25

Kurier Galicyjski * 29 stycznia - 11 lutego 2010

hoŁoszyno: bLiżej nieba,

wolony i Markowski (artysta rzeźbiarz,

autor pomnika) też...

Kierownikiem naukowym był Janusz

Smaza, ogólna koordynacja była zleco-

daLej od cyWiLizacji

na wspólnej ukraińsko-polskiej komisji,

o której właśnie mówiliśmy, zlecenio-

dawcą była nasza fundacja, wykonawcą

ukraińsko-polska grupa konserwatorów.

Dwóch z Ukrainy i dwóch z Polski. Prace

konserwatorskie finansowało Minister-

Wokół wszystko dźwięczy czy-

HAlINA PłUgATOR

stwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

stością, mroźną świeżością. Małe,

tekst i zdjęcia

Polski, za co im bardzo dziękuję.

dobrze wyglądające chaty hucul-

Jeszcze jeden projekt, który udało

się ukończyć – to restauracja grupy

skie aż spromienieją gościnnością.

Mieszkańcy oddalonej

rzeźbiarskiej „Grób Pański” obok Kate-

Sąsiedzi nie mają do siebie blisko,

wsi huculskiej Hołoszy-

dry Łacińskiej. Bardzo ładna pamiątka,

pewnie dlatego między góralami

no potrzebują trzech dni,

nadzwyczaj ciekawa, która do tej pory

mniej jest kłótni. „Dobrze się czuje-

aby dotrzeć do centrum

nie odkryła jeszcze wszystkich swoich

my, długo żyjemy, wszystko mamy,

powiatowego. Nie skarżą

tajemnic, bo nie wszystko do końca zro-

zumieliśmy. Mówimy, że ta kompozycja

nic nie potrzebujemy, jedynie dro-

się na los. Do zimy, spę-

rzeźbiarska stała przy wejściu na Cmen-

gi – wówczas będą do nas turyści

dzanej z dala od cywili-

tarz Katedralny od strony Rynku, ale w

przyjeżdżali”, - mówią, chcąc zo-

zacji, już dawno się przy-

którym miejscu? Jak ona była odwróco-

baczyć „panienkę z dołu” poważ-

zwyczaili. W tym czasie

na, w którą stronę, co to za otwory znaj-

ne Hucułki. Próżno dociekać, ile te

schodzą z gór zaledwie

dują się na tej grupie rzeźbiarskiej? Czy

panie mają lat, ponieważ babunia,

kilkakrotnie. Nie narzeka-

w XVII w. były przymocowane jeszcze

niektóre elementy, o których w tej chwili

mająca ponad 90, może wyglądać

ją, przebywając w otocze-

nie wiemy. Nie wiemy też, kto był auto-

jak sześćdziesięcioletnia. Każda

niu nieskażonej przez cy-

rem tego pomnika. Doszliśmy do wnio-

dba o dom i dogląda bydła.

wilizację natury i Karpat,

sku, że jest to pamiątka z początku XVII

Tutejsi mieszkańcy są zdrowi,

wdychając pełną piersią

wieku. Doszliśmy również do wniosku,

mało chorują i długo żyją. Wdy-

powietrze, do którego nie

że rzeźba Jezusa wykonana była przez

chają czyste, pozbawione spalin

są przyzwyczajeni miasto-

innego autora niż reszta kompozycji.

Jest dodany również nowy element, wła-

powietrze, nie wiedzą, co to ska-

wi. Powiadają, że gdyby

śnie „Chusta Weroniki”, której wcześniej

żona chemicznie żywność i woda.

była tu droga asfaltowa,

nie było. Dlaczego została dodana? Po-

Co rano wypijają kubeczek wody

to żyliby, jak u Pana Boga

nieważ były znalezione stare zdjęcia

tak zimnej, że aż szczęki ściska,

za piecem.

i udowodniono, że istniała jeszcze w

Górale z Hołoszyna mają bliżej

a potem modlą się. Oto na czym

XIX wieku. Jej rozmiary były obliczone

do Rumunii, Boga i nieba, niż do

polegają całe działania profilak-

przy pomocy systemu komputerowego,

który podał dokładne jej położenie w

centrum powiatowego w Żabiem…

tyczne przeciw przeziębieniom.

