o ii wojnie światowej raz jeszcze

20

15-28 stycznia 2010 * Kurier Galicyjski

polska też miała swoją

strefę okupacyjną niemiec

SZyMoN KAZiMiERSKi

Pojęcie polskiej strefy oku-

pacyjnej Niemiec pojawiło się

już w roku 1942, gdy w Szta-

bie Naczelnego Wodza pol-

skich sił zbrojnych na Zacho-

dzie opracowano memoriał

dotyczący powojennych sto-

sunków polsko-niemieckich,

w którym bardzo dokładnie

przedstawiono poszczególne

fazy polskiej okupacji Nie-

miec, jej zasięg i specyficzną

dla tego planu dwudzielność.

to znaczy odróżnienie ogól-

nej okupacji terenów niemiec-

kich, jakie po pewnym czasie

wróciłyby do Niemiec i pełnej

okupacji terenów, które po jej

Generał Stanisław Maczek

zakończeniu zostałyby włą-

czone do Polski. W roku 1942

wspominał o swoim pochodzeniu

wojna bynajmniej nie wyda-

lwowskim, jak też i o tym, że jego żona

wała się jeszcze być wygrana

Zofia pochodzi ze Stanisławowa.

przez Aliantów, ale to nie prze-

Początkowo Dywizja stacjonowa-

szkadzało polskim sztabowcom

ła w Szkocji i tam pilnowała 200 kilo-

planować sytuacji powojen-

metrowego odcinka wybrzeża mor-

nej. Sztabowcy działali na

skiego przed spodziewanym desan-

charakterystycznej dla przed-

tem niemieckim, poczym pod koniec

wojennych Polaków zasadzie

lipca1944, w kilku etapach, została

wyprzedzania faktów. Dawało

przewieziona do Normandii, a tam

to na przyszłość gotowy ma-

8 sierpnia weszła do walki, jako ele-

teriał do natychmiastowego

ment składowy 1 Armii Kanadyjskiej.

podejmowania decyzji, zabez-

Szlak bojowy 1 dywizji Pancernej

W trakcie pełnej chwały kampanii

pieczało, gdy nadejdzie pora,

we Francji i Belgii, Dywizja odznaczyła

koniec wojny wszystkich obywateli ra-

przed chaosem, prowizorką

się wielką bojowością i skutecznością

dzieckich, bez pytania się ich o zgodę

i bylejakością poczynań, a

operacyjną. Wszystkim, jak dobry go-

na takie przesiedlenie. Gdy wojna się

ludzi tak działających broniło

spodarz, zarządzał ze swojego czołgu

skończyła, Alianci bez litości wywozili

przed  zaskoczeniem  zmie-

dowodzenia zwanego „Hela”, wszech-

tych nieszczęśników i odstawiali do

niającą się sytuacją, w jakiej

obecny generał Maczek. Jego troskli-

dyspozycji Armii Czerwonej.

przychodziło im działać.

wość i opiekuńczość zostały nagro-

dzone pieszczotliwym przydomkiem

Legendarny generał

Polaków pilnowała

„Baca”, jakim obdarzyli go żołnierze.

Stanisław Maczek

1 Dywizja Pancerna

29 października, już w Holandii,

Gdy obywateli ZSRR odsyłano do

i jego dywizja

Dywizja wyzwoliła w Brabancji Pół-

Memoriał został przedłożony Na-

Związku Radzieckiego, Mołotow usiło-

nocnej duże miasto Bredę. Wdzięczna

czelnemu Wodzowi generałowi Wła-

wał wymusić na Aliantach oddawanie

ludność miasta szalała ze szczęścia,

dysławowi Sikorskiemu.

mu również Polaków z polskich Kresów

a polskich żołnierzy nieomal noszono

Rok później Inspektorat Zarządu

w czambuł, wpisanych przez sowietów

na rękach. W początku kwietnia 1945

Wojskowego opracował szczegóło-

po wrześniu 1939 roku, jako obywatele

roku Dywizja wkroczyła na terytorium

we instrukcje, dotyczące przyszłej

radzieccy. Ale chwała Bogu, ta sztucz-

Niemiec, kierując się w stronę por-

okupacji Niemiec, włącznie z planem

ka Rosjanom się nie udała. Być może

towego miasta Wilhelmshaven. Wil-

rozbudowy polskich sił zbrojnych, w

i dlatego, że Polaków pilnowała już

helmshaven to twierdza i największy

oparciu o Polaków znajdujących się

wtedy 1 Dywizja Pancerna, z którą

port morski niemieckiej Kriegsmarine.

