rozmowy Kuriera

5

Kurier Galicyjski * 15-28 stycznia 2010

Wspólnie moglibyśmy być już znacznie dalej…

z jANEM MALiCKiM, dr h.c.

– dyrektorem Studium Euro-

py Wschodniej Uniwersytetu

Warszawskiego  rozmawiał

MARCiN RoMER

- jak doszło do wspólnych

działań przedstawicieli Uniwer-

sytetu Warszawskiego i Naro-

dowego Przykarpackiego Uni-

wersytetu im. Wasyla Stefa-

nyka w iwano-Frankiwsku (d.

Stanisławowie) w sprawie od-

budowy przedwojennego ob-

serwatorium astronomiczne-

go na górze Pop iwan i budo-

wy Domu Spotkań Młodzieży

Akademickiej w Mikuliczynie.

Stan zachowania obserwatorium astronomicznego na górze

Był Pan jednym z inicjatorów

Pop iwan

tej idei.

- Same przyczyny, czy początki

karpacki, i to jest jego wkład do tego

się w Warszawie, potem kolejno w:

tej idei to nic nowego. W Polsce do

przedsięwzięcia, oraz wspomnianego

Brnie, Kownie, Kijowie, Jaremczu. W

tej pory trwa mit, nie tylko Huculsz-

obserwatorium na górze Pop Iwan.

tym roku, w 20-tą rocznicę utworzenia

dr jan Malicki

czyzny, ale i Czarnohory, Gorganów,

Zadaniem strony polskiej jest znaleźć

szkoły zjazd symbolicznie odbędzie się

przedwojennych wypraw młodzieży

stwo młodzieży z Ukrainy i Polski, ko-

środki finansowe. Oczywiście jest

znowu w Warszawie. Warto tu dorzucić,

ćwiczeń studenckich. Do tego wystar-

lwowskiej. Wielokrotnie było to opi-

czującej tam po prostu na karimatach,

bardzo ciężko, bo to przedsięwzięcie

że wspominany już prorektor Cependa

czy podobno piętnastocalowy mały

sywane, występuje bardzo często

pod gołym niebem, pod gwiazdami

jest bardzo trudne, a na nas obu, czyli

jest aktualnie prezesem Międzyna-

teleskop i studenci mogliby ćwiczyć

w przedwojennych wspomnieniach

Czarnohory. I co symboliczne – pod

na Ihorze Cependzie – obecnie pro-

rodowego Klubu Wschodniej Szkoły

na Popie zamiast na płaskim terenie

lwowskich. Jeśli chodzi o obserwa-

gwiazdami na terenie obserwatorium

rektorze ds. międzynarodowych Uni-

Letniej, którego formalna siedziba, aż

pod Warszawą, w atrakcyjnym miej-

torium astronomiczne na Popie Iwa-

astronomicznego…! Ponoć wygło-

wersytetu Przykarpackiego i na mnie,

do następnego zjazdu, mieści się na tu-

scu w górach, wspólnie ze studentami

nie, zwane teraz na Huculszczyźnie

siłem wtedy jakieś porywające prze-

który został do tego wyznaczony z

tejszym uniwersytecie. Takie są reguły

astronomii ze Stanisławowa, Symfe-

„Białym Słoniem”, to przecież była to

mówienie, po którym nawet rektor

ramienia Uniwersytetu Warszawskie-

naszego klubu.

ropola i innych uniwersytetów, gdzie

filia przedwojennego obserwatorium

UW stwierdziła, że tak dalej być nie

go - jako koniec końców winnych tego

Oceniając po latach wyniki Wschod-

wykłada się astronomię. Mogłoby na-

Uniwersytetu Warszawskiego. A w

może i Uniwersytet Warszawski musi

szalonego projektu - spadł obowiązek

niej Szkoły Letniej należy najpierw

turalnie powstać też i schronisko, ale

dodatku wybitne dzieło architektury.

się w to zaangażować! Co prawda,

realizacji tego zadania. Jest ciężko,

wspomnieć, że ma ona już 400 ab-

zarazem budowla mogłaby znów wró-

Stąd dla pracownika tegoż uniwersy-

oznaczało to też nowe zadanie dla

ale się nie poddamy.

solwentów i można ich dziś spotkać

cić do swoich dawnych funkcji, nawet

tetu zainteresowanie tą sprawą było

mnie, ale w tym wypadku, jakież piękne

w przeróżnych miejscach. Również

jeśli częściowo. Byłaby to – poza

- od wielu lat prowadzi

czymś naturalnym. A sam pomysł

i szlachetne!

i w Stanisławowie jest ich wielu. Po

schroniskiem - pociągająca atrakcja.

