polskiej wsi huta pieniacka

5

Kurier Galicyjski * 28 lutego – 15 marca 2010

eGzamin W hucie –

wolnego Polaka bez wolnego Ukra-

Pieniacka” powiedziała: „Zbrodnia

DR agNIEszKa saWIcz

ińca i nie ma wolnego Ukraińca bez

dokonana 28 lutego 1944 roku za-

wolnego Polaka. My chcemy, aby

brała ze sobą ponad tysiąc osób z

W oczach Polaków, szczególnie

pr ba proGnozy

to były nie tylko słowa. My chcemy,

Huty Pieniackiej. Zginęli za to, że

tych mieszkających na Ukrainie, swo-

aby tak było. Ale do tego wszystkie-

byli Polakami. Za każdym razem

istym sprawdzianem dla prezydenta-

elekta Wiktora Janukowycza staną

go jest potrzebna prawda. Prawda

bardzo trudno w tym miejscu jest o

się zapewne uroczystości rocznicowe

o Hucie Pieniackiej, która jest w

tym mówić, bo właśnie wtedy 66 lat

w Hucie Pieniackiej. Wieś tę 28 lute-

tej ziemi. To są nasi najbliżsi. To są

temu ukrzyżowano Hutę Pieniacką.

go 1944 roku starł z powierzchni ziemi

wyryte na pomniku nasze nazwiska.

Pozostali nieliczni ocaleni, którzy

stacjonujący w Brodach pododdział

I tylko wtedy jeżeli się wspólnie

są wśród nas. Większość osób,

dywizji SS Galizien, wespół z grupą

pomodlimy będziemy wiedzieli, że

która tutaj przyjeżdża, rozpoznaje

cywili narodowości ukraińskiej, ma-

zrobimy dobrze. Za tą modlitwę, za

nazwiska na pomniku. Te wszystkie

kabrycznie mordując przy tym około

to przybycie tutaj, bardzo wszystkim

nazwiska były wyczytywane w roku

tysiąca jej mieszkańców.

dziękuję i serdeczny Bóg zapłać!”

ubiegłym, kiedy przyjechali oddać

W 2009 roku, w 65. rocznicę krwa-

hołd prezydenci Polski i Ukrainy. Ci,

wej zbrodni, Huta Pieniacka była miej-

Ks. Bazyli Pawełko, dziekan żół-

którzy ocaleli, schowali się na wieży

scem spotkania prezydentów Lecha

Kaczyńskiego i Wiktora Juszczenki.

kiewski, przed rozpoczęciem modli-

kościółka. Widzieli z góry, jak byli

Prezydent Ukrainy potwierdził wów-

twy przekazał serdeczne pozdro-

mordowani ich najbliżsi, przyjaciele,

czas, iż dokonana tam rzeź, to jedno z

wienie od arcybiskupa Mieczysława

sąsiedzi. Schowali się w kryjówkach.

najokrutniejszych wydarzeń XX wieku.

Mokrzyckiego, metropolity lwow-

Słyszeli męczarnie tych ludzi, krzyki.

Podkreślił zarazem, że narody polski

skiego, który ze względu na inne

Uchowali się, uciekając z płonących

i ukraiński wzajemnie są dla siebie

ważne obowiązki nie zdążył przy-

stodół. Uciekali nie po to, aby żyć,

gwarantami wolności i jego zdaniem,

jechać. „Dzisiaj bardzo serdecznie

ale po to, żeby zginąć od kuli, żeby

pamięć o przeszłości jest wyrazem tro-

ski o dzień jutrzejszy. Z kolei, z ust pre-

zydenta Kaczyńskiego padły ważkie

słowa, iż to inspiracja „dwóch zbrod-

niczych totalitaryzmów” doprowadziła

do tego, iż Polacy i Ukraińcy stanęli

Huta Pieniacka. Kiedyś w tym miejscu był kościół

przeciwko sobie, na długie dziesię-

ciolecia niszcząc wzajemne zaufanie i

tym osłabiony zostanie dialog na linii

istej opozycji do władz obwodu lwow-

solidarność. Także i w jego opinii, przy-

Kijów – Warszawa, nie tylko dotyczą-

skiego, które wydały dokument, co

szedł jednak czas, by otwarcie mówić

cy historycznych trudnych pytań, ale

prawda popierający zamiar uczczenia

o prawdzie tamtych dni, aby móc bu-

i bieżącej polityki. Można wątpić, by

pamięci zamordowanych, ale jedno-

dować wspólną przyszłość.