w Niemczech. Obliczano, że znajdu-

nikomu nie chciało się zadzierać. Ale

W obliczu bliskiego już załamania

je się tam przynajmniej trzy miliony

inne narody, zniewolone przez Rosjan

hitlerowskich Niemiec, załoga twier-

polskich jeńców wojennych i polskich

miały poważne problemy. Litwini, Łoty-

dzy nie podjęła obrony i kapitulowała

robotników przymusowych, z czego

sze, Białorusini i Ukraińcy zaczęli się

przed Dywizją.

około pół miliona nadaje się do pobo-

chronić przed wywózką do Związku Ra-

W jednej godzinie generał Ma-

ru wojskowego.

dzieckiego, udając Polaków i prosząc

czek stał się posiadaczem: 3 krążow-

25 lutego 1942 roku rozkazem

Polaków o pomoc. Niektórzy Polacy

ników, 18 U-Bootów, 215 mniejszych

Naczelnego Wodza została utworzo-

sami chcieli wracać do Polski, czyli tak

okrętów wojennych i pomocniczych,

na pierwsza polska dywizja pancerna,

naprawdę, pod radzieckie panowanie,

94 dział fortecznych, 159 dział polo-

która tak właśnie została oznaczona.

ale takich było niewielu.

wych, 560 ckm-ów, 370 rkm-ów, 40

Dowódcą 1 Dywizji Pancernej został

Dowództwo 1 Dywizji przedstawiło

000 karabinów, 280 000 pocisków ar-

doświadczony i już wtedy legendarny,

1 Armii Kanadyjskiej, w ramach której

Plakat, jaki w tysiącach egzemplarzy pokrywał ściany bu-

tyleryjskich, 64 milionów sztuk amuni-

generał Stanisław Maczek. Generał

Dywizja pełniła służbę, projekt utworze-

dynków Bredy. U dołu napis w języku niderlandzkim –

cji do broni ręcznej, 23 000 granatów

urodził się w miasteczku Szczerzec,

nia na terenie Emslandu polskiej enkla-

(Breda) wolna dzięki Polakom

ręcznych, licznych składów torped

niedaleko Lwowa, w rodzinie mającej

wy, do której mogliby ściągać Polaków

Koniec wojny zastał Dywizję w

Alianci nazywali ich „dipisami”, od an-

i min morskich oraz zmagazynowa-

pochodzenie chorwackie. Nigdy jed-

z całych Niemiec. Byli to po większej

Wilhelmshaven, skąd Dywizja prze-

gielskiej wymowy dwóch liter D P (di-

nych zapasów żywności dla 500.000

nak nie podkreślał swego chorwac-

części ludzkie wraki, ludzie potwornie

mieszczona została do tak zwanego

pi) – Displaced Persons, czyli osoby

żołnierzy na 3 miesiące.

kiego pochodzenia, natomiast wciąż

skrzywdzeni przez wojnę. Chorzy, krań-

Emsland, części Dolnej Saksonii u uj-

wyrwane ze swego dotychczasowego

cowo wycieńczeni, kalecy, zamorzeni

Wielka ewakuacja Niemców zaczęła się

ścia rzeki Amizy (niem. Ems), nieda-

miejsca pobytu. Przesiedlone.

głodem, a często też na wpół nadzy.

leko granicy niemiecko-holenderskiej.

Od maja do sierpnia 1945 repa-

Dowódca 1 Armii Kanadyjskiej generał

19 maja 1945 roku. W Papenburgu na

triowano około 6 milionów dipisów,

Henry Crerar, zwany „Harry”, a także

przykład, wysiedlono Niemców z 257

pochodzących głównie z Europy Za-

jego zwierzchnik, dowódca 21 Grupy

„Dipisi”

Gdy ucichły działania wojenne, na

chodniej i najogólniej pojętego Związ-

Armii, marszałek Bernard Law Mont-

domów, ale pozwolono im pozostać w

terenie Niemiec doliczono się ponad

ku Radzieckiego.

gomery, słynny „Monty”, nie mieli nic

mieście i mieszkać w swoich własnych

7 milionów robotników przymusowych

Związek Radziecki jeszcze w paź-

przeciwko temu. O wydaniu zgody na

komórkach, stajniach i oborach.

i jeńców wojennych, pochodzących

dzierniku 1944 wymógł na Aliantach

powstanie polskiej enklawy powiadomili

z różnych krajów i z różnych armii.

umowę na wydalenie do ZSRR na

oczywiście premiera Churchilla.