całej kompozycji. Plastyką nieco się wy-

Od dawna w tak oddalonych wsiach

Możecie Państwo wierzyć lub

różnia, ale było to zrobione naumyślnie

mieszkali Huculi - silni, zahartowani

nie, ale to pomaga. Mężczyźni są

dlatego, żeby pokazać, że odnowiliśmy

moralnie i fizycznie. Być może, byli

postawni, jak stuletnie smreki, a

zespół rzeźb, odnowiliśmy jednolitość

tacy, bo żyli i nadal żyją w harmonii

kobiety – kruczowłose i o pełnych

zespołu tak, jak ona wyglądała kiedyś,

z naturą, nie wiedząc, co się dzie-

lecz każdy powinien zrozumieć, że jest

twarzach, mogą nawet dziesięcio-

to zrobione teraz, że to jest element od-

je tam, za górami. Nie dotykały ich

ro dzieci urodzić i dają sobie radę

tworzony. Nie chcemy oszukiwać ludzi i

problemy ziemskie, kłopoty, wojny i

z wielkim gospodarstwem. Pomo-

mówić, że to jest oryginał z XVII wieku.

choroby. Dotrzeć tam dziś jest rów-

cy nie czekają znikąd, jej tu nie

Nad tym projektem pracowali głównie

nież niełatwo. Ze Stanisławowa do

ma. Pokładają nadzieję jedynie w

polscy konserwatorzy, ukraińscy jedy-

Żabiego – 120 kilometrów. Obecnie

Bogu i sobie.

nie częściowo pomagali. Oceniam, że

90-95% prac było wykonanych przez

trzeba jechać 4-5 godzin, tłukąc się

Na śniegu obok chat widać

stronę polską. Zleceniodawcą była stro-

zimową górską niebezpieczną dro-

ślady zająca. W zimie zwierzę-

na ukraińska, projekt na dokumentację

gą. Z centrum powiatowego do tej

ta, szukając pożywienia, zbliżają

robiliśmy my, a prace restauracyjne fi-

oddalonej wsi – jeszcze 57 kilome-

się do osad ludzkich. W Hoło-

nansowała strona polska, Ministerstwo

trów.

szynie są przyzwyczajeni do wi-

Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.

Dojechać można jedynie do

doku niedźwiedzia, rysia i wilka.

Przy okazji bardzo chciałem podzięko-

wać ks. Janowi Niklowi, dzisiejszemu

tzw. Czarnego mostu. Potem nie

Rzadko się zdarza, by weszły w

proboszczowi Katedry, który w bardzo

uświadczysz żadnego środka loko-

szkodę, ponieważ gospodarze

krótkim terminie zrobił bardzo ważne

mocji. Dowieźć do wsi mogą tutej-

huculscy dobrze pilnują swego

kroki, uporządkował ścieki wód opado-

sze „taksówki” – Kamazy lub cięża-

dobytku, koni i bydła. Chaty są

wych, ustawił rynny, przeprowadził dre-

rówki, wiozące drewno z lasu. Bar-

ogrzewane drewnem. Jest go tu

naż terenu. Widać, że bardzo się przejął

dzo rzadko przejeżdża tu jakiś jeep.

dużo. Prąd mają, ale światło czę-

tą sprawą i odłożywszy inne, pewnie nie

mniej ważne prace, zrobił co było nie-

Zdarza się, że się czeka na „okazję”

sto gaśnie, gdy jest zła pogoda.

zbędne. To bardzo wielki wkład parafii.

przez wiele godzin. W dni powsze-

Przewody, urwane przez drzewa,

Ogrodzenie wokół „Grobu Pańskie-

dnie tą trasą przejeżdża około dzie-

są naprawiane długo, jednak Hu-

go” wykonano w Warszawie. Zdjęto

sięciu pojazdów, natomiast nie ma

culi są przyzwyczajeni do ciem-

jeden element oryginalnego ogrodze-

co się wybierać do Hołoszyna w dni

ności. Szkoda tylko, że nie moż-

nia i na jego wzór, pod kierownictwem

Górale muszą jakoś sobie ra-

bie podejrzliwe, pilne spojrzenia

wolne i świąteczne.

na wówczas oglądać telewizora.

