21

Kurier Galicyjski * 30 kwietnia – 13 maja 2010

losy około 15% „repatriowanych”.

miesiące później KONR zebrał się w

Czerwoną nad Odrą. W początkach

rująca kolejno w Estonii, na Śląsku

Pospolite ruszenie

Historycy przychylają się do opinii,

Pradze i ogłosił tzw. Manifest Praski.

maja 1945 dywizję przerzucono do

i w Czechach), ukraińska 14. Dywi-

narodów?

iż część spośród nich zgładzono

Wzywał w nim do obalenia „stalinow-

Fiasko poczynań, związanych

Czech. Tam ponownie wzięła ona

zja Grenadierów SS (brała udział

bez procesów (sowieckich obywa-

skiej tyranii”, wyzwolenia narodów

z tworzeniem ROA nie oznaczało

udział w walkach ale... przeciwko

w walkach z Armią Czerwoną nad

teli, przywiezionych do Murmańska

Rosji spod systemu bolszewickiego

jednak, iż po stronie niemieckiej na

Niemcom, kiedy to o pomoc zwróci-

Odrą i w Austrii oraz w operacjach

i Odessy na pokładzie angielskich

i zawarcia „honorowego pokoju” z

froncie wschodnim nie walczyły jed-

ła się do Buniaczenki Czeska Rada

antypartyzanckich w Słowacji i Sło-

statków, oddziały NKWD rozstrzeli-

Niemcami. Prezentował również za-

nostki, w których służyli mieszkańcy

Narodowa, kierująca powstaniem

wenii), 30. i 29. Dywizja Grenadie-

wały jeszcze w dokach), inni zmar-

rys ustroju przyszłej Rosji, który miał

Związku Sowieckiego. Już pod ko-

praskim, pacyfikowanym krwawo

rów SS, skupiające przede wszyst-

li podczas transportu, lub zdołali

opierać się na silnej władzy pań-

niec grudnia 1941 r. Hitler wyraził

przez niemieckie formacje SS. Po

kim Białorusinów oraz Wschodnio-

zbiec. Warto pamiętać, że do tej

stwowej, sprawiedliwości społecznej

bowiem zgodę na powstanie jed-

ciężkich walkach dywizja rozgro-

turecki Związek Bojowy Waffen-SS.

liczby represjonowanych należy

przy uznaniu zasady poszanowania

nostek wojskowych, tzw. Legionów

miła Niemców. Zarówno Czesi, jak

To właśnie żołnierze 29. Dywizji,

doliczyć jeszcze ponad 1,5 miliona

własności i rozwoju inicjatywy pry-

Wschodnich, z sowieckich jeńców

i „własowcy” mieli nadzieję, że do

jeszcze jako członkowie Brygady

sowieckich jeńców wojennych, na

watnej w gospodarce, wreszcie rów-

i ochotników narodowości nierosyj-

Pragi wkroczą Amerykanie. Kie-

Szturmowej RONA, a także Związ-

których po niemieckich obozach

nouprawnieniu narodów, zamieszku-

skiej (także emigrantów). Ich for-

dy okazało się, że zostanie zajęta

ku Bojowego, wchodzącego w skład

czekały – jako na „zdrajców” i „de-

jących w granicach Rosji.

mowanie odbywało się na obszarze

przez Armię Czerwoną, wojska

Brygady Szturmowej SS „Dirlewan-

zerterów” – łagry.

Generalnej Guberni i Ukrainy. Osta-

Buniaczenki w porozumieniu z po-

Nielicznym tylko żołnierzom

tecznie w latach 1942-1943 utwo-

wstańcami opuścili miasto, kieru-

„wschodnich formacji” udało się

rzono Legion Turkmeński (w którym

jąc się na zachód, aby poddać się

uniknąć wydania w ręce sowieckie.

obok Turkmenów służyli Karakałpa-

wojskom amerykańskim.

