rok chopinowski

22

28 maja – 14 czerwca 2010 * Kurier Galicyjski

Fryderyk chopin (1810-1849)

i jeGo LWoWscy kontynuatorzy

część X – Karol Mikuli (1819-1897)

terpretacji utworu muzycznego: „Złe

może indziej na świecie. Całe, zwłasz-

frazowanie „to jest tak, jakby ktoś re-

cza żeńskie, młodsze i starsze poko-

cytował jakiś tekst w języku, którego

lenie oddaje się zapamiętale grze na

nie zna”. Dzięki starannej edukacji

klawikordzie, a dźwięki klawicymbału

pianistycznej odbytej w Paryżu Ka-

odzywają się w każdej kamienicy, o

MICHAŁ PIEKARSKI

rol Mikuli przekazał swym uczniom

każdej porze, z wszystkich pięter i pię-

tradycje interpretacyjne utworów

terek, z poddaszy i suterenów”.

Karol Mikuli Należał do

Chopina. Było to możliwe dzięki aż

Może dzięki tym tradycjom Lwów

grona osób najbardziej za-

40-letniej pracy pedagogicznej Mi-

zachował do dziś wielką tolerancję

służonych dla polskiej kultu-

kulego. To właśnie jego osobie pol-

współlokatorów (przynajmniej czę-

ry muzycznej. Poprzez swoją

ska szkoła pianistyczna zawdzięcza

ści) kamienic na grę na fortepianie,

działalność  pedagogiczną

bezpośrednią kontynuację tradycji

uprawianą przez sąsiadów zza ścia-

trwale związał się ze Lwo-

chopinowskich. W ten sposób Lwów

ny. Sam o tym niejednokrotnie mia-

wem. Był także cenionym

stał się dla kultury polskiej bardzo

łem okazję się przekonać ćwicząc

pianistą, dyrygentem i kom-

ważnym ośrodkiem chopinowskim,

we Lwowie na fortepianie do g. 11

pozytorem.

łącznikiem pomiędzy Fryderykiem

w nocy (i nieraz dłużej). Jednego

Chopinem a następnymi pokolenia-

razu nawet sąsiadka z piętra wyżej

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 20 października 1819

mi pianistów.

poprosiła, żebym otworzył drzwi na

roku w Czerniowcach. Wywodził się

klatkę schodową bo podobał się jej

z ormiańskiej rodziny kupieckiej,

utwór grany przeze mnie i chciała

Działalność Mikulego

noszącej pierwotnie nazwisko Axa-

posłuchać…

w GTM

nian, która pochodziła z Mołdawii.

Za czasów jego dyrekcji (1857-

Od najmłodszych lat uczył się pry-

1887) w Galicyjskim Towarzystwie

Karol Mikuli

watnie gry na fortepianie, wykazując

Muzycznym zaczęto wykonywać

i Ludwik Marek

nadzwyczajne zdolności. Od naj-

coraz więcej utworów kompozyto-

Lwów w czasach Karola Mikule-

młodszych lat miał okazję zapoznać

rów polskich, gdyż przedtem domi-

go był nie tylko miejscem kontynu-

się z utworami Fryderyka Chopina,

nowały utwory kompozytorów za-

acji tradycji chopinowskich. Lwow-

które znajdowały się już wówczas

granicznych. Publiczność lwowska

scy adepci sztuki pianistycznej mieli

w programach niektórych koncertów,

miała możliwość zapoznania się z

także okazję do zaznajomienia się z

odbywających się w Czerniowcach.

dziełami m.in. Stanisława Moniusz-

inną szkoła pianistyczną – tradycja-

Według źródeł z epoki, zamiłowania

ki, Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego,

mi związanymi z grą Ferenca Liszta

do muzyki nabrał właśnie podczas

Karola Lipińskiego oraz oczywiście

(węgierskiego pianisty i kompozy-

jednego z takich koncertów. Po ukoń-

Fryderyka Chopina (wiele z nich były

tora, przyjaciela Chopina), co było

czeniu gimnazjum w Czerniowcach,

prezentowane po raz pierwszy). Mi-

możliwe dzięki osobie Ludwika Mar-

Karol Mikuli

z woli rodziców studiował medycynę

kuli nie zaniedbywał także twórczo-

ka (z pochodzenia Czech, ur. 1837 r.

tunku miniatury fortepianowej, któ-

w Wiedniu (1839-1844). Jednak od

ści kompozytorów zagranicznych.

w Tarnopolu, zm. 1893 we Lwowie).

Lwów w czasach

ra charakteryzuje się szczególnie

medycyny interesowała go zawsze

To właśnie on wprowadził do obiegu

Ludwik Marek kształcił się począt-

Karola Mikulego

Karol Mikuli był w drugiej poło-

wysublimowaną formą ekspresji w

bardziej muzyka. W 1844 r. spełnił

wykonawczego symfoniczne utwory

kowo we Lwowie pod kierunkiem

wie XIX w. główną postacią życia

ramach formy muzycznej o niewiel-

cel swoich marzeń i wyjechał spe-

Roberta Schumanna.

Karola Mikulego. W późniejszym

muzycznego Lwowa. Nie do przece-

kich rozmiarach. Mikuli komponował

cjalnie do Paryża, aby doskonalić się

W „Gazecie Lwowskiej” w 1897

czasie podjął karierę wędrownego

nienia jest zwłaszcza jego 40-letnia

także utwory kameralne (Polonez

tam w grze na fortepianie pobierając

roku pisano: „We Lwowie rozwinął

wirtuoza, występując m.in. w Rosji,

działalność pedagogiczna, która

na troje skrzypiec, Grand Duo na

lekcje u Fryderyka Chopina w latach

Mikuli  czynność  nadzwