przegląd wydarzeń

12

29 stycznia - 11 lutego 2010 * Kurier Galicyjski

abecadŁo Wsp Łpracy TransGranicznej

inie to są obwody lwowski, wołyński,

jest podpisanych kilkaset porozumień

KONSTANTy CzAWAgA

zakarpacki) oraz regiony przylegle

o wzajemnej współpracy, zarówno z

tekst i zdjęcia

(tarnopolski, równieński, iwanofran-

administracją samorządową po stronie

kowski). Zdaniem twórców owego

białoruskiej, jak i ukraińskiej. „Uważam,

Trzy języki – polski, ukraiń-

programu ma on ułatwić współpracę

że każda taka współpraca niesie ze

ski oraz rosyjski rozbrzmiewa-

transgraniczną poprzez zbliżenie do

sobą wielką wartość dodaną – w nie-

ły na sali lwowskiego hotelu

siebie różnych osób i podmiotów –

których przypadkach jest ona większa,

„Dnister”, gdzie 27 stycznia

mieszkańców, instytucji i organizacji,

w niektórych mniejsza. Myślę, że nie

odbyła się konferencja inau-

przedsiębiorstw i społeczności lokal-

trzeba kogoś specjalnie wyróżniać, bo

gurująca Program Współpra-

nych – w celu lepszego wykorzysta-

wszędzie tak naprawdę wszystko dzia-

cy Transgranicznej Polska-

nia możliwości, jakie niesie wspólny

ła. Jeśli ludzie chcą ze sobą współpra-

Białoruś-Ukraina  2007–2013.

rozwój obszaru przygranicznego.

cować, jeśli mają pomysły na wspólne

Konferencja została zorgani-

„Każdy rejon, miasteczko w naszym

projekty, to będą je wspólnie je realizo-

zowana przez Wspólną Insty-

obwodzie ma partnera w Polsce” – pod-

wać. W bardzo wielu przypadkach to

tucję zarządzającą – Minister-

kreślił wojewoda lwowski Mykoła Kmit .

się udaje. Ale jeszcze raz zaznaczę, że

stwo Rozwoju Regionalnego

takich form współpracy jest kilkaset na

oraz  Wspólny  Sekretariat

przestrzeni naszych trzech państw”.

Techniczny programu. Wśród

Ciekawym doświadczeniem podzielili

uczestników spotkania można

się goście z Białorusi, którzy razem z part-

było zobaczyć przedstawicieli

nerami z Ukrainy i Polski realizują bardzo

władz państwowych i samo-

ciekawy projekt ekologiczny Trzy Pole-

rządowych, biznesmenów i na-

sia, o którym mamy zamiar opowiedzieć

ukowców, ludzi w mundurach

wkrótce na łamach „Kuriera”.

i osoby duchowne. W otwarciu

Niestety większości zainteresowa-

konferencji m.in. uczestniczyli

nych w projekcie brakuje środków finan-

Minister Rozwoju Regional-

sowych i doświadczenia w zdobywaniu

nego RP elżbeta Bieńkowska

grantów. Podczas konferencji zaprezen-

i Minister Rozwoju Regional-

towano założenia i priorytety programu,

nego i Budownictwa Ukrainy

możliwości współfinansowania działań

Wasył Kujbida oraz lwowski

oraz warunki naboru wniosków o dofi-

wojewoda Mykoła Kmit .

Magnesem dla przybyłych było

nansowanie projektów. W najbliższym

to, że Program Współpracy Trans-

czasie na terenie Ukrainy Zachodniej

granicznej  Polska-Białoruś-Ukraina

zaplanowane są warsztaty i szkolenia

2007–2013 jest finansowany ze środ-

wspieranie współpracy transgranicznej

Krzysztof Hetman, podsekretarz

dla osób uczestniczących w realizacji

pejska przeznaczy łącznie około 186

ków Unii Europejskiej, w ramach Eu-

pomiędzy Polską, Białorusią i Ukrainą.

stanu Ministerstwa Rozwoju Regio-

Programu Współpracy Transgranicznej

mln EUR.

ropejskiego Instrumentu Sąsiedztwa

Na dofinansowanie projektów o cha-

nalnego RP podczas konferencji pra-

Polska-Białoruś-Ukraina 2007-2013.

Obszar tego programu obejmuje

i Partnerstwa. Celem Programu jest

rakterze transgranicznym Unia Euro-

sowej zaznaczył, że ze strony Polski

główne regiony wsparcia (na Ukra-

kG

jak na dniesTrze krzyże Wycinano

być czyste, - kontynuuje pan Rybczyn,

mi. Co prawda mówią, że jeszcze na

HAlINA PłUgATOR tekst

idąc zaśnieżoną wsią. – Nie mogło tu

początku ubiegłego wieku przycho-

zdjęcie archiwum

być nigdy topielców, bo wówczas jest

dzili mistrzowie z sąsiedniego Podola

ROMANA RyBCzyNA

to już mieszkanie sił zła. Gdyby w takim

i rzeźbili na krzyżach twarze Jezusa,

miejscu wycinać krzyż, to święta rzecz

Bogarodzicy, Jana Chrzciciela. Można

W  naddniestrzańskich

z zamarzniętej wody może w dniu Jor-

było też zobaczyć na nich całe scenki

wsiach Przykarpacia, jak co roku

danu się pokruszyć, roztopić się albo

święta Jordanu. „Wszystko z pamięci,

wycinają lodowe krzyże, przed

upaść”. Podchodząc bliżej do rzeki,

bez jakiegokolwiek szkolenia. Spojrzą

którymi poświęca się wodę 19

mężczyźni proszą o to, bym nie szła da-

na obraz w cerkwi – a następnego dnia

stycznia,wświęto„Jordani”czy-

lej, bo kobietom nie wypada patrzeć, jak

to już było widać na lodzie, – wspomi-

li Objawienia Pańskiego i Chrztu

będą wchodzili do wody i robili pierw-

nają mieszkańcy Bukówny. – Obecnie

Pańskiego w obrządku wschod-

sze uderzenia. „Tak już jest od wieków,

takich samouków nie brak, tyle że do

nim. Prastary obrzęd wycinania

niech pani się nie obraża”, – mówi deli-

naszej wsi nie przychodzą”.

krzyża obserwowała korespon-

katnie mieszkaniec Bukówny.

Krzyż do Jordanu mieszkańcy

dentka „Kuriera galicyjskiego”.

„Błogosławcie, ojcze, na wyci-

Stojąc opodal Dniestru, słyszę

Przykarpacia rzeźbili przez pięć go-

nanie krzyża!”, – trzy razy kłania się

modlitwę i kolędę, za chwilę kilka moc-

dzin. Można powiedzieć, że była to

zespół mistrzów ze wsi Bukówna w

nych uderzeń, potem – brzęczenie piły

praca „na brudno”. Przed 19 stycznia

powiecie Tłumacz na Ziemi Stani-

motorowej – prace rozpoczęto. Lód

krzyż został dobrze odszlifowany,

sławowskiej. Czyni to przed najstar-

nie jest bardzo gruby, więc łatwo się

ozdobiony zielonymi gałązkami mirtu,

szym mieszkańcem wsi, Wasylem

kruszy, wszystko trzeba zrobić bardzo

kolorowymi wstążkami, haftowanymi

Oniszczukiem. Ten z powagą chodzi

starannie. Obserwując grubość lodu

ręcznikami oraz… metalowymi hryw-

dookoła nich, kropi wodą święconą.

wróżono, czy będzie to dobry rok we

nami. Ta ostatnia tradycja wynikła

„Idźcie , dzieci, lód łamcie, krzyż wyj-

wsi. „Jak lód jest gruby – to dni wesołe,

względnie niedawno. W ten sposób

mujcie, Jordan wysławiajcie! Niech

a jak cienki – to cienko przędziemy”, -

ludzie proszą Boga, by zesłał im

was strzeże Pan i Matka Boska!”

śmiejąc się, wspomina stare powiedze-

bogactwo, wszak mieszkańcy wsi

Dobrze ubrani i zbudowani męż-

nie pan Roman. Pilnie wpatruje się w

odczuwają niedostatek. Wiele osób

czyźni ruszają w drogę. W okolicy

bryłę lodu, która jest średniej grubości.

wspominało Jordan znad Dniestru,

wsi, na prawym brzegu Dniestru jest

„Pewnie, kryzys nie minie”, – mówi.

będąc za granicą. „Z ich łez mogłaby

od dawna znane miejsce, w którym

Najcięższa praca – to wyciągnięcie

powstać niejedna taka rzeka”, - po ci-

wycina się krzyże. Droga niedaleka,

krzyży na brzeg. Nie jest wygodne wią-

chu mówi pan Rybczyn.

wszyscy idą, milcząc. Każdy modli się

zanie ich sznurkami, bo te wyślizgują

Przed krzyżem na Jordan został

do Ducha Świętego, który ma sprzy-

się z rąk, ale wspólnymi siłami bryła

postawiony świątecznie przybrany

ważni gazdowie, z których większość

jać osobom, wycinającym krzyże.

lodu zostaje postawiona na śniegu.

Rybczyn, znany etnograf przykarpac-

wielki drewniany stół, przy którym

była ministrantami w cerkwi. Byli żonaci,

„Nasi dziadowie, zanim poszli wyci-

Potem zaczęło się wycinanie krzy-

ki., mieszkaniec Bukówny.

kapłan dokonał obrzędu święcenia

młodych i kawalerów nie dopuszczano

nać krzyże, od drugiego dnia świąt

ża. „Zawsze rozpoczynamy od góry,

Mieszkańcy terenów naddnie-

wody. Po Mszy św. wszyscy obecni

do tej sprawy, ponieważ z reguły mają

Bożego  Narodzenia  rozpoczynali

- mówią mieszkańcy wsi, - ponieważ

strzańskich wiedzą od wieków, że gdy

na niej dotknęli krzyża. Jeżeli mrozy

w głowach grzeszne myśli o dziewczy-

przygotowania: Nie uczestniczyli we

Pan stworzył najpierw niebo, a potem

osoba, idąca na taką sprawę Bożą ma

będą trzymały, krzyż będzie stał na

nach. Nie ma w tym nic dziwnego, jed-

wspólnych zabawach, mało jedli, nie

ziemię i nas, grzesznych”. We wsiach

coś złego w myślach albo sercu, może

brzegu Dniestru długo. Nikt go nie za-

nak, kto wie, co by mogło się im stać?

mogli powiedzieć złego czy wulgarne-

naddniestrzańskich, na odmianę od

co najmniej bardzo się przeziębić, lub,

bierze, dopóki się nie roztopi, chyba

„Miejsce krzyżowe, czyli miejsce

go słowa, przeklinać, a co najważniej-

Huculszczyzny, krzyże są wycinane

nie daj Boże, wpaść pod lód. Dlatego

że dzieci przyjdą do niego na wiosnę,

na rzece, gdzie wycina się krzyż, ma

sze, modlili się”, – opowiada Roman

bez ozdób i nie są malowane farba-

też do wycinania krzyża szli tylko po-

by zebrać metalowe hrywny.