od zygmunta augusta do dziś

24

15-28 stycznia 2010 * Kurier Galicyjski

z hisTorii poczTy LWoWskiej

I tak do Zamościa przesyłka koszto-

wała 1,5 grosza, do Lublina 2 grosze,

a do Warszawy 3 grosze.

Bandinelli dobrze dbał o swój in-

teres, na który miał stały wgląd, po-

KRZySZtoF SZyMAńSKi

nieważ urząd pocztowy umieścił w

tekst i zdjęcia

swej prywatnej kamienicy przy Rynku

lwowskim. Miał temperament typowy

Poczta – ta instytucja ko-

dla Włocha, więc ze swoimi wierzy-

jarzy się nam przede wszyst-

cielami nie patyczkował się. Jak piszą

kim ze znaczkami, zapachem

kronikarze: „Na mieszczanina Stani-

laku, wagami do ważenia pa-

sława Podleskiego rzucił sie z gołym

czek i telegramami. to teraz

rapierem, Boima naszedł gwałtownie

poczta ma takie funkcje i tak

w domu, a Groswajera wezwał na po-

wyglądają urzędy pocztowe.

jedynek”. Roberto Bandinelli zmarł w

trudno  byłoby  wyobrazić

1650 roku. Ale w jego kamienicy nadal

sobie życie bez tego wszyst-

mieścił się urząd pocztowy i oprócz

kiego. Chociaż obecnie list

wdowy zamieszkiwał tam „pocztarz”,

można napisać i wysłać ma-

kontynuujący jego dzieło.

ilem, życzenia świąteczne też

Roberto Bandinelli pierwszy uło-

są już w wersji elektronicz-

żył plan działania poczty – Ordinato

nej audio i wideo, ale nawet

Posthal. Dokument ten jest w Archi-

jak coś zamówimy w sklepie

wum Historycznym miasta Lwowa.

internetowym, to i tak ktoś

Korespondencję ze Lwowa wysyłano

nam nasze zakupy przywozi

raz na tydzień, w sobotę. Pocztę we

do domu. Dostawca, chociaż

Lwowie obsługiwało 17 kursorów.

nie pocztowiec. Wróciliśmy

Kursorzy składali przysięgę, mieli

więc do początków, z któ-

Zrekonstruowany dyliżans pocztowy jest atrakcją dla turystów

określone obowiązki. Kursor, który je-

rych wyrosła przez wieki ta

Bonie. Było o co walczyć: dwa miliony

chał do Warszawy miał obrócić tam i z

cała instytucja.

złotych polskich w gotówce, 150 tys.

Zaczynało się jeszcze w zamierz-

powrotem za dwa tygodnie. Jeżeli się

dukatów pożyczonych potajemnie z

chłych czasach, gdy ludzie wysyłali

spóźnił musiał na piśmie to umotywo-

kasy królewskiej przez Bonę cesa-

sobie jakieś wiadomości. Wysyłano

wać. Jeżeli nie dawał wiarygodnego

rzowi Karolowi V, 430 tys. dukatów

gońca i kazano mu powtórzyć wido-

wyjaśnienie przyczyny spóźnienia był

pożyczki Filipowi II Hiszpańskiemu,

mość. Z czasem goniec wiózł list. Tak

karany spłaceniem 5 grzywien (nie

potwierdzenie praw Zygmunta do

to funkcjonowało do średniowiecza.

mylić z hrywnami) i więzieniem. Je-

sukcesji włoskiej, nie licząc klejnotów,

Aż w XIV wieku pierwsza poczta po-

żeli kursor był przyłapany na wożeniu

kosztowności i sprzętów, które Bona

wstała we włoskich republikach miej-

listów na własną rękę płacił 8 grzy-

zabrała ze sobą. Stanowisko zarząd-

skich. Miasto utrzymywało gońca, któ-

wien, odsiadywał w więzieniu i był

cy poczty król powierzał swoim zaufa-

ry w określone dni wyruszał po pew-

wyrzucany z poczty bez prawa pracy

nym dworzanom, ale przez intrygi nikt

nej trasie i roznosił przesyłki. Włosi

w niej. Był też karany, gdy list został

z nich nie utrzymał sie na dłużej na

na ten czas byli głównymi kupcami w

zgubiony czy otwarty. List można było

swej posadzie. Dopiero w 1568 roku

Europie i wymyślili tak wygodny sys-

wysłać i w inny dzień tygodnia, ale za

to stanowisko zostało przejęte przez

tem komunikowania się. Początkowo

to wszystko płacił już sam korespon-

mieszczanina krakowskiego Seba-

gońcy poruszali się pieszo, później

dent z własnych funduszy.

stiana Montellupi, w którego rodzie

konno. Z czasem ten system przejęły

Nic dziwnego, że Roberto Bandi-

urząd ten pozostawał ponad 100 lat.

i rozwinęły miasta Hanzy – stowarzy-

nelli tak pilnował sprawnego działania

Oni to rozszerzyli działanie tej insty-

szenia miast kupieckich i portowych

„swojej firmy”. Przynosiło to jemu wca-

tucji na całe Królestwo Polskie. Była

nad brzegami Bałtyku i morza Pół-

le niezłe dochody. Jego kamienica jest

to poczta królewska, utrzymywana

nocnego. Przedstawicielstwo poczty

jedną z najpiękniejszych na Rynku.

całkowicie z kasy królewskiej.