Niektórych ocalili amerykańscy i bry-

kowie, Kazachowie, Kirgizi, Tadżycy

W dniu kapitulacji III Rzeszy jed-

tyjscy dowódcy, przed którymi skapi-

i Uzbecy), Kaukasko-Mahometań-

nostki, w których u boku Niemców

tulowali – bądź to wstawiając się za

ski, Północnokaukaski (w jego skład

służyli obywatele Związku Sowiec-

nimi u zwierzchników, bądź to umoż-

wchodzili Abchazowie, Adygejowie,

kiego i rosyjscy emigranci znalazły

liwiając im ucieczkę lub nie wydając

Awarowie, Bałkarzy, Czeczeńcy,

się w części Europy, wyzwolonej

ich na własną odpowiedzialność. Do

Czerkiesi, Dagestańczycy, Ingusze,

przez zachodnich aliantów. Ich do-

ocalenia Ukraińców przyczynił się

Kabardyńcy, Karaczajowie, Kumycy,

wódcy i żołnierze liczyli na wybuch

generał Władysław Anders, wów-

Nogajowie i północni Osetyńczycy),

konfliktu pomiędzy Stanami Zjedno-

czas dowódca II Korpusu Polskiego

Azerbejdżański. Gruziński, Armeński

czonymi i Wielką Brytanią a Związ-

na froncie włoskim. Jego osobiste

i Tatarski. Szacuje się, iż w Legio-

kiem Sowieckim, lub przynajmniej

wstawiennictwo w Londynie urato-

nach Wschodnich służyło ponad 300

bezpieczną  emigrację.  Wobec

wało przed „repatriacją” żołnierzy

tysięcy mieszkańców Związku So-

Amerykanów i Brytyjczyków, przed

l Dywizji Ukraińskiej Armii Narodowej

wieckiego i rosyjskich emigrantów.

którymi składali broń, podkreślali,

(powstałej z ukraińskiej 14. Dywizji

Część kadry oficerskiej rekrutowała

iż walczyli z reżimem stalinowskim

Grenadierów SS), którzy poddali się

się spośród Niemców – stanowili oni

i nie są wrogami zachodnich demo-

we Włoszech Amerykanom i Brytyj-

przeciętnie ponad 10% stanu osobo-

kracji, otrzymując w zamian zapew-

czykom. Na wniosek Andersa, wła-

wego legionów. Generalne dowódz-

nienia, iż nie zostaną wydani w ręce

dze brytyjskie uznały ich bowiem za

two nad nimi sprawował wspomnia-

sowieckie. Obietnice te okazały się

obywateli polskich – jakimi według

ny już generał Kóstring.

jednak bez pokrycia – alianci, którzy

prawa byli, pochodząc z Małopol-

Legioniści na froncie wschod-

na ołtarzu porozumienia ze Stalinem

ski Wschodniej, znajdującej się

nim odgrywali rolę zarówno poli-

złożyli w Jałcie pół kontynentu, nie

przed sowiecką inwazją 17 września

tyczną, stanowiąc żywe potwier-

zamierzali narażać go na szwank,

1939 r. w granicach Drugiej Rzeczy-

dzenie haseł niemieckiej propagan-

chroniąc „nazistowskich sojuszni-

pospolitej.

dy wojskowej, popularyzowanych

ków”. Ich los był przesądzony.

Jak pisał Józef Mackiewicz,

wśród nierosyjskich narodów Związ-

autor powieści „Kontra”, opisującej

ku Sowieckiego, podkreślających

rzeź

m.in. losy żołnierzy jednostek ko-

„wyzwolicielski” charakter marszu

Własow i jego najbliżsi współ-

zackich, współdziałających z Niem-

Wehrmachtu na wschód i koniecz-

pracownicy, wysocy stopniem ofice-

cami: „Jedynie prawda jest cieka-

ność „pospolitego antysowieckiego

rowie ROA – Buniaczenko, Truchin,

wa”. Jaka jest prawda o „rosyjskim

ruszenia narodów”, uciemiężonych

Błagowieszczeński, Zakutny, Zwie-

mogiła żołnierzy roa na Cmentarzu olszańskim w Pradze

ruchu wyzwoleńczymi okresu II woj-

przez bolszewików, jak też militar-

riew, Korbukow, Szatow, Meandrów,

ny światowej? Czy ta, która opisuje

ną – żołnierze Legionów Wschod-

Malcew, Małyszkin i Żilenkow – zo-

jego uczestników jako oportunistów,

nich na zapleczu frontu brali udział

stali wydani Związkowi Sowieckie-

W formacjach Wehrmachtu i SS służyło

zdrajców i zbrodniarzy wojennych

w operacjach wojskowych, skie-

mu i straceni w 1946 r. jako agenci

pod koniec wojny... ponad milion oby-

spod znaku SS? Czy też może ta,

rowanych przeciwko partyzantce

niemieccy przez powieszenie (jedna

wateli Związku Sowieckiego

która widzi w nim tragiczny zryw, an-

sowieckiej, ochraniali szlaki komu-

z wersji egzekucji, cytowana przez

tysowiecką kontrrewolucję, manipu-

nikacyjne i transporty wojskowe,

historyków, głosi, iż zawiśli na ha-

lowaną przez Hitlera, niezrozumianą

wykonywali zadania wywiadowcze,

kach wbitych pod kości czaszki).

