rozmowy Kuriera

24

29 stycznia - 11 lutego 2010 * Kurier Galicyjski

raTujemy Wsp Lne dziedzicTWo

rozmowa  z  ANDRIJeM

SAlUKIeM o współpracy pol-

skich i ukraińskich konserwa-

torów we lwowie

JURIJ SMIRNOW

tekst i zdjęcia

Minął prawie rok od opu-

blikowanej w „Kurierze” mojej

rozmowy z panem Andrijem

Salukiem, znanym lwowskim

konserwatorem, prezydentem

dobroczynnej fundacji „za-

chowanie dziedzictwa histo-

rycznego i architektoniczne-

go lwowa”. Andrij Saluk od

lat już aktywnie współpracuje

z konserwatorami i naukow-

cami z Polski w sprawie rato-

wania wspólnego dziedzictwa

kulturowego we lwowie i na

ziemi lwowskiej. Bardzo ob-

fitym w prace restauratorskie

był właśnie 2009 rok. Prowa-

dzono prace na Rynku i na

Cmentarzu łyczakowskim, w

Katedrze łacińskiej i w Kate-

drze Ormiańskiej, odbywały się

także konferencje naukowe. z

Polski przyjeżdżali przedsta-

wiciele Ministerstwa Kultury

i Dziedzictwa Narodowego,

Andrij Saluk

senatorowie, specjaliści od

spraw konserwacji. Udało się

zrealizować naprawdę warto-

ściowe projekty. znaczna ich

część jest obliczona na kilka lat

Pomnik Jana Kilińskiego

i będzie kontynuowana w 2010

nawet nie pamiętam, ale z ukraińskiej

to one będą w planach konserwator-

r. i dalszych latach.

Osiem miesięcy temu Andrij Saluk

strony biorą udział: Orest Dzyndra, Taras

skich na rok 2010. Projekt jest finan-

został obrany prezesem obwodowej

Beniach, Ołeh Kapustiak.

sowany głównie ze strony polskiej,

lwowskiej rady organizacji Ukraiń-

Pan Jurij Ostrowski ze Lwowa

tylko częściowo z ukraińskiej. Bardzo

skiego Towarzystwa Pamiątek Historii

prowadzi naukowy nadzór tych prac.

często są projekty, w które każda ze

i Kultury. Jak podkreśla sam Andrij

Technologia, metodyka prowadzenia

stron może wkładać inny, niż finanso-

Saluk, nie jest to posada, lecz przede

prac konserwatorskich jest dziedzi-

wy wkład do jego realizacji.

wszystkim bardzo duża odpowiedzial-

ną należącą do dra Janusza Smazy,

Jednym z najważniejszych za-

ność. Jest on na tym stanowisku na-

z Warszawy. Jurij Ostrowski bierze

dań w roku 2009 – była konserwacja

stępcą znanego we Lwowie naukow-

aktywny udział na miejscu, ponieważ

i odnowienie pomnika Kilińskiego.

ca, historyka, akademika Isajewicza.

bardzo często wynikają pytania, które

Jestem szczęśliwy, że w końcu udało

wymagają wiadomości o sztuce, a on

ją ukończyć. Na przestrzeni wielu lat

Ukończono konser-

właśnie jest koordynatorem działań

były próby podejścia do tego proble-

wację pomnika Jana

ze strony ukraińskiej.

mu, coś udawało się, coś nie, ale nie

W 2009 roku odnowiono siedem

mogliśmy ruszyć z miejsca. Pewnego

Kilińskiego we Lwo-

nagrobków i w najbliższym terminie

dnia miałem telefon od dyrektora Mu-

wie. Myślę, że sam

powinno odbyć się spotkanie, na któ-

zeum Etnografii, Romana Czmełyka,

Kiliński byłby zado-

rym będzie ustalona lista nagrobków,

który powiedział: „Andriju, przyjdź do

które zostaną zarekomendowane do

mnie, porozmawiamy, chcę się z tobą

wolony i Markowski

konserwacji w 2010 roku. Są propo-

naradzić”. Usiedliśmy wtedy wraz z

(artysta rzeźbiarz,

zycje ze strony ukraińskiej, są propo-

Waldemarem Kowalskim – ówczesnym

zycje ze strony polskiej. W tej chwili

konsulem od spraw kultury z Konsulatu

autor pomnika) też...

wszyscy wymienili się nimi, są oma-

Generalnego RP we Lwowie i we trzech

Zajmować stanowisko po osobie mają-

Jeszcze jeden projekt, który udało się ukoń-

cej tak autorytet nie jest sprawą łatwą.

Z drugiej strony, Isajewicz jest czystym

czyć w 2009 roku, to odrestaurowanie grupy

naukowcem, historykiem, zaś A. Saluk

rzeźbiarskiej „Grób Pański” obok Katedry.