Hanzy było nawet w Nowogrodzie.

Pod względem wystroju wewnętrzne-

Pierwszą pocztę partykularną (nie

W XVI wieku kurierzy zakładają sto-

go i kompozycji kamienica Bandinel-

królewską) powołano przywilejem z 12

warzyszenia – konfraternie i korpo-

lich przypomina pałace w Wenecji.

maja 1629 roku we Lwowie. Przywilej

racje. Każde miasto wytyczało kie-

Tak działała poczta w XVII wieku,

ten został nadany mieszczaninowi

runki ruchu kurierów, ich ilość, czas

a dziś.... 3 stycznia otrzymałem wia-

lwowskiemu Roberto Bandinelliemu.

wyruszania. Wszystko to było ściśle

domość z Warszawy, że nie dotarła

Na podstawie przywileju Bandinelli

przestrzegane. Swoich prywatnych

do adresata kartka z życzeniami świą-

nadawał usługi pocztowe do wszyst-

kurierów utrzymywali książęta, uni-

tecznymi, wysłana we Lwowie pocztą

kich miast polskich i na całą Europę.

wersytety, takie jak Sorbona i Jagiel-

państwową 10 grudnia. Może by tak

Królewski przywilej brał pocztę pod

loński, klasztory.

wrócić do karania „kursorów”?

ochronę prawną, nadawał mu swobo-

Za datę powstania poczty w Polsce

A swoją drogą, najszybszą pocztą

dę działania, zwalniał z ciężarów pu-

uważa się 18 października 1558 roku,

na świecie była i pozostaje „poczta

Kamienica Bandinellich na lwowskim Rynku

blicznych(podatków), ale koszty prze-

kiedy to Zygmunt August „...ustanowił

pantoflowa”. Tu wszystkie wiadomo-

syłek ponosił już sam korespondent.

stałe połączenie pomiędzy Krakowem

ści rozchodzą się w różnych kierun-

poczty, czyli koni rozstawnych”. Było

samemu, ponieważ wszczął proces

Ceny przesyłek były ściśle określone.

i Wenecją przez Wiedeń, za pomocą

kach z prędkością światła.

to na rękę przede wszystkim jemu

o spadek po swojej matce, królowej

15 lecie z rozmachem

ska-Słowacja „Velo Carpathica”.

- Bieszczadzkie towarzy-

BTC dostało dotację na jego or-

stwo Cyklistów z Ustrzyk

ganizacje z programu mikropro-

ganizujemy największą, morderczą

Dolnych powstało w 1995

jektów Polska-Słowacja. Dzięki

więc imprezę, znów jubileuszowy

roku i w rozpoczynającym

tym środkom może w nim wziąć

V Supermaraton Rowerowy. Na

się roku czeka nas 15-lecie.

udział 200 osób. Mogą oni prze-

trasie 1060 km pojawić się powin-

już planujemy kilka imprez,

jechać na rowerach ponad 200

na rekordowa liczba, jak na realia

o których głośno będzie nie

km pod drogach Polski i Słowa-

polskie, około 100 uczestników –

tylko w Polsce – zapewnia

cji.

mówi Krzysztof Plamowski. – Do-

Krzysztof Plamowski, od

tychczasowy rekordzista przeje-

roku start planowany jest ze Lwo-

14 lat nieprzerwanie prezes

chał tę trasę non stop w 36 godzin,

Każdy może wziąć udział w tych

wa, a zakończenie tradycyjnie na

stowarzyszenia.

może w przyszłym roku ktoś ten

Członkowie  BTC  zaczynają

imprezach, a o ich szczegółach

Węgrzech. Do przejechania na ro-

wynik poprawi.

dużą imprezę już pod koniec maja

najwięcej informacji będzie można

werach – blisko 400 km

Z kolei w dniach 17-19 wrze-

2010 roku. Około 200 rowerzystów

znaleźć na stronie internetowej:

- Wspólnie ze stowarzyszenia-

śnia bieżącego roku BTC zapra-

weźmie udział w jubileuszowym V

mi z Świnoujścia i Warszawy w

www.bieszczady-online.pl

Krzysztof Plamowski

sza na Maraton Szosowy Pol-

Rajdzie Śladami Szwejka. W tym

dniach 20-24 sierpnia 2010 r. or-

kG