Polska utrzymała swoją pozycję mo-

cześnie potępiający „polityczne spe-

Uroczystości w Hucie Pieniackiej

stu, łączącego Ukrainę z Zachodem,

kulacje” na ten temat. Również na

były wręcz symptomatyczne dla obu

z Unią Europejską i NATO. Nawet je-

łamach, ukazującego się we Lwowie

głów państw, prezentujących w grun-

„Wysokiego Zamku” 2 marca 2009

śli będzie on budowany, to niewyklu-

cie rzeczy zbliżone podejście do poli-

czone, że na nowych fundamentach,

roku, podkreślono kontrowersje wokół

tyki historycznej. Juszczenko podczas

z błogosławieństwem rosyjskim, nieco

udziału prezydenta w uroczystościach

trzy i pół kilometra na furmankach

swojej kadencji wyraźnie starał się

ponad głowami Polaków i tym samym

w Hucie Pieniackiej. Wobec braku

ugruntować tożsamość Ukraińców.

zniwelowana zostanie potrzeba wyja-

dowodów na wyłączną odpowiedzial-

doceniam sobie obecność kapłanów

tak strasznie nie cierpieć. Ci ocaleni

Popełnił przy tym szereg błędów, ja-

śnienia dramatów XX wieku.

ność Ukraińców za wydarzenia z

tak z Kościoła prawosławnego, jak

są wśród nas. Jest ich już garstka w

kie nie będą mu zapomniane tak nad

Jednak, jeśli takiej konieczności

1944 roku, samą swoją obecnością

Kościoła grekokatolickiego. I myślę

tej chwili. Oni modlą się i przyjechali,

Wisłą, jak i nad Dnieprem – posunął

nie widzą i niektórzy polscy mężowie

Juszczenko miał przyznać, że jego

sobie, że ta modlitwa ekumeniczna

bo to jest najważniejsza rzecz, którą

się do działań kontrowersyjnych, jak

stanu, to trudno oczekiwać zapału po

rodacy są jednak winni i oddać słusz-

właśnie to ma na celu, żeby zapro-

możemy tutaj w tym miejscu zrobić.

gloryfikacja osób, związanych z UPA,

stronie ukraińskiej. Dopóki dyskusje

ność „wersji polskich historyków”.

sić, jakby ściągnąć ten Boży pokój

Pomodlić się za naszych zmarłych.

czy nie wykorzystał swego udziału

na tematy, związane z historią będą

Huta Pieniacka, nawet jeśli inne

dla zmarłych i również pokój dla

Są z nami sercem też ci, którzy zo-

w uroczystościach w Bykowni, dla

pretekstem do politycznych kłótni, a

poczynania Juszczenki wywołały obu-

żyjących”. Po modlitwie żałobnej w

stali w Polsce. Ci ocaleni kiedyś,

poprawy relacji z Polską. Zarazem

wiedza w sprawach Ukrainy i naszych

rzenie Polaków, była egzaminem pol-

języku polskim i ukraińskim ks. Pa-

zobaczyli ciała swoich najbliższych.

