chopin i hemar

29

Kurier Galicyjski * 16 – 29 kwietnia 2010

Maria Wodzińska

zbiGnieW chrzanoWski o pLanach

Latem, na przełomie lipca i sierpnia

1836 r. Fryderyk Chopin spędził mie-

siąc w Marienbadzie (obecnie Marián-

poLskieGo TeaTru LudoWeGo We LWoWie

ské Lázně w Czechach). Czas spędzał

tam z rodziną Wodzińskich, którą znał

wcześniej m.in. z Drezna. Do sztam-

KRZySZToF SZyMańSKI

bucha Marii Wodzińskiej Chopin wpisał

tekst

wówczas pieśń „Pierścień”. Ostatecznie

MaRIa BaSZa zdjęcia

we wrześniu 1836 r. Fryderyk Chopin

oświadczył się 17-letniej Marii Wodziń-

skiej i został przyjęty, pod warunkiem

Kontynuując  rozpoczę-

dbania o zdrowie. Narzeczeństwo,

te 18 marca obchody Roku

zawarte było potajemnie (Chopin zwie-

Chopinowskiego we Lwo-

rzył się z tego tylko swoim rodzicom).

wie Polski Teatr Ludowy

Maria wykonała wówczas akwarelą

zaprezentował nowe przed-

podobizny Chopina, narzeczony wpi-

stawienie. Premiera nowej

sał jej do sztambucha dwie etiudy op.

sztuki przypadła na Między-

25 (As-dur i f-moll). 15 września z ziem

narodowy Dzień Teatru – 27

polskich pisała do Chopina Maria Wo-

marca br. Przedstawienie,

dzińska: „Nie zapomnij teraz o Dreź-

na które złożyły się dwie

nie, a wkrótce o Polsce [...] Fortepian

służewski [Służewo – majątek Wodziń-

jednoaktówki Mariana He-

scenografia pierwszego aktu przedstawia wnętrze studia radiowego z lat 60., gdzie od-

skich na Kujawach] tak jest zrujnowa-

mara, tematycznie związane

bywa się nagranie sztuki Hemara pt. „Kosmopolita”

ny, że ani sposobu grać. Proszę więc

z naszym wielkim kompozy-

pamiętać o Pleyelu [marka fortepianu].

torem.

W szczęśliwszych czasach [...] mam

Te niewielkie scenki te-

nadzieję, że usłyszę Pana grającego

matyczne pochodzą ze zbio-

na tym fortepianie”. Warto nadmie-

ru krótkich utworów drama-

nić, że pobyt Chopina w Mariańskich

tycznych naszego rodaka,

Łaźnach został w 150-tą rocznicę jego

który teatr poznał od dziec-

urodzin upamiętniony 2-języczną (cze-

ka, ponieważ mieszkał w

sko-polską) tablicą.

budynku, w którym mieścił

Tymczasem, w Paryżu, na jesie-

ni 1836 r. Chopin na wieczorze u hr.

się Teatr Żydowski (obecnie

Marii d Agoult po raz pierwszy spotkał

I Ukraiński Teatr dla Dzieci

32-letnią George Sand, francuską pi-

i Młodzieży). Utwory te przy-

sarkę. Nie wywarła ona na nim jednak

gotowane były przez Hema-

dobrego wrażenia: „Poznałem panią

ra dla jego jednoosobowe-

Sand, ale twarz niesympatyczna, nie

go Teatru Hemara w Radiu

podoba mi się: jest w niej coś odpy-

Wolna europa i Polskiego

chającego”.

ośrodka Kultury w Lon-

W Warszawie państwo Wodziń-

dynie. Niektóre szczegóły

scy spotykali się kilkakrotnie z rodzi-

wykorzystał w scenografii

cami Chopina, rozmawiano jednak

reżyser lwowskiego teatru

o wszystkim, tylko nie o tym, co obie

rodziny miały z pewnością na myśli.

Zbigniew Chrzanowski.

Wkrótce Wodzińscy wyjechali na

stałe do Służewa. Chopin pamiętał o

Prawdą jest, że inscenizacją

Cyprian Norwid (od prawej), w rolę którego wcielił się Zbigniew Chrzanowski, próbuje

prośbie Marii, aby wybrać nowy forte-

pierwszego aktu widzowie byli z

namówić Fryderyka Chopina (Wiktor Lefarowicz) do napisania opery narodowej o Kraku

pian do Służewa, dlatego wysłał im do

lekka zaskoczeni i nie wszyscy

i Wandzie

Gdańska instrument Pleyela. Mimo

uchwycili sens tego co działo się na

całej zażyłości, stosunki z Wodziń-

scenie. Właśnie scenografia pierw-

już poważnie chory i przeczuwa

pozwolenie od Włady Majewskiej na

Krótkiego wywiadu na-

skimi był tak sztywne, że nawet nie

szego aktu przedstawia wnętrze

rychłą śmierć. Rzecz dzieje się

publikację wszystkich utworów He-

szej gazecie udzielił reżyser

podał im ceny, załatwiając wszystko

studia radiowego z lat 60., gdzie

w paryskim mieszkaniu Chopi-

mara razem. Wcześniej w Polsce

Polskiego Teatru Ludowe-

samodzielnie. Dopiero później, gdy

odbywa się nagranie sztuki Hemara

na. Przychodzi do niego Norwid i

ukazywały się one pojedynczo, a

go Zbigniew Chrzanowski.

instrument dotarł do Służewia, Wo-

pt. „Kosmopolita”. Schodzą się ak-

próbuje namówić go do napisania

nigdy nie było pełnego wydania.

dzińska upomniała się o „ten szcze-

torzy, przygotowują się, ustawiają

gół“. W taki sposób na ziemie polskie

opery narodowej o Kraku i Wan-

- Dlaczego znowu się-

- Jakie plany ma Teatr na

trafił kolejny fortepian, z którym miał

teksty i rozpoczyna się nagranie.

dzie, do libretta której ma nawet

gnął Pan do twórczości Ma-

najbliższe miesiące?

kontakt Fryderyk Chopin.

Aktorzy odczytują teksty poszcze-

pewne szkice. Norwid jest w opła-

- Po Świętach, wyjeżdzamy do

riana Hemara?

Okres narzeczeństwa Chopina z

gólnych osób, ułożone w taki spo-

kanym stanie: w podartym płasz-

- Szczęśliwie zbiegły się dwie

Gliwic i Katowic ze znanymi już na-

Wodzińską nie przetrwał jednak pró-

sób, jakby odczytywali pamiętnik

czu, bez pieniędzy. Chopin znając

okoliczności – rocznica naszego wiel-

szemu widzowi spektaklami Dwóch

by. Po względnej serdeczności pierw-

Chopina z jego pobytu w Wiedniu w

jego sytuację postanawia go wspo-

kiego kompozytora i to o czym pisze

panów B i jednoaktówkami Hemara

szych listów, z dalszych rzadko wyni-

1830 roku. Młody, nieznany jeszcze

móc. Ma przygotowane 100 franków

Hemar. Od dawna było moim ma-

Dawny spór, Fraszkopis i Ostatni

kało coś więcej poza pustą konwen-

muzyk, odczuwa kłopoty finansowe,

i prosi gosposię o dyskretne podło-

rzeniem, żeby zrealizować wszystkie

tren. Po powrocie do Lwowa, mam

cjonalną życzliwością. W końcu Maria

zmartwiony brakiem wiadomości od

żenia koperty. Gdy Norwid odkrywa

pięć jednoaktówek Mariana Hemara,

nadzieje, że znów zagramy przed-

zaczęła tylko dopisywać się do listów

rodziny, zabiega o koncerty lub wy-

kopertę wzbrania się ją przyjąć, ale

w których przedstawia on najwybit-

stawienie o Chopinie. W pierw-

swojej matki Teresy do Fryderyka.

danie jego dzieł w tej europejskiej

roztropna gosposia tłumaczy mu,

niejsze postacie polskiej kultury. Re-

szych dniach maja szykuje się we

Jak wiadomo, niezadowolenie u Tere-

stolicy walca. Niestety jego muzyka

sy Wodzińskiej wzbudzały informacje

że to zaliczka na przyszłe libretto

alizując dzisiejsze przedstawienie,

Lwowie mały festiwal teatralny. Bę-

o plotkach na temat kochliwości Fry-

swoją treścią i formą odbiega od

opery. I tu Hemar, w znamienny

doprowadzam do końca ten cykl na

dziemy gościli teatry z Czeskiego

deryka (m.in. rzekomym romansie z

popularnych melodii. Pełno w niej

sposób, ustami Chopina charakte-

naszej scenie.