– to praktyk, konserwator, architekt.

Bardzo ładna pamiątka, nadzwyczaj ciekawa,

Właśnie taka osoba jest potrzebna na

czele instytucji, która powinna nie tyle

która do tej pory nie odkryła jeszcze wszyst-

opisywać, jak ratować zabytki na tere-

kich swoich tajemnic...

nie Lwowa i obwodu Lwowskiego.

Kiedy wchodziłem na spotkanie z

grupa rzeźbiarska „grób Pański”

myśleliśmy nad tym problemem. Pan

wiane i będzie ustalona ostateczna

Andrijem Salukiem do siedziby Towa-

ślił, że przybyło mu odpowiedzialności,

rów i naukowców z Polski i z Ukrainy.

Roman Czmełyk jest prezesem Towa-

lista. Trudno mi mówić o konkretach

rzystwa, w dawnym pałacu Sapiehów

dodatkowych obowiązków, ponieważ

Są wspólne projekty i wspólne zespoły

rzystwa „Ukraina-Polska” i to ono wła-

przed posiedzeniem komisji. Ze stro-

przy ul. Kopernika, byłem nieco przygnę-

Towarzystwo działa na terenie całego

konserwatorów. Na pytanie, co udało

śnie zainicjowało ten proces od strony

ny ukraińskiej dużo zależy od Dyrekcji

biony wyglądem tego pięknego zabytku

obwodu lwowskiego. Trzeba odrodzić

się zrobić w letnio-jesiennym sezonie

ukraińskiej. Dalej już poszło. Było to

Cmentarza, tam najlepiej wiedzą jakie

wewnątrz. Wnętrza były przebudowane

ośrodki rejonowe, uaktywnić działa-

2009 roku Andrij Saluk powiedział:

trzy lata temu. Przygotowałem projekt

nagrobki są w jakim stanie. Nieraz

jeszcze za sowieckich czasów. Na miej-

nia członków Towarzystwa, pozyskać,

- Był to bardzo płodny rok. Oso-

na dokumentacje, zamówiliśmy ją,

jest tak, że według nas mogiła pew-

scu wspaniałych sal – wąskie korytarze,

zainteresować nowych ludzi. W wielu

biście jestem bardzo zadowolony, po-

opłaciliśmy, i otrzymaliśmy potwier-

nej osoby jest bardzo ważna, a na-

z nich wejścia do niewielkich pokoików-

miejscach i w wielu kierunkach trzeba

nieważ w tym roku udało się ukończyć

dzenie. Dwa lata trwały odpowiednie

grobek jest jeszcze w dobrym stanie,

gabinetów, minimum mebli, chłodno,

odrodzić działalność, rozpocząć dzia-

kilka projektów, które były realizowane

prace badawcze, które umożliwiły

ale obok jest mogiła, możliwe mniej

pusto. Towarzystwo powinno było prace

łania od nowa, od zera, trzeba zebrać

w ciągu kilku ostatnich lat. Niektóre

ustalenie pierwotnego stanu pomnika,

znanej osoby, w gorszym stanie, jed-

konserwacyjne zaczynać od swojej sie-

tych wspaniałych ludzi, u których bolą

trwają nadal, intensywnie trwa restaura-

ponieważ niektóre elementy były w

nak patrząc od strony historii sztuki,

dziby (chciałbym powiedzieć rezydencji,

serca z powodu dzisiejszego stanu

cja nagrobków na Cmentarzu Łyczakow-

bardzo złym stanie. Kiedy przeprowa-

nagrobek jest nie mniej ważny. Bierze

na co zasługuje pałac Sapiehów), ale

naszego dziedzictwa kulturowego,

skim. Jest to ukraińsko-polski projekt. Z

dziliśmy badania, niektóre jego części

się pod uwagę wszystkie strony tego

brak pieniędzy i tyle innych, znacznie pil-

którzy gotowi są walczyć o zachowa-

polskiej i z ukraińskiej strony biorą w nim

zakonserwowaliśmy, żeby dotrwały

problemu. Dwa wielkie pomniki na

niejszych zadań na terenie miasta...

nie zabytków architektury i sztuki.

udział konserwatorzy specjalizujący się

do restauracji, a już w tym roku była

mogiłach Seweryna Goszczyńskiego

Na pytania korespondenta „Kurie-

Wiadomo, że od lat w tej dziedzinie

głównie w pracach z kamienia. Nie będę

dokonana restauracja tego pomnika.

i Juliana Ordona są na liście, która

ra Galicyjskiego” Andrij Saluk chętnie

istnieje ścisła współpraca konserwato-

wymieniać ich nazwiska, wszystkich

Myślę, że sam Kiliński też byłby zado-

jest omawiana i całkiem możliwie, że

udzielił obszernego wywiadu, podkre-