List do redakcji

16

28 lutego – 15 marca 2010 * Kurier Galicyjski

ż ŁkieWski budoWaŁ,

więc wyszło szydło z worka, nato-

oKsaNa DUDaR,

miast pan Herycz, będący dyrekto-

WIKtoR DUDaR

rem rezerwatu historyczno-architekto-

konserWaTorzy rujnują

nicznego, zaprzecza, że wspomniany

zamek żółkiewski, bę-

incydent miał miejsce.

dący w czasach Jana III

Najgorsze jest to, że dotąd nie

sobieskiego centrum życia

i piętrem. Aby je osuszyć, potrzeba

jest znana wielkość strat, spowo-

społecznego Rzeczypospo-

lat i setek tysięcy hrywien. Nie ma

dowanych przez tę „konserwację”.

litej, może zniknąć z oblicza

więc mowy o konserwacji wnętrz.

Nie wiadomo nawet, w jakim stop-

ziemi. mokre mury, dziura-

Zaszkodzili zamkowi również

niu (w ekwiwalencie pieniężnym)

wy dach pokryty folią, hula

projektanci, którzy podjęli decyzję o

pomieszczenia ucierpiały na sku-

wiatr. Dziedziniec przypo-

tym, żeby wymienić strop drewniany

tek zalania. Wiadomo natomiast,

mina pole manewrów woj-

na metalowy. Ciężar zwiększył się

że im dłużej się to przemilcza i nic

skowych, a jedyną „ozdo-

mniej – więcej o 50 ton. Mur nie wy-

nie robi, tym bardziej i tym szybciej

bą” jest tu traktor, zasypany

trzymał takiego obciążenia i pękł.

wzrasta wartość strat.

śniegiem. takie właśnie są

Wykonawca, który się opieku-

Oczywiście, pozostaje otwarta

skutki prac konserwator-

je niejednym zamkiem, wynajął do

kwestia dachu miedzianego, po-

skich,  prowadzonych  na

prac konserwatorskich osoby, któ-

nieważ okres współpracy z „Nową

zamku.

Żółkiew już od dawna pragnie

re nie znają słowa „konserwacja”.

Arkadą” się zakończył. Pieniądze

być Mekką turystyczną i turystów tu

Pracowali wedle sowieckiej zasady:

zostały wydane, natomiast zamiast

rzeczywiście nie brak, jednak rzad-

ko zatrzymują się tu dłużej, niż na

dzień. Przecież na to, żeby obejrzeć

ruiny, nawet bardzo malownicze,

nie trzeba więcej czasu. Chyba w

najbardziej opłakanym stanie (je-

żeli pominiemy niepowtarzalną sy-

nagogę siedemnastowieczną) jest

zamek żółkiewski. Kamień węgielny

pod jego budowę w 1594 roku po-

łożył Stanisław Żółkiewski, hetman

wielki koronny i wielki kanclerz Rze-

czypospolitej.

W swej ponad czterystuletniej

historii zamek wielokrotnie prze-

chodził z rąk do rąk, gościli w nim

królowie i posłowie. Największe

zmiany dokonały się tu wówczas,

gdy zamek został rezydencją Jana

III Sobieskiego i centrum życia spo-

sokości 1 hrywny – wszystko inne

jest w konserwacji. Może hrywna

– to nieduże pieniądze (ok. 30 gro-

szy – red.), jednak ci, którzy zechcą

obejrzeć taką „atrakcję”, pocieszą

oczy wyłącznie dołami o głębokości,

sięgającej pasa. Jedyne względnie

dobre dla oka miejsce – to fasada

zamkowa, która wychodzi na śród-

mieście. Wyczyszczono ją z okazji

obchodów nadania miastu prawa

magdeburskiego. Natomiast jeśli

pójdziemy wzdłuż obwodu zamku,

zobaczymy mury, z których odpadły

łecznego ówczesnej Polski. Kopuły

W roku 1915 zamek spaliły

„państwowe – to nie moje”. Kładli

miedzianego dachu są papa, folia

farba i tynk, zniszczoną wieżę, za-

wież były pokryte pozłacaną blachą

wojska rosyjskie. Po długotrwałej

tynk i murowali w zimie, więc cały

i mnóstwo problemów. Niebawem

walony strop, a pod nogami – puste

miedzianą, powstały nowe kondy-

odbudowie na wiele lat utracił swą

tynk i to, co zostało wymurowane,

zostanie ogłoszony kolejny prze-

butelki i nieczystości.

gnacje, a okna stały się znacznie

potęgę i piękno. W czasach sowiec-

pięknie poodpadało. Wydali pienią-

targ.

Oczywiście, wszystko można

większe. Właśnie na zamku żół-

kich były tu szkoła, sąd, prokuratura

dze z przetargu, a potem – niech

„Umowa, podpisana z wykonaw-

zrzucić na brak finansowania etc.

kiewskim Jan III Sobieski odbierał

i Bóg jeden wie, co jeszcze. Znacz-

się dzieje, co chce, nawet potop – w

cami na dwa lata, wygasła, – mówi

Tak naprawdę, to pieniądze na kon-

gratulacje z okazji zwycięstwa nad

ną ilość niegdyś królewskich pokoi

dodatku dosłownie, a nie w przeno-

Wołodymyr Herycz, dyrektor rezer-

serwację zostały przyznane. Nieste-

Turkami pod Wiedniem.