Pan Wschodnią Szkołę Letnią

zrodził się prawdopodobnie dzięki

Na początku sądziłem, że na-

dwudziestu latach prowadzenia Szkoły

Przychodzącym tam turystom można

Studium Europy Wschodniej

wspaniałej wyprawie „na popa”, kie-

leży przywrócić do życia budowlę,

Letniej mogę powiedzieć, że właści-

by bowiem dodatkowo pozwolić – na-

przy UW. A może inicjatywa, o

dy dzięki pomocy dr. Ihora Cepen-

ale przeznaczyć ją już wyłącznie na

wie nie zrobiłem w naborze pomyłek,

wet jeśli za opłatą - rzucić okiem przez

której rozmawiamy, powstała

dy, wtedy dyplomaty w ambasadzie

schronisko akademickie. Nie przy-

wszędzie, gdzie się spotyka tych ludzi,

ten astronomiczny teleskop, niezależ-

- także dlatego, że jest to miej-

Ukrainy w Warszawie, dotarłem tam

puszczałem, że będziemy też myśleć

widać, że robią kariery naukowe: obro-

nie, czy chcą spojrzeć na węgierską,

sce, gdzie odbył się ostatni

wraz z naszą panią rektor – prof.

o odnowieniu obserwatorium astro-

nili doktoraty, habilitacje, są szefami

na rumuńską stronę, czy na połoniny,

Zjazd  Absolwentów  WSL.

Chałasińską-Macukow i prorektorem

nomicznego, ponieważ zadymienie,

katedr, bardzo często ci najstarsi, z

czy wreszcie na jakiegoś Hucuła, czy

jaka jest idea Wschodniej

ds. współpracy z zagranicą – prof.

zabrudzenie powietrza w Europie jest

pierwszych roczników szkoły, są już

Hucułkę.

Szkoły Letniej? - i może sze-

Tygielskim. Pani rektor jest fizykiem,

obecnie tak ogromne, że nie da się,

i profesorami. Inni kierują ważnymi

I w ten sposób, w 2007 roku do-

rzej - jaka jest idea Studium

a prorektor historykiem, więc i w tym

obserwując z Czarnohory, wykonywać

archiwami, czy wielkimi muzeami.

szło do postawienia na posiedzeniu

Europy Wschodniej?

sensie moje położenie w sprawie w

poważniejszych badań. Ponadto Uni-

- Wschodnia Szkoła Letnia jest

Niektórzy przeszli do polityki. Jeden

komitetu prezydentów Polski i Ukra-

końcu „przedwojennego obserwato-

wersytet Warszawski ma w Andach,

pierwszym przedsięwzięciem Studium

z naszych absolwentów jest ukraińskim

iny, sprawy budowy „Polsko-Ukraiń-

rium” było idealne.

na wys. chyba ponad 5 tys. metrów,

Europy Wschodniej, które zaczęło

ambasadorem. W dyplomacji zresztą,

skiego Centrum Spotkań Młodzieży

Nota bene, była jedna rzecz, która

ogromne obserwatorium astrono-

funkcjonować na samym początku lat

choć jeszcze na niższych stanowiskach

Akademickiej”.  Ponieważ  historia

mnie wtedy, po dotarciu na szczyt, nie-

miczne, które odnosi duże sukcesy

dziewięćdziesiątych ubiegłego stu-

pracuje ich wielu. Oczywiście to nie do-

ostatnich kilkudziesięciu lat między

samowicie uderzyła. Czytałem miano-

i nie wykluczone, że będzie nawet z

lecia. W przyszłym roku będzie zor-

tyczy tylko Ukrainy, ale wielu krajów –

Polakami a Ukraińcami jest bardzo

wicie wcześniej opracowanie polskich

tego jakiś Nobel (ale o tym cisza!).

ganizowana już po raz 20-ty. Nie ma

Czech, Węgier, Bułgarii, Rumunii, Litwy.

ciężka i tragiczna, chodziło o to, żeby

inżynierów, którzy tu byli w 1996 roku,

Z tych przyczyn myślałem, żeby

wszakże w niej nic nadzwyczajnego,

To dowodzi, że nasze kryteria naboru

zrobić tak, jak to już przećwiczyli z

robili pomiary i ocenę stanu technicz-

zrobić w tym miejscu jakieś surowe,

jest tradycyjną, zwyczajną szkołą,

studentów się sprawdzają. Trzeba po

dobrym skutkiem Francuzi z Niem-

nego tej budowli jako zabytku. Ja to

nawet „survivalowe” schronisko dla

przeznaczoną dla młodych badaczy z

prostu patrzeć na to, co młodzi ludzie

cami, czyli organizować spotkania

bardzo uważnie przestudiowałem.

stanisławowskich, może w ogóle ukra-

Europy Wschodniej – rozumiejąc pod

osiągnęli i spróbować ocenić czy są, jak

przede wszystkim młodzieży i w ten

Odniosłem wtedy wrażenie jakby ci

ińskich oraz dla naszych polskich stu-

tym szerokim pojęciem kraje byłego

to się u was mówi – „perspektywni”. I to

sposób dążyć do zmiany stereotypów

inżynierowie, jak dawniejsi badacze w

dentów i rozpropagować to potem po

Związku Sowieckiego. Ci młodzi ludzie

wszystko.

i zaszczepiać nową wizję współpracy

XIX w. narażali się niemalże na ryzyko

całej Polsce. Byłem przekonany, że ini-

przyjeżdżają, odbywają seminaria,

Są tylko dwie inicjatywy w Polsce,

polsko-ukraińskiej w nowych pokole-

śmierci dla dobra nauki. Wyglądało z

cjatywa ta może odnieść sukces. Jeśli

słuchają wykładów bardzo wybitnych

które mają numer dwudziesty, tzn.

niach. Stąd taki pomysł powstał i to

relacji, że tu za chwilę coś się może

już teraz młodzież - a nikt jej do tego nie

wykładowców z Polski i z Zachodu, a

regularnie przez cały okres niepod-

zostało przez komitet prezydentów

zawalić, jakaś belka, czy strop upaść

namawia i warunki są zerowe - pnie się

co może równie ważne, a nawet i waż-

ległości, odbywają się każdego roku.

podtrzymane. I tu zaczyna się kluczo-

na głowę. To był opis zrobiony w sen-

na szczyt, śpi pod gołym niebem, to tym

niejsze - poznają się wzajemnie. To

To właśnie Wschodnia Szkoła Letnia

wa rola dr. Igora Cependy – prorekto-

sie ściśle technicznym, bardzo dokład-

bardziej będzie zainteresowana tym

jest klasyczna szkoła dla młodych elit

UW i słynne Forum Ekonomiczne w

ra waszego uniwersytetu, a wcześniej

ny i uczciwy, bo te belki rzeczywiście

miejscem jeśli warunki będą lepsze.

naukowych i na tym polega jej walor,

Krynicy. To zresztą jest niezwykłej

radcy ambasady Ukrainy w Warsza-

tam wisiały, ale dla mnie jako humani-

Myślałem o schronisku działającym na

że mają możność spotkać bardzo wy-

wartości instytucja. Jak to się jed-

wie, mego przyjaciela i najbliższego w

sty było to nadzwyczaj mylące. Tym-

zasadzie takiej, jak działały dawniejsze

bitnych profesorów, których często nie

nakże stało? Przecież na początku

tej sprawie sojusznika i współpracow-

czasem gdy dotarłem tam osobiście,

schroniska górskie, w tym tatrzańskie.

widzieli, albo czytali tylko ich książki,

lat 90-tych były dziesiątki bardzo cie-

nika. I stąd również wnioskodawcami

wyłoniła się przede mną potężna bu-

Jest twarde łóżko, dach nad głową

poznają trochę Polskę i poznają sami

kawych inicjatyw, a zostały tylko te

projektu były Uniwersytet Warszawski

dowla, jak jakiś omalże szkocki zamek,

i drewno na opał. Suszysz się i śpisz,

siebie. I to jest coś nadzwyczajnego,

dwie? Moim zdaniem, to jest kwestia,

i Uniwersytet Przykarpacki w Iwano-

która robi niewiarygodne, niesamowite

a potem musisz zostawić następnemu

ale ten system tak samo mocno, nie-

że owszem Wschodnia Szkoła Letnia

Frankiwsku.

i potężne wrażenie. A już na pewno nie

zapałki i drewno, i wszystko inne tak,

zawodnie i skutecznie działa na eu-

jest przedsięwzięciem wielkiej warto-

Komitet Prezydencki to zaak-

robi wrażenia, że się zaraz zawali…

jak zastałeś.

ropejskich uniwersytetach od kilkuset

ści, jest nadzwyczajna, ale jak wspo-

ceptował, a w grudniu 2007 roku

To właśnie wtedy, podczas tej wi-

Potem wszakże, już po rozmo-

lat. I ci słuchacze, absolwenci, potem,

mniałem, nie była jedynym ciekawym

osobiście sami prezydenci oficjalnie

zyty na Popie Iwanie, gdy byli z nami

wach z Centrum Astronomicznym

nawet po 10-ciu czy 20-tu latach zna-

projektem. Nie chciałbym dodawać

ogłosili poparcie dla tego wspólnego

rektorzy z Warszawy, rektor Ostafij-

UW, okazało się, że można zrobić z

komicie to pamiętają, spotykają się,

sobie powagi i ważności. Dochodzę

projektu. Centrum spotkań młodzieży

czuk z Uniwersytetu Przykarpackiego,

tego nawet i obserwatorium, aczkol-

korespondują. Żeby jeszcze wzmoc-

do wniosku, że nie wystarczy dobra

akademickiej ma się składać z dwóch

to wówczas powstała idea, żeby my-

wiek w innym nieco sensie. Rozmowa

nić tego typu związki, od 2000 roku,

idea, nie wystarczy nawet zorganizo-

części: nowego budynku konferen-

śleć o odnowieniu tej budowli i przy-

z naszymi astronomami pokazała, że

organizujemy zjazdy absolwentów

wanie czegoś raz czy dwa. Aby coś

cyjno–hotelowego  w  Mikuliczynie

wróceniu tego miejsca do życia. To był

jest potrzebne takie obserwatorium

(ściśle: absolwentów, organizatorów

przetrwało potrzebny jest ogromny

na 1-hektarowej działce, którą prze-

lipiec 2006 roku. Na górze było mnó-

nie tyle do badań naukowych, co do

i profesorów Szkoły). Pierwszy odbył

upór i konsekwencja. Potrzebne

znaczy na ten cel Uniwersytet Przy-