19

Kurier Galicyjski * 29 stycznia - 11 lutego 2010

tym razem stricte koncertowego in-

i wypożyczania fisharmonii oraz pia-

W słowach tych nie ma przesady,

Na terenie obecnej Ukrainy orga-

tu Jana Śliwińskiego. Wybudowany

strumentu dla filharmonii lwowskiej.

nin i fortepianów.

bowiem jeszcze dziś, mimo upływu lat

ny Firmy Jana Śliwińskiego zacho-

został za 1300 ówczesnych pol-

Dowiedział się też, że Paulini na

Między rokiem 1909 a 1911 firma

i nie najlepszego często stanu tech-

wały się w Katedrze Łacińskiej we

skich złotych jak wynika z archiwów

Jasnej Górze również zamierzają

przeszła na własność spółki Kaim i Syn,

nicznego zbudowanych przez Jana

Lwowie, w Kościele Parafialnym w

parafialnych.

budować wielkie organy, pośpieszył

a następnie, w czasie pierwszej wojny

Śliwińskiego organów w ich brzmieniu

Samborze, oraz zniszczone organy

Organy kościoła pw. Wszystkich

przeto z ofertą, aby konwent jemu „tę

światowej uległa likwidacji.

można bez trudu odnaleźć te cechy.

w kościele parafialnym w Strzałko-

Świętych używane były do roku 1958.

budowę organów powierzyć raczył”.

Do naszych dni budynek po firmie

W świetle powyższych uwag Jan

wicach.

W latach 60 XX wieku organy zde-

Niestety śmierć nie pozwoliła mu na

zachował się i znajduje się przy ulicy

Śliwiński jawi się nam jako jeden z

wastowali uczniowie, którzy wkradli

realizację tych planów. Przerwała

Kopernika 16.

najbardziej znanych i interesujących

się do zamkniętego kościoła. Star-

Najstarsze organy

ona dość niespodziewanie pomyśl-

W przedmowie do katalogu Jan Śli-

organmistrzów polskich. Długoletnia

si mieszkańcy pamiętają jak dzieci

firmy Jana Śliwińskiego

nie rozwijającą się działalność tego

wiński pisze: „Czysta intonacja głosów,

edukacja, w czasie której zapoznał się

chodziły po wiosce i grały na pisz-

w Strzałkowicach

najwybitniejszego polskiego organ-

śliczna charakterystyka dźwięku każde-

on z budownictwem organowym w całej

Organy z kościoła pw. Wszystkich

czałkach od organów.

mistrza.

go rejestru, niezrównana subtelność

niemal Europie, wpłynęła znacząco na

Świętych w Strzałkowicach powstały

Po śmierci organmistrza (29 stycz-

w barwie tonów, są to właściwie charak-

ukształtowanie się w jego świadomości

w pierwszych latach działalności or-

(na podstawie prac Macieja

nia 1903 roku), firma istniała nadal,

terystyczne cechy mojej budowy orga-

dość oryginalnego wzorca brzmienia

ganmistrza Jana Śliwińskiego i były

Babnisa, Szymona lecha

prowadzona przez Aurelię Śliwińską,

nów... Każdy rejestr w moich organach

organów. W swej działalności dążył do

11 dziełem jego firmy. Strzałkowicki

Januszkiewicza

wdowę po organmistrzu. Działalność

z osobna stanowi dla siebie całość; jest

niego świadomie i pozostał mu wierny

instrument jest najstarszym zacho-

zdjęcia ze strony:

firmy ograniczała się tylko do handlu

pełny, dźwięczny i melodyjny...”

do końca życia.

wanym dziś instrumentem warszta-

www.organy.lviv.ua)

fryderyk chopin (1810-1849)

i jeGo LWoWscy konTynuaTorzy

Część II– pierwsze lata życia i edukacji muzycznej

się na tyle szerokim echem, że na

scenie niemieckiej (a wkrótce także

polskie op. 13 na fortepian z orkiestrą.

i na scenie polskiej) wystawiono sztu-

Zgodnie z rodzinnym przekazem,

kę Die falsche Catalani in Krähwinkel

pierwszych lekcji gry na fortepianie

(Udana Katalani), z muzyką Ignaza

małemu Fryderykowi udzielała jego

Schustera, której treść bezpośrednio

siostra Ludwika (ur. 1807). Regularną

odnosiła się do wizyty śpiewaczki

naukę rozpoczął w 1816 r., a zatem w

we Lwowie i towarzyszącym temu

wieku sześciu lat pod kierunkiem Woj-

wydarzeniu śmiesznościom, bowiem

ciecha Żywnego (1756+1842), Czecha

cały Lwów zwariować miał wówczas

MICHAł PIeKARSKI

osiadłego w Warszawie, który był za-

na jej punkcie. Poza koncertami pu-

W październiku 1810 r., a zatem

trudniony jako jeden z pedagogów, we

blicznymi, Angelica Catalani uświet-

jeszcze w tym samym, w którym uro-

wspomnianym pensjonacie Mikołaja

niła swoim śpiewem także wieczór w

dził się Fryderyk Chopin, jego ojciec

Chopina. Z siostrą Ludwiką Fryderyk

prywatnym domu baronowej Józefiny

Mikołaj Chopin otrzymał posadę w

grywał zaś dalej na cztery ręce. Na-

Baroni-Cavalcabo z domu Castiglioni,

Liceum Warszawskim. Było to powo-

ukę gry na fortepianie Żywny opierał

żony lwowskiego radcy gubernialne-

dem przeniesienia się całej rodziny z

na kompozycjach Johanna Seba-

go. W znanym z bogatego życia mu-

Żelazowej Woli do Warszawy, gdzie

stiana Bacha i Wolfganga Amadeusa

zycznego pałacu baronowej, w pierw-

zamieszkali początkowo w prawym

Mozarta. Taki dobór kompozytorów

szej połowie XIX w. spotykała się cała

skrzydle Pałacu Saskiego. Sam Pa-

świadczy o doskonałym guście na-

elita towarzyska Lwowa. Podobno, to

łac Saski mieścił się na dawnym Placu

uczyciela, nie było bowiem wówczas

właśnie Catalani nakłoniła lwowską

Saskim, (obecnie im. Józefa Piłsud-

ustalonego kanonu pedagogicznego,

elitę do założenia towarzystwa mu-

skiego). Był on w 1713 r. zakupiony

a powszechnie dziś znane kompozy-

zycznego.

i przebudowany przez pochodzącego

cje Bacha wcale nie należały do naj-

W 1822 r. Fryderyk Chopin zakoń-

z rodu Wettynów króla Rzeczypospoli-

popularniejszych utworów.

czył swoją naukę, pobieraną u Woj-

tej Augusta II, będącego jednocześnie

W 1817 r. rodzina Chopinów wraz

ciecha Żywnego, kształcąc się dalej

królem Saksonii, skąd pochodzi nazwa

z całym Liceum Warszawskim przenio-

prywatnie pod kierunkiem Józefa El-

pałacu. Warto nadmienić, że do dziś

sła się do lewej oficyny dawnego Pała-

snera (1769+1854), kompozytora po-

przetrwał tylko środkowy fragment

cu Kazimierzowskiego, wybudowanej

chodzącego ze Śląska, w 1799 r. osia-

kolumnady (pochodzącej z czasów

w 1816 r. Sam zaś pałac swoją na-

dłego na stałe w Warszawie. Po paru

przebudowy pałacu w 1842 r.), w któ-

zwę zawdzięcza innemu królowi Pol-

latach na temat skuteczności pracy

rej od 1925 r. mieści się Grób Niezna-

ski - Janowi Kazimierzowi, który miał

pedagogicznej Żywnego i Elsnera

nego Żołnierza. W latach 1804 – 1817

tam prywatną rezydencję. W II poło-

Chopin wyraził się słowami: „Z pa-

w wynajmowanym od Wettynów pra-

wie XVIII w. mieściła się tam Szkoła

nem Żywnym i Elsnerem największy

wym skrzydle Pałacu Saskiego mie-

Rycerska, zamknięta po insurekcji

osioł by się nauczył”. W 1823 roku

ściło się Liceum Warszawskie. Była to

kościuszkowskiej w 1794 r., następ-

Fryderyk Chopin wstąpił do IV klasy

szkoła utworzona przez władze pruskie

nie Liceum Warszawskie, a od 1816 r.

Liceum Warszawskiego, kierowanego

Na drugim piętrze, w lewej oficynie dawnego Pałacu Kazi-

(Warszawa w latach 1795-1807 była

do dziś jest to siedziba Uniwersytetu

przez Samuela Bogumiła Lindego.

pod zaborem pruskim). W wyższych

Warszawskiego. Warto nadmienić,

W tym samym roku, w Warsza-

mierzowskiego mieszkała rodzina Chopinów

klasach do 1807 r. nauka odbywała się

że budynek oficyny przetrwał do dzi-

wie Fryderyk Chopin słuchał koncertu

w języku niemieckim. W 1807 r., gdy

siejszych czasów, niemal bez jakich-

Marii Szymanowskiej (1789+1831),

równo w szkołach muzycznych, jak

W rok później, Fryderyk Chopin

utworzono Księstwo Warszawskie,

kolwiek zniszczeń, zatem pamięta on

dobrze znanej ówcześnie polskiej

i podczas lekcji prywatnych. Sam do-

jako „cudowne dziecko” grywał swoje

nastąpiła reorganizacja szkoły według

jeszcze czasy Chopina.

pianistki i kompozytorki, w 1823 r.

brze pamiętam naukę tego poloneza,

improwizacje już w wielu domach war-

wzorów francuskich. To właśnie, dzięki

W 1817 r. po raz pierwszy ukaza-

występującej także we Lwowie. Maria

który jawił mi wówczas się jako pierw-

szawskiej arystokracji: Czartoryskich,

zamieszkaniu w tym budynku, rodzina

ła się drukiem kompozycja Fryderyka

Szymanowska reprezentuje generację

szy „naprawdę poważny” utwór.