Czas był jednak nieubłagany dla

ger” pacyfikowali brutalnie Powsta-

i zdradzoną przez aliantów, wreszcie

pełnili też funkcje tłumaczy. Jesie-

Równocześnie na mocy, podpisa-

rosyjskich sojuszników Hitlera i kie-

nie Warszawskie.

wypaczoną przez historyków, którzy

nią 1943 r. legiony przerzucono do

nej w Jałcie umowy repatriacyjnej,

dy pod koniec stycznia 1945 r. po-

dostrzegli w niej tylko sojusznika

okupowanej Europy Zachodniej,

przewidującej repatriację zarówno

wstały pierwsze jednostki „Sił Zbroj-

Komitet wyzwolenia

nazizmu? Czy rację mają dziś Łoty-

gdzie podzielone na poszczególne

dobrowolną, jak i przymusową,

nych KONR”, podporządkowane

narodów rosji

sze, Estończycy i Ukraińcy, widzący

bataliony, zostały wcielone do jed-

alianci zaczęli masowo wydawać

Własowowi, wojska Armii Czerwo-

Tymczasem latem 1944 r. Wła-

w swych przodkach w mundurach

nostek niemieckich.

w ręce sowieckie żołnierzy i ofice-

nej docierały już nad Odrę. Genera-

sow zyskał nieoczekiwanego sojusz-

Waffen-SS przede wszystkim bo-

W walkach, bezpośrednio na

rów „wschodnich formacji”, oby-

łowi nie udało się przy tym ściągnąć

nika. Był nim przywódca SS Heinrich

jowników o niepodległość i uczest-

linii frontu na wschodzie, wzięły na-

wateli sowieckich, a także „białych

pod swoje sztandary wszystkich

Himmler – dotychczas zdeklarowany

ników antybolszewickiej krucjaty, czy

tomiast udział formacje, utworzone

emigrantów”, którzy nigdy obywa-

tzw. wschodnich formacji. Nowa „ar-

przeciwnik budowania ROA, który w

też ci, którzy uznają ich za „nazistow-

z Kozaków, Łotyszy, Estończyków,

telami Związku Sowieckiego nie

mia Własowa”, która pozostała przy

obliczu klęsk, ponoszonych przez

skich kolaborantów” i wrogów całej

Ukraińców, Tatarów i Białorusinów,

byli – również tych, którzy nie służyli

dawnej nazwie ROA, liczyła około

Niemców na froncie wschodnim, po-

koalicji antyhitlerowskiej? Trudno

liczące w sumie ponad 150 tysięcy

w jednostkach, tworzonych przez

60 tysięcy żołnierzy, zorganizowa-

stanowił poniewczasie reanimować

obecnie wyobrazić sobie nie tylko

żołnierzy i podporządkowane SS.

Niemców. „Repatriacja” ta trwała

nych w dwie dywizje (trzeciej nie

ideę sformowania rosyjskiego, anty-

próbę syntezy tak przeciwstawnych

Były to: 15. Kozacki Korpus Kawa-

do 1947 r. i objęła prawie 2,5 milio-

zdołano sformować i uzbroić) i jed-

sowieckiego wojska i wykorzystania

ocen, ale nawet prowadzenia przez

lerii SS (operujący przeciwko Armii

na osób. Spośród nich około 20%

nostki wsparcia. Ponadto w ramach

go w walkach z Armią Czerwoną.

ich zwolenników racjonalnej dyskusji.

Czerwonej w Chorwacji – zwalczał

(prawie pół miliona!) po procesach

tworzonych struktur wojskowych

We wrześniu 1944 r. szef SS przy-

Czy będzie kiedyś możliwe pisanie

tam też komunistyczną partyzantkę

stracono lub skazano na 25 lat ła-

działała szkoła oficerska ROA. W

jął Własowa, a następstwem narady

wspólnej historii przez potomków

Tity – i na Węgrzech), łotewskie 15.

grów; około 45% skazano na 5 do

walkach na froncie wschodnim żoł-

była decyzja o utworzeniu Komitetu

żołnierzy ROA i Armii Czerwonej?

i 19. Dywizja Grenadierów SS (wal-

10 lat łagru lub roboty przymusowe,

nierze Własowa (1. Dywizja ROA,

Wyzwolenia Narodów Rosji (KONR),

A może rozmiary koniecznego wów-

czące w Kurlandii i na Wale Pomor-

albo zesłano na Syberię. Jedynie

dowodzona przez generała Sier-

któremu Himmler obiecał, że natych-

czas kompromisu przesłonią i roz-

skim - żołnierze tej ostatniej odpo-

20% otrzymało zgodę na powrót

gieja Buniaczenkę) wzięli udział

miast po odzyskaniu przez Niemców

myją kontury tego co „naprawdę

wiadają m.in. za mord na polskich

do domu (tylko po to by paść ofiarą

dopiero w marcu 1945, gdy bez-

utraconych ziem Związku Sowieckie-

jest ciekawe”.

jeńcach w Podgajach), estońska

terroru stalinowskiego na początku

skutecznie próbowali zlikwidować

go, zostanie uznany przez III Rzeszę

20. Dywizja Grenadierów SS (ope-

lat pięćdziesiątych). Nieznane są

przyczółek, stworzony przez Armię

jako rosyjski rząd tymczasowy. Dwa

myśl.pl 2008 r.