poruszając w swych wystąpieniach

z nią relacji będzie tak nikła, jak nie

sko-ukraińskich relacji, który prezydent

wełko mówił: „Dzisiaj ta pamięć o

Jak się poznaje swego ojca? – Po

temat akcji Wisła, zdejmował z władz

raz politycy to uwodnili, nie spodzie-

Ukrainy zdał doskonale. Jak poradzi so-

polskich odpowiedzialność za te bo-

wajmy się, że ktoś zaangażuje się w

bie z tą kwestią jego następca? Wiktor

wszystkich tutaj zamordowanych, ta

resztkach okularów. Jak się poznaje

lesne dla Ukraińców wydarzenia, tak

te sprawy bardziej niż samym Pola-

Janukowycz w toku swojej politycznej

krew, która przesączyła się w tą zie-

zwęglone ciało swojej mamy? – Po

jak Kaczyński, gdy mówił w Hucie

kom powinno na tym zależeć. Jeśli

działalności, a także podczas kampanii

mię woła nas i woła naszą pamięć

niedopalonych palcach. Jak się żyje

Pieniackiej o wzajemnym wybacza-

chcemy, by nasi sąsiedzi zmienili

prezydenckiej, pokazał, że wydaje się

byśmy mogli w tym dniu być tu. Nie

przez te 66 lat, co roku zmierzając

niu win, odwoływał się do inspiracji

swe spojrzenie na najtrudniejsze

być dość obojętny na wspólne losy obu

aby ta pamięć budziła w nas zemstę.

się z pamięcią w dniu 28 lutego?

„sił trzecich”. Można przypuszczać,

dla nas i dla nich kwestie, musimy

narodów i poprzestaje na przyjęciu tej

Nie, jeśli ktoś tak przypuszcza, to

Co można zrobić? Oni wszyscy nasi

że obaj politycy mieli przy tym świa-

najpierw sami zrozumieć o czym w

wersji historii Ukrainy, jaką zna jeszcze

zniekształca tę dobrą intencję. Ale

rodzice, dziadkowie powtarzają bez

domość, iż budują dobre relacje z

ogóle mówimy. Miejmy nadzieję, że

z radzieckich podręczników. Być może

dlatego, żeby się pomodlić za tych

przerwy: „Trzeba przebaczać, ale nie

sąsiednim państwem kosztem kryty-

tegoroczne uroczystości w Hucie

między innymi także dlatego, przy-

wszystkich naszych braci, naszych

można zapomnieć”. Trzeba się po-

ki, na jaką narażają się w pewnych

Pieniackiej przysłużą się krzewieniu

szłość będzie starał się budować w

rodaków, którzy wtedy musieli zgi-

modlić, dlatego, że te ostatnie słowa,

kręgach we własnym kraju, czy to w

wiedzy i ugruntowaniu pamięci o tej

oparciu o Rosję, a wszelkie elementy

nąć. I aby zbudzić takiego dobrego

które wypowiadali: „To pamiętajcie

środowiskach nacjonalistycznych, czy

zbrodni przede wszystkim w polskim

przeszłości, związane z trudnymi rela-

polskich organizacji kresowych.

ducha, dobrą intencję: Panie Boże,

narodzie. Później dopiero przyjdzie

cjami z Polską, spadną na daleki, nie-

o modlitwie. To pamiętajcie o Ojcze

Trudno przy tym nie zauważyć, że

czas na osądzenie tego, co zrobi w

eksponowany plan. Tym samym, wyci-

nie dopuść nigdy więcej by takie tra-

nasz. I po to tu właśnie przyjeżdża-

w przypadku ubiegłorocznych obcho-

tej sprawie Wiktor Janukowycz.

szeniu mogą ulec próby uregulowania

gedie zdarzały się na tej ziemi”.

my. Huta Pieniacka urosła dzisiaj

dów, Juszczenko znalazł się w swo-

problematycznych zagadnień, a przy

kG

Razem z kapłanem Kościoła

do rangi symbolu. Kiedyś ci, cudem

rzymskokatolickiego wspólną modli-

ocaleni, przyjeżdżali tutaj samotnie,

Uroczystości w Babicach

twę odmówili też ojciec Jarosław z

w rozproszeniu. Od wielu lat przyjeż-

Ukraińskiego Kościoła grekokatolic-

dżamy tutaj w coraz liczniejszej gru-

kiego i ojciec dziekan Taras Dudar

pie. Wiem dlaczego tak jest. Bo prze-

mojej matki. Nie da się tego zapo-

JaN PoNIatyszyN tekst

z Ukraińskiego autokefalicznego

trwała pamięć i przetrwała modlitwa.

mnieć.