Janusza Smazy, zostało wykonane

nowe ogrodzenie. Projekt ogrodzenia

dzić. Jeśli wynika nagła potrzeba,

starszych osób. Chociaż się

„Ostatni autobus kursowy, pa-

Ten cud cywilizacji, jak również

i zabezpieczenia tego terenu wykonał

to jadą do Żabiego, a podróż zaj-

uśmiechają i grzecznie witają,

nienko, widzieliśmy z dziesięć lat

antena satelitarna, są w każdej

nasz lwowski architekt Jurij Dubok.

muje im trzy dni. „Wychodzimy ze

pewnie myślą – przyszłam z do-

temu, – mówi Ołeksij Czerłeniak,

chacie. Mieszkańcy Hołoszyny

Chciałem jeszcze powiedzieć, że, aby

wsi wieczorem, idziemy piechotą z

brem, czy ze złem? Góry ostro

kierowca ciężarówki, wiozącej nas

są więc dobrze zorientowani w

ta pamiątka była maksymalnie dobrze

dwanaście kilometrów do najbliż-

odbierają wszystkich i wszystko,

do Hołoszyna. – Wszyscy nawet

tym, co się dzieje na Ukrainie i w

zachowana i niezależna od warunków

szej wsi. Tam nocujemy u któregoś

co nowe i nieznane. Pytam, czy

zapomnieli, jak taki pojazd wygląda”.

meteorologicznych jest przygotowany

Rumunii.

projekt umieszczenia dachu nad całą

ze znajomych. Rano wsiadamy do

nie odczuwa się strachu, kiedy

Zresztą, spojrzawszy na nawierzch-

Bukowina, Rumunia i granica

grupą rzeźbiarską. Projekt taki był roz-

autobusu kursowego, jedziemy do

się idzie górskimi ścieżkami.

nię, dochodzimy do wniosku, że

są niedaleko. A dookoła – dzie-

patrywany na naukowo-konsultacyjnej

Żabiego, załatwiamy, co trzeba, a

„Nie, – odpowiada jasnowłosa

kierowanie autobusem na krętej i wą-

wicze góry i lasy. Tam, w gospo-

radzie w kierownictwie ochrony środo-

wieczorem wracamy do sąsiedniej

sekretarka, – nikt o strachu nie

skiej drodze jest bardzo niebezpiecz-

darstwach leśnych, pracuje więk-

wiska historycznego miasta Lwowa,

wsi. Znów nocujemy u znajomych i

myśli. Nie mamy złoczyńców

ne. Z jednej strony są odwieczne lasy,

szość mężczyzn z Hołoszyny.

jak również przez wspólną ukraińsko-

polską komisję. Zostały przedstawione

trzeciego dnia wracamy do domu”,

wśród swoich, a obcy nie mają

szumią smreki, z drugiej – dziesięcio-

Zresztą, nauczyciele miejscowej

warianty umieszczenia tego dachu,

- opowiada, spotykając gości,

tu czego szukać. Tu prawie każ-

metrowa przepaść. Nawierzchnia

szkoły podstawowej mówią, że

wybraliśmy najlepszy i mamy nadzieję,

Switłana Pyłypko, sekretarz Rady

da napotkana osoba jest naszym

jest śliska. Jeden nieostrożny ruch – i

wieś była poprzednio osadą drwa-

że w już w roku bieżącym rozpoczną się

Wiejskiej w Hołoszynie. Przyjezd-

znajomym czy krewnym. Kiedy

pojazd spada, koziołkując, wpadając

li, którzy z czasem wybudowali

prace. Daszek będzie zrobiony i wmon-

nych jest we wsi niewielu.

się spotkamy w drodze, to sobie

do górskiej rzeki. Który kierowca od-

domy, utworzyli rodziny, przeorali

towany, żeby ani śnieg, ani deszcz nie

Każdej nowej osobie tu są

pomagamy. Inaczej w górach się

waży się ryzykować życiem swoim i

szmaty nadbrzeżnej ziemi, na któ-

niszczył tej pięknej pamiątki tuż po re-

stauracji.

bardzo radzi. Odczuwam na so-

nie przetrwa”.

dziesięciu pasażerów?

rej zaczęli hodować warzywa.