Sapiehów, Czetwertyńskich, Radziwił-

Chopinów miała sposobność zapozna-

Chopina – Polonez g-moll, dedyko-

kompozytorów, działających w czasach

W 1818 r. w „Pamiętniku War-

łów, Skarbków i in. Na temat młodego

nia się z rodziną Samuela Bogumiła

wany Wiktorii Skarbek, która małego

młodości Chopina, którzy jako pierwsi

szawskim” na temat autora Poloneza

Fryderyka posiadamy z 1821 r. relację

Lindego, dyrektora Liceum, który m.in.

Fryderyka znać musiała już od pierw-

do swoich utworów wprowadzali na

g-moll pisano: „Prawdziwy geniusz

Eustachego Marylskiego, mieszkające-

zainicjował wydawanie słynnego słow-

szych dni po jego przyjściu na świat.

szerszą skalę elementy polskiej mu-

muzyczny […] Gdyby młodzieniec

go razem z Fryderykiem pensjonariu-

nika języka polskiego. Najprawdopo-

Będąc krewną Fryderyka Skarbka

zyki narodowej, pisząc polonezy i ma-

ten urodził się w Niemczech lub we

sza Chopinów, który pisał: „O zmroku,

dobniej od 1813 r. Mikołaj Chopin

(ojca chrzestnego Fryderyka Chopi-

zurki fortepianowe. Z całą pewnością,

Francji, ściągnąłby już zapewne na

mając wolne chwile od nauki, opowia-

prowadził także prywatny pensjonat

na), mieszkała bowiem w Żelazowej

uprawiane przez nią gatunki wywarły

siebie uwagę wszelkich społeczeństw;

daliśmy wypadki z historii polskiej, jak

dla chłopców z rodzin ziemiańskich. W

Woli i zgodnie z treścią jego pamiętni-

istotny wpływ na młodego Chopina.

niechże wzmianka niniejsza służy

śmierć króla Warneńczyka, Żółkiew-

Liceum Warszawskim Mikołaj Chopin

ka była ona świadkiem urodzin Cho-

Warto także nadmienić, że w 1834 r.

za wskazówkę, że i na naszej ziemi

skiego, staczane bitwy przez wodzów

wkrótce został mianowany wykładow-

pina. Świadczy to o nieprzemijającej

Maria Szymanowska stała się teścio-

powstają geniusze, tylko że brak

naszych i to wszystko młody Chopin

cą literatury i języka francuskiego.

zażyłości rodziny Chopinów z rodziną

wą Adama Mickiewicza poprzez jego

głośnych wiadomości ukrywa je przed

wygrywał na fortepianie”.

Chopinowie prowadzili ożywio-

Skarbków, pomimo przeprowadzki

małżeństwo z Celiną Szymanowską.

publicznością”. W tym samym roku

Rokwcześniej,w1820r.,w Warsza-

ne życie muzyczne. Matka Chopina

do Warszawy. Okoliczności do częst-

W 1826 r. Fryderyk Chopin ukoń-

w Warszawie, w pałacu Radziwiłłów

wie gościła słynna włoska śpiewaczka

- Tekla Justyna z Krzyżanowskich

szego widywania się nadeszły nie-

czył Liceum Warszawskie i w tym

(obecnie jest to Pałac Prezydencki)

Angelica Catalani (1780+1849). Poruszo-

śpiewała i grała na fortepianie. Jej

bawem, bowiem w 1818 r. Fryderyk

samym roku zapisał się na pierwszy

odbył się pierwszy publiczny koncert

na grą Fryderyka Chopina, obdarowała

ulubioną pieśnią był romans o Lau-

Skarbek został profesorem ekonomii

rok Szkoły Głównej Muzyki, kierowa-

Chopina. Podobno podczas tego sa-

go złotym zegarkiem z dedykacją. Po po-

rze i Filonie „Już miesiąc zaszedł”

na Uniwersytecie Warszawskim. Sam

nej przez Józefa Elsnera, która jako

mego wieczoru deklamował wiersz sze-

bycie w Warszawie, wielka śpiewaczka

(do tekstu Franciszka Karpińskiego,

Polonez g-moll jest dziś bardzo czę-

oddział Sztuk Pięknych wchodziła w

ścioletni Zygmunt Krasiński. Z inicjaty-

odbywała dalsze tournée, występując

wychowanka Jezuickiej Akademii we

sto grywany na początkowym (ale

skład Uniwersytetu Warszawskiego.

wą koncertu wystąpiło Warszawskie

w 1820 r. także w Krzemieńcu i we

Lwowie), który w 1828 r. doczekał się

ze względu na pewne wymagania

Tak rozpoczął się bardzo ważny etap

Towarzystwo Dobroczynności, z zało-

Lwowie, gdzie dała dwa koncerty, cie-

opracowania przez Fryderyka Chopi-

techniczne, nie na zupełnie elemen-

edukacji muzycznej przyszłego wiel-

życielką hr. Zofią Zamoyską i prezesem

szące się ogromnym powodzeniem.

na w postaci Fantazji A-dur na tematy

tarnym) etapie gry na fortepianie za-

kiego kompozytora.

Julianem Ursynem Niemcewiczem.

Pobyt Catalani w stolicy Galicji odbił