Polskie Radio opole

Kościoła prawosławnego.

Ona ma największą siłę. Prawda jest

- Rodziny ofiar ludobójstwa nie

zdjęcie JaN Wac

Greckokatolicki proboszcz z Żar-

zawsze tylko jedna, i każdy człowiek

oczekują zemsty, ale pamięci o tym

kowa, ojciec Jarosław Borduh powie-

poszukuje tej prawdy w swoim życiu.

Pamięć pomordowanych w Hucie

strasznym wydarzeniu – uważa Edward

dział dla „Kuriera”, że jego udział we

Bo dzięki tej prawdzie, potrafimy wy-

Pieniackiej uczczono w Babicach koło

Wołoszyn, prezes oddziału Towa-

wspólnej modlitwie oraz obecność

bierać dobro lub zło. To, że tu jeste-

Głubczyc, w województwie opolskim.

rzystwa Miłośników Lwowa i Kresów

jego parafian jest znakiem pojed-

śmy, pod tym pomnikiem, nie mamy

W niedzielę obchodzono tam kolejną

Wschodnich w Głubczycach.

nania między narodami ukraiń-

wątpliwości, że wybraliśmy prawdę i

rocznicę tragedii, jaką przeżyli miesz-

- Naszym obowiązkiem jest do

skim i polskim, a również wyrazem

wybraliśmy modlitwę. Przyjeżdżamy

kańcy tej wioski na Kresach.

tego wracać. Zwłaszcza w kontekście

uczczenia pamięci ofiar tragedii w

tu od paru lat. Spotykamy się z życz-

W uroczystościach uczestniczyło

tego, co się dzieje na Ukrainie, gdzie

sąsiedniej Hucie Pieniackiej. Pamię-

liwością sąsiadów. Przychodzą do

kilkaset osób z Opolszczyzny. Odpra-

gloryfikuje się morderców z czasów

tamy o tych ludziach i tej wsi, której

nas, kiedy pracujemy na cmentarzu.

wiono Mszę świętą za pomordowa-

drugiej wojny światowej.

już nie ma. „Modlimy się wspólnie o

Spotykamy się z życzliwością dzieci.

nych. Pod pamiątkową tablicą obok

Babice są jedną z kilku miejsco-

to, aby Pan Bóg przyjął ich dusze

Byliśmy w ubiegłym roku na rozpo-

- Miałem wtedy 11 lat – wspomi-

kościoła wieńce złożyli: poseł na sejm,

wości powiatu głubczyckiego, gdzie po

na niebiosa oraz modlimy się razem

częciu roku szkolnego. Podziwiali-

na Kazimierz Orłowski, były miesz-

kombatanci, przedstawiciele organi-

wojnie osiedlili się dawni mieszkańcy

o pokój i zgodę dla naszych dwóch

śmy wasze tradycje. Chcielibyśmy

kaniec Huty Pieniackiej, a obecnie

zacji kresowych oraz samorządów

Pieniak, Huciska Pieniackiego, Huty

narodów”.

was wszystkich prosić o pamięć i o

Głubczyc. – Ukraińcy zamordowali

lokalnych z powiatu głubczyckiego.

Pieniackiej i Majdanu Pieniackiego.

Złożono kwiaty i wieńce pod po-

modlitwę, bo to jest dla nas sprawa

mojego starszego brata, moją bab-

Wartę honorową wystawili harcerze z

Kolejne już pokolenie kultywuje pa-

mnikiem. Zapalono znicze.

najważniejsza. W ubiegłym roku pa-

kę, dwóch stryjków i trzech braci

miejscowego hufca ZHP.

mięć o tragedii Polaków na Kresach.

dły tutaj takie ważne słowa: Nie ma

kG