkówki, Hołoska i Brzu-

i został pochowany na cmentarzu

natu dla dziewcząt. Spokojne życie

toru. Jak w przetrwało czasy sowiec-

Trójcy Przenajświętszej spędziła pra-

chowic. Kierował w dniu 17 IX 1939 r.

polskim. Przed śmiercią awanso-

klasztoru przerywały wojny światowe.

kiego reżimu, który ogołocił klasztor z

wie pół wieku jako nauczycielka ry-

akcją na tyłach wojsk niemieckich w

wany i odznaczony osobiście przez

W 1946 r. niepokalanki musiały opu-

wszelkich oznak religijnych? A jednak

sunku i malarstwa. Miała tu swoją pra-

rejonie Brzuchowic, poprowadził zwiad,

gen. Andersa orderem Virtuti Militari.

ścić Jazłowiec i zamknąć internat. W

dotrwało do dziś. Natomiast nazwisko

cownię malarską. Jej prace ozdabiały

z którego przyniósł świetny materiał do-

Irena Kozimala „Lwowska chorągiew

zabudowaniach klasztornych władze

autora, a w zasadzie autorki kieruje

inne domy Zgromadzenia, kaplice,

tyczący pozycji niemieckich. Zadanie

Harcerzy ZHP w latach 1921 – 1939,

radzieckie umieściły szpital dla cho-

myśli daleko stąd, do ziemi przemy-

kościoły i cerkwie na Podolu. Opieko-

wykonywał w bardzo trudnych warun-

Przemyśl,2007

rych na gruźlicę. Dopiero w 1988 r.

skiej, do Bolestraszyc.

wała się uzdolnionymi plastycznie za-

kach, w ogniu walk i nawet doszło do

pozwolono siostrom i dawnym wycho-

Była córką malarza Piotra Micha-

konnicami i wychowankami z zakładu

tego, że jego oddział został uznany za

Pierwszy polski cmentarz wo-

wankom na odwiedzenie Jazłowca.

łowskiego, uznawanego za jednego z

naukowo – wychowawczego. Pełne

stracony. Tymczasem druh Władysław

jenny we Włoszech powstał w Ca-

W tym samym roku siostry roz-

najwybitniejszych przedstawicieli ma-

modlitwy i malarstwa życie w Jazłow-

tak dobrze pokierował wykonaniem

samassima koło Bari. Pochowano tu

poczęły remont zabudowań, których

larstwa rodzajowego. Patrioty i świet-

cu przerwała I wojna światowa.

zadania, że jego oddział nie poniósł

429 żołnierzy 2. Korpusu. Na bramie

część władze oddały zakonowi. Dziś

nego gospodarza, ministra, powstańca,

W czerwcu 1916 r. wraz z siostra-

przy tym żadnych strat, co graniczyło z

wejściowej przypomniano słowa Apo-

niepokalanki prowadzą dom rekolek-

rówieśnika Mickiewicza, Chopina… W

mi musiała opuścić Podole. Znalazły

cudem, zważywszy na istotę i warunki

stola Narodów: „W dobrych zawodach

cyjny, przyjmują pielgrzymki, organizu-

wyniku małżeństwa z Julią Ostrow-

schronienie w Jarosławiu, gdzie znaj-

wykonywania zadań.

uczestniczyłem, wiary ustrzegłem...”

ją kolonie dla dzieci i młodzieży. Nie

ską z Bolestraszyc stał się również

dował się jeden z Domów Zgroma-

Po kapitulacji Lwowa druh Włady-

Na środku nekropolii znajduje się

ma już kamiennej bramy wjazdowej,

gospodarzem w tym podprzemyskim

dzenia. Tutaj w kilka tygodni po przy-

sław podjął działalność w konspiracyj-

ołtarz polowy z wizerunkiem Matki

tylko metalowa na kamiennych słu-

majątku. To właśnie tutaj m. in. spę-

byciu zmarła i została pochowana w

nym harcerstwie. Aresztowany przez

Bożej Miłosierdzia z Ostrej Bramy w

pach, w którą czasem trudno zmieścić

dzała wczesne dzieciństwo Celina

zakonnym grobowcu.

NKWD w czerwcu 1940r. więziony w

Wilnie i napis: „Nie siłą prawa złamani

się pielgrzymkowym autokarom. A nad

Michałowska – autorka jazłowieckiego

W pamięci pozostała jako człowiek

Mikołajowie nad Morzem Czarnym,

- mężnie i szlachetnie zginęli”. Spo-

białymi zabudowaniami góruje ka-

obrazu. Uzdolniona malarsko Celina

wielkiej pracowitości, niespożytego hu-

potem w Buzułuku. Zgłosił sie do

częli tu żołnierze polegli w walkach

mienna twierdza, którą budowali kolej-

doskonale czuła się w specyficznej

moru, nieznoszący kłamstwa i fałszu.

utworzonego w 1941 r. w Tockoje 21

nad rzeką Sangro oraz zmarli w szpi-

ni właściciele Jazłowca, a szczególnie

atmosferze domu Michałowskich. Uko-

Do końca życia wierzyła, że Polska

pułku piechoty i w następnym roku

talach Bari i Neapolu uczestnicy bitwy

umocnili Turcy (zdobyli zamek w 1672

chana córka wielkiego malarza była

odzyska niepodległość. Zmarła niemal

jako podporucznik rezerwy został

o Monte Cassino. Spoczął tu także

r. i utrzymali się tu do 1684 r., kiedy Ja-

starannie kształcona i wychowywana

w przededniu niepodległości.

ewakuowany do Persji. Przebył szlak

major Henryk Sucharski, dowódca

złowiec odbił Jan III Sobieski).

na najlepszych tradycjach religijnych i

Spoglądając na piękne malowidło

II Korpusu Polskiego przez Liban,

obrony Westerplatte we wrześniu

Klasztor jazłowiecki to także sank-

patriotycznych. Wincenty Pol mawiał

w klasztornej sieni nasuwa się myśl

Palestynę, Irak i Egipt do Włoch. Po

1939 roku, który zmarł w 1946 roku w

tuarium Matki Bożej Jazłowieckiej,

o niej „genialne diablę”. Wyrastała w

o niesamowitym połączeniu historii

reorganizacji Polskich Sił Zbrojnych w

Neapolu. W 1971 roku szczątki majo-

której cudowny posąg został korono-

otoczeniu pełnym artystów, działaczy

podolskiego Jazłowca z podprzemy-

1942 r. został dowódcą plutonu I kom-

ra ekshumowano i pogrzebano wśród

wany w lipcu 1939 r. przez kardynała

społecznych, polityków. To tutaj bywał

skimi Bolestraszycami.

panii Dywizji Strzelców Karpackich.

jego żołnierzy na Westerplatte.

Augusta Hlonda. W maju 1946 r. po-

choćby senior rodu Kossaków, przy

kG

W chwili wejścia jednostki w akcji

kG