zamieniono na mieszkania. Wątpi-

śni – pomieszczenia zamku zostały

watu w Żółkwi. – Ponieważ należy

ty, coś zgrzyta między mającymi się

Obecny wygląd zamku mało

my jednak, że były one tak samo

już dwukrotnie zalane. Najpierw

wykonać prace dodatkowe, zabra-

odbywać pracami a zleceniodawca-

przypomina twierdzę średniowiecz-

komfortowe, jak w czasach Jana III

ucierpiało muzeum w budynku pała-

kło nam pieniędzy. Czy będziemy

mi, wykonawcami i projektantami.

ną: zniknęły kolumny, arkady, rzeź-

Sobieskiego. „Wygody” zapropono-

cowym, a niedawno zalane zostały

kontynuowali współpracę z tą orga-

Przetarg na wymianę dachu w

by (na fasadzie zamku były figury

wane przez władzę sowiecką były

dawne pomieszczenia kuchenne.

nizacją? Sprawę rozstrzygniemy w

2008 roku wygrała firma wołyńska

pierwszych czterech właścicieli –

raczej spartańskie. Zamek otrzymał

„W październiku 2008 roku roze-

czasie przetargu. Jeśli „Nowa Arka-

„Nowa Arkada”. Na dwa lata zapla-

Żółkiewskich, Dawidowiczów, So-

drugą szansę dopiero wówczas,

brali strop, – opowiadała Sofija Kaś-

da” weźmie w nim udział, przedsta-

nowano dwa etapy robót – najpierw

bieskich i Radziwiłłów). Oczywiście,

gdy rozpoczęto przygotowania do

kun, dyrektor muzeum „Zamek żół-

wimy swoje poglądy, dotyczące ich

miały być wzniesione krokwie, zbite

były też rowy, mające niekiedy sze-

obchodów 400-lecia nadania Żółkwi

kiewski”. – Jesienią padał deszcz,

pracy. Nie kalkulowaliśmy szkód,

deski i miało być wykonane tymcza-

rokość 17 metrów.

prawa magdeburskiego. W bardzo

w zimie – śnieg, otóż 9 marca nas

które są udziałem zamku. W trakcie

sowe foliowe pokrycie dachu. Do

W latach Wojny Północnej

szybkim tempie zbudowano czte-

zalało. Kiedy natomiast zaczęły

prac częściowo namokły elementy,

końca 2009 r. miał zostać wykonany

(1706-1707) zamek żółkiewski był

ropiętrowy blok, do którego szybko

padać deszcze w lipcu, wewnątrz

które teraz schną”.

dach miedziany. Obecnie mamy już

kwaterą rosyjskiego cara Piotra I.

przeniesiono mieszkańców zamku.

było tak samo, jak na zewnątrz. W

Miałaby tu wkroczyć prokuratura,

trzeci miesiąc roku 2010, a zamiast

Historycy uważają, że właśnie tu

Znalazło się też miejsce dla szkoły,

środku pierwszego piętra powsta-

ale, jeśli dalej wszystko ma trwać

dachu jest papa i folia, która w wielu

został opracowany plan zwycięstwa

powoli przeniosły się gdzie-indziej

ło akwarium. Dziś w pachwinach

w takim żółwim tempie, niebawem

miejscach podarła się pod ciężarem

nad Szwedami.

pozostałe liczne instytucje. Oczy-

sklepień nadal jest woda. Muzeum

nie będzie co ratować, ani tym bar-

śniegu.

Smutne czasy zamku żółkiewskie-

wiście, niektórzy pozostali, ale nie

przeniesiono do innego pomiesz-

dziej odnawiać. Perła architektury

Kiedy został zdjęty stary dach,

go nastały w XIX wieku, kiedy w 1887

mają do czego się śpieszyć. Rozpo-

czenia w zamku, gdzie nie ma pie-

średniowiecznej, nad którą pracowali

zaczęto betonować strop, chociaż

roku Artur Głodowski kupił go na au-

częte prace konserwatorskie mają

ców. Nie ogrzejemy też grzejnikami

najlepsi architekci tamtych czasów:

miało to być zrobione w następ-

kcji. Nowy właściciel zaczął rozbierać

szansę potrwać jeszcze długo.

elektrycznymi, bo przewody nie wy-

Paweł Szczęśliwy, Ambroży Przy-

nym roku, kiedy podstawa miała się

twierdzę na… materiały budowlane.

Obecnie na zamku jest Państwo-

trzymają obciążenia”.

chylny, Paweł Rzymianin, Piot Be-

znaleźć już pod nowym dachem.

Właśnie wówczas zniknęły rzeźby

wy Rezerwat Historyczno-Architek-

Po raz drugi zamek ucierpiał nie-

ber, Augustyn Locci, Antonio Castelli,

Zresztą, rok obfitował w opady i, co

czterech właścicieli, schody paradne,

toniczny. Obok wejścia głównego

dawno. W pomieszczeniach kuchen-

przestanie istnieć. Turyści natomiast

oczywiste, folia nie mogła osłonić po-

kaplica i wieża zachodnia, a na samym

turyści widzą tablicę informacyjną.

nych zmarzła rura, która potem pękła

będą podziwiali… malownicze ruiny.

mieszczenia przed potokami wody.

zamku znalazły siedzibę… Urząd Mia-

Każdy chętny może obejrzeć dzie-

i pomieszczenia zostały zalane. Żół-

Hektolitry wody trafiły do pa-

kG

sta, władze powiatowe i gimnazjum.

dziniec za symboliczną opłatę w wy-

kiew nie jest dużym miasteczkiem,

chwin sklepienia między parterem