Cieszyna, Bielska-Białej. Wystąpi

Delfiną Potocką), o nieuregulowanym,

tęsknoty do opuszczonej Ojczyzny,

ryzuje muzykę. Mówi, że muzyka

też nasz teatr i być może przyje-

- Czy wszystkie te utwo-

nocnym i niezdrowym trybie życia. Na

jej pejzaży, jej ludowych melodii. Na

w odróżnieniu od słowa pisanego

dzie któryś z teatrów z Wilna. Są

ry pisał Hemar dla Radia

pewno, jednak najtrudniejszą do za-

domiar złego w Warszawie wybu-

oznacza to, co każdy jej słucha-

to wszystko teatry polskie. Pod

Wolna europa?

aprobowania dla Wodzińskich była

cha powstanie i „Polacy są tu teraz

jąc, sobie wyobraża: „dla jednego

- Niekoniecznie. Były one pisa-

koniec czerwca w Przemyślu – tra-

sama perspektywa małżeństwa ich

bardzo niepopularni” – jak mówi do

to może być pożegnanie Ojczyzny,

ne w różnych latach dla sceny Pol-

dycyjna Wiosna Teatralna, w jakiej

jedynej córki z artystą. Z wiosny 1837

Chopina jego wydawca Haslinger

dla innego pożegnanie z ukochaną

skiego Ośrodka Kultury w Londynie.

też weźmiemy udział.

r. pochodzi ostatni (zachowany?) list

i poucza go, że Geniusz nie może

Marynią”.

Tam były grane. Hemar marzył o

- Na jakiej scenie odbędzie

Marii do Fryderyka. Jest on dość krót-

być w muzyce patriotą – trzeba być

I tak było na inauguracji Roku

wystawieniu wszystkich jednoaktó-

ki i konwencjonalny: „Proszę przyjąć

się ten majowy festiwal?

kosmopolitą i namawia go do napi-

zapewnienie uczuć wdzięczności,

Chopinowskiego 18 marca w Ope-

wek w jednym przedstawieniu. Miał

- Ponieważ pomysłodawcą tej

które Panu winnam. Proszę wierzyć

sania tego, co sprzedaje się najle-

rze Lwowskiej. Publiczności lwow-

nawet koncepcje scenografii, ale

imprezy jest Konsulat Generalny

w przywiązanie, które żywi do Pana

piej – walca. Na co Chopin odpowia-

skiej została przybliżona postać

nigdy tego nie zrealizował.

RP, więc ich staraniem jest, żeby

cała nasza rodzina, w szczególności

da mu kolejnym utworem – etiudą

wielkiego kompozytora, co pozwo-

te przedstawienia odbywały się na

- Czy Pan podjął by się

zaś najgorsza jego uczennica i przy-

rewolucyjną.

liło na nowo odkryć i zrozumieć

scenie dawnego Teatru Skarbkow-

tego?

jaciółka lat dziecinnych. Adieu”.

Drugi akt jest bardziej czytel-

jego wspaniałą muzykę.

- Myślę, że byłoby to za długie

skiego, dziś Ukraińskiego Drama-

ny dla widza. Jest sztuka „Umo-

Przedstawienie swoją obecno-

przedstawienie. Chyba, że niektóre

tycznego im. Marii Zańkowieckiej.

W nr 6 (106) „Kuriera Galicyj-

wa” i przedstawia prawdopodob-

ścią zaszczycili Jego Eminencja

z nich można byłoby przedstawić

Dziś już wiadomo, że kolejne

skiego” zamiast podpisu pod zdję-

ne spotkanie Cypriana Kamila

Arcybiskup Lwowski Mieczysław

we fragmentach i nazwać tak, jaką

przedstawienie jednoaktówek He-

ciem „Scena z opery Robert Diabeł”,

Norwida w Paryżu. Tu widzimy

Mokrzycki i Konsul Generalny RP

nazwę ma ta książka, wydana przez

mara, poświęconych Fryderykowi

powinien był widnieć podpis: „Paryż,

Chopina już słynnego, znanego

we Lwowie Grzegorz Opaliński,

Sławomira Niecieję – To co najpięk-

Chopinowi odbędzie się 25 kwietnia

pierwsza połowa XIX w.”, za co ser-

w kręgach emigracji polskiej i ary-

decznie wszystkich Czytelników prze-

który obdarował aktorów koszem

niejsze. Wydał on tę książkę po

w siedzibie Polskiego Teatru Ludo-

praszamy!

stokracji francuskiej. Niestety jest

kwiatów.

powrocie z Londynu, gdzie uzyskał

wego przy ul Kopernika 42.