11

Kurier Galicyjski * 30 kwietnia – 13 maja 2010

cisza po czarnobyLu

raporty, dotyczące fałszerstw, dokona-

nych przez rząd radziecki w sprawie

Czarnobyla i podawano dane o ogro-

agnieszKa saWiCz

mie spustoszeń, jakie niosła za sobą

awaria, coraz częściej zaczęto mówić,

Wiosną 1986 roku w elek-

że Kijów może mieć zamiar wyłudza-

trowni atomowej im. Lenina

nia dotacji na rzecz usuwania skutków

w Czarnobylu postanowio-

awarii, niewiele mających wspólnego

no  przeprowadzić  trudny

z jej rzeczywistymi rozmiarami. Tym

technicznie  eksperyment,

bardziej, że już na początku 1994 roku

związany z pracą reaktora

prasa podawała, że kontrole w resor-

rBmK-1000, modelu prze-

tach, zajmujących się likwidacją skut-

starzałego, a przy tym nigdy

ków katastrofy w Czarnobylu, wykaza-

nie spełniającego norm bez-

ły trwonienie środków państwowych,

pieczeństwa,  obowiązują-

przeznaczonych na ten cel. Programy

cych w innych krajach, niż

badawcze zamykano albo prowadzo-

związek radziecki. nie był

no bez jakiegokolwiek sensu. Nic nie

nań przygotowany ani me-

wskazywało na to, aby rzetelnie praco-

chanizm kontroli elektrowni,

wano nad zabezpieczeniami.

ani ludzie. 26 kwietnia 1986

Czarnobyl tym samym wyrastał

o godzinie 01.23 i 40 sekund

na symbol chaosu, panującego na

halą nr iV wstrząsnęły dwie

Ukrainie, gdzie sprzeczne decyzje

eksplozje. Do atmosfery wy-

polityków utrudniały realną ocenę

rzucone zostały radioaktyw-

ich zamiarów, a korupcja i systemy

ne cząstki, opary cezu i jodu,

mafijne dominowały nad zdroworoz-

rozprzestrzeniał się pożar.

sądkowym myśleniem i racjonalnym

Woda, jaką gaszono płoną-

sprawowaniem władzy. Budziło to

cy reaktor, zmieniła się w

niepokój wśród państw zachodnich,

radioaktywną chmurę, którą

napromieniowaniem, oskarżenia o

które nie miały jasności ani co do

wiatr przeniósł nad znaczne

zawyżanie jego rozmiarów lub prze-

poczynań Kijowa w kwestiach mili-

obszary europy. sami stra-

ciwnie, bagatelizowanie skutków

tarnych, ani gospodarczych, ani na-

żacy nie zostali poinformo-

wybuchu. Trudno nawet wskazać

wet w sprawie elektrowni atomowej.

wani co przyszło im gasić,

bezsporną liczbę ofiar tej tragedii,

Utrudniało to efektywną współpracę

pracowali bez żadnych za-

prócz 31 osób, jakie bezpośrednio

z zagranicznymi instytucjami, w tym

bezpieczeń, podobnie jak

zginęły w wyniku wybuchu – w dzie-

pozyskiwanie środków finansowych,

ci, którzy budowali sarko-

sięć lat po katastrofie szacowano,

niezbędnych dla utrzymania prawidło-

fag zabezpieczający reaktor.

że liczba ofiar nieudanego ekspery-

wego funkcjonowania państwa. Ukra-

tymczasem skażenie było

mentu to około 22 000 osób, ponad

ińcy z jednej strony chętnie wyciągali

tak wysokie, że pierwsze

100 000 inwalidów, 300 000 osób

rękę po pieniądze, mające umożliwić

jego pomiary przeprowa-

cierpiących w skutek chorób popro-

im dokonanie zmian we własnym

dzono dopiero o godzinie

miennych. Te dane są tragiczne, a

kraju, a z drugiej strony krytykowali

6.00 – wcześniej wskazówki

życie uparcie dopisuje ciąg dalszy

te same w sobie nie mogły, rzecz

Agencji Energii Atomowej na temat

inne rządy za próbę ingerencji w ich

przyrządów  dozymetrycz-

do dramatu z 1986 roku. Lecz Czar-

jasna, obalić systemu, ale wyzwoliły

sytuacji na Ukrainie są zbyt „upoli-

wewnętrzne sprawy i nakłonienie do

nych natychmiast wędro-

nobyl niósł za sobą i inne, dziś czę-

gotowość do wzięcia na swoje barki

tycznione”, gdyż miały one umożliwić

tych zmian właśnie. Kolejne kryzysy,

wały na koniec skali.

sto zapomniane skutki.

Pierwszą decyzją, jaką podjęło

odpowiedzialności za twór, mający

po zamknięciu czarnobylskiej elek-

szybko zmieniające się rządy, afery,

To między innymi, horrendalne

w tej sprawie KGB było odłączenie

reprezentację w ONZ, lecz pozostają-

trowni wejście na rynek WNP państw

niejasny kurs w polityce zagranicznej

koszty, jakie pochłonęła likwidacja

wszystkich  połączeń  telefonicz-

cy republiką bez własnej gospodarki,

zachodnich z własnymi reaktorami, a

– wszystko to wpłynęło na zdystanso-

następstw wybuchu, które w znaczą-

nych z Czarnobylem. Ewakuacja

polityki czy armii, a przekształcenie

tymczasem o intratne zamówienie w

wanie się wobec Kijowa, który sam

cy sposób osłabiły gospodarkę ra-

ludności z rejonu katastrofy, w tym

go w państwo okazało się być kwestią

Czarnobylu walczyli także Rosja-

nie był do końca przekonany czego

dziecką, co wraz z konsekwencjami

wszystkich mieszkańców pobliskiej

nieodległej przyszłości.

nie i Japończycy. Jak podejrzewano,

tak naprawdę chce i nie pojął, że nie

politycznymi i społecznymi sprawiło,

Prypjati, trwała kilkanaście dni.

taka konkurencja mogła sprowoko-

da się zjeść ciasteczka, a jednocze-

że czarnobylska katastrofa stała się

Informacje o wydarzeniach

wać nagłośnienie informacji o złym

śnie ciągle go mieć.

***

symbolicznym początkiem końca

w Czarnobylu TASS podała 28

Wraz z pojawieniem się w 1991

stanie elektrowni, czy wręcz celowe

ZSRR. Naród radziecki, karmiony

kwietnia, podobnie jak PAP, lecz

roku na mapie świata niepodległej

przekazanie mediom poufnego rapor-

***

wówczas hasłami spod znaku pie-

ta agencja szybko ją wycofała.

Ukrainy, rozpętała się dyskusja nad

tu zachodnich ekspertów, ostrzega-

Strefa 4769 kilometrów kwadra-

riestrojki i głasnosti, musiał zmierzyć

Władze polskie powiadomiły spo-

ostatecznym zamknięciem elektrow-

jącego przed możliwością zawalenia

towych wokół Czarnobyla stanowi

się z „jawnym utajnieniem” faktów,

łeczeństwo 30 kwietnia 1986 roku,

ni, której równolegle towarzyszyły

się bloków nr 3 i 4. Celem tych działań

dziś obszar, jaki przynajmniej teo-

związanych z wybuchem. Wiele

a dopiero gdy pomiędzy 1 a 5 maja

tematy rozpadającego się sarkofagu,

miało być przekonanie Unii Europej-

retycznie niedostępny jest dla ludzi.

osób dopiero wtedy uzmysłowiło so-

na wschodzie kraju zanotowano

jaki przykrył blok IV, czy doniesienia

skiej do finansowego wsparcia firm

Tym samym, eksperyment z 1986

bie fasadowość systemu, w którym

radioaktywne opady, zaczęto wy-

o kolejnych awariach czynnych blo-

i wyłożenia potrzebnych funduszy.

roku kontynuuje tam natura. Wiele

stawiano fałszywie rozumiane dobro

dawać Polakom płyn Lugola.

ków. Wysuwano argumenty o ne-

Nad Dnieprem pojawiały się przy

gatunków zwierząt, jakich nie wi-

państwa ponad życie i zdrowie jego

Oficjalnie o zagrożeniu radiacją

gatywnych konsekwencjach, jakie

tym głosy, domagające się od Stanów

dziano w tym regionie od setek lat,

mieszkańców. Konfrontacja deklaracji

powiedziano 6 maja. Jeszcze 1 maja

dla bezpieczeństwa energetycznego

Zjednoczonych, Banku Światowego

powróciła na swe pradawne siedli-

i rzeczywistości spowodowała kolejną

odbywały się świąteczne pochody, a

Ukrainy będzie mieć zamknięcie elek-

czy krajów G7 wsparcia finansowego

ska, inne znacząco zwiększyły swoje

reakcję łańcuchową. Nie jądrową, ale

pięć dni później w Kijowie rozpoczął

trowni, uznając potrzeby energetycz-

w zamian za zamknięcie kontrower-

pogłowie. Zarówno fauna, jak i flora,

o konsekwencjach równie niszczą-

się Międzynarodowy Wyścig Pokoju.

ne za ważniejsze od potencjalnego

syjnego obiektu. Ukraińscy politycy

nieświadome tego, co wydarzyło się

cych, tym razem dla ZSRR.

Z udziału w nim zrezygnowały tylko

zagrożenia oraz o braku technicznych

potrafili mówić wprost – „chcecie za-

w tym regionie przed laty, rozwija-

Początkowy szok, jakiego do-

reprezentacje Francji i Finlandii.

możliwości przeprowadzenia takiego

mknięcia elektrowni, to nam zapłać-

ją się zdrowo i między bajki trzeba

znali obywatele Związku Radziec-

Radziecka komisja rządowa

przedsięwzięcia, na co nakładały się

cie”. Zachód w odpowiedzi deklarował

włożyć opowieści o zbożu wysokości

kiego szybko został zastąpiony

zajmująca się pomocom ofiarom

obiekcje pracowników Czarnobyla,

kolejne miliardy dolarów kredytów, pod

domu czy cielętach z wieloma głowa-

przez frustrację, która była swoistym

awarii odnotowała, że w związku z

zagrożonych bezrobociem. Powody

warunkiem, że Kijów będzie wprowa-

mi. Największy nieoficjalny rezerwat

bodźcem dla przemian polityczno-

nadejściem depesz z deklaracjami

takie stwarzały wrażenie bardziej po-

dzał w życie zapowiedziane reformy

przyrody w Europie pokazuje nam,

społecznych. Na Ukrainie ruch zie-

wsparcia w postaci konsultacji spe-

że natura doskonale się bez nas ob-

litycznych, niż ekonomicznych – na

gospodarcze. Sytuacja była wręcz

lonych stał się forum porozumienia

cjalistów, dostaw leków i aparatury,

chodzi. Raz jeszcze okazało się, że

przykład zastąpienie energii jądrowej

patowa – Ukraina czuła się oszukana,

osób, zdecydowanych walczyć z

wiceminister zdrowia Oleg Szczepin

to co niesie śmierć, jest zarazem po-

paliwem gazowym, mające być szan-

gdyż nie dostawała obiecanych jej

władzą, a ich hasła stały się pod-

proponuje, by wyrazić wszystkim

czątkiem nowego. Biologicznego od-

są na wyrównanie strat w bilansie

pieniędzy, mogących umożliwić wyłą-

walinami rozpadu państwa. Ludzie

podziękowania i odmówić przyjęcia

rodzenia się życia, ale także zmian

energetycznym, budziło obawy w Kijo-

czenie elektrowni, a Zachód czuł się

jednoczący się początkowo pod

pomocy. W tym samym czasie rząd

politycznych, społecznych, mental-

wie, gdyż zbytnio uzależniłoby kraj od

szantażowany. Zamknięcie komplek-

szyldem ekologii, po „duchowym

polski organizował akcję wysyłania

nych. Miejmy nadzieję, że ludzkość

rosyjskich dostaw. Z kolei, plany sfi-

su było nierealne w obliczu braku al-

Czarnobylu”, jakim był pożar lenin-

koców i śpiworów dla bezdomnych

nie zapomni o nauce, jaka dla niej

nansowania odpowiedniej elektrowni

ternatywnego środków, a i pomysłu na

gradzkiej biblioteki Akademii Nauk,

w Nowym Jorku.

płynie z nieudanego czarnobylskie-

przez państwa zachodnie postrzega-

dostarczenie ludziom energii. Do tego

w wyniku którego to świat stracił

go eksperymentu. I że sarkofag,

no jako przynętę, aby Ukraina zaczęła

w zapewnienia, iż reaktory elektrowni

unikatowe zabytki literatury, dodali

okrywający reaktor, wytrzyma próbę

kupować energię na Zachodzie.

nie są w gorszym stanie od tych typu

***

do swych postulatów dyskusję nad

Czarnobyl to niewątpliwe skaże-

czasu i nie stanie się powodem roz-

Ukraina stała się też polem za-

RBMK, używanych na Litwie i w Ro-

katastrofalną sytuacją języka ukra-

nie środowiska naturalnego i trage-

ważań na temat szkodliwości pro-

interesowania nie tylko speców od

sji czy w zapowiedzi ich modernizacji

ińskiego, ukraińskiej oświaty, kultu-

dia tysięcy ludzi. Obiektywną ocenę

mieniowania, a także kolejnej reakcji

atomistyki, ale i firm z wielu zakąt-

chyba nikt nie wierzył.

ry, życia religijnego i nad zakłamanym

skutków katastrofy do dziś utrud-

łańcuchowej. O skutkach, jakich dziś

ków świata. W Kijowie przypuszcza-

Kiedy jednocześnie przedsta-

obrazem narodowej historii. Żądania

niają sprzeczne wyniki badań nad

nikt nie przewidzi.

no, że doniesienia Międzynarodowej

wiano, wydobyte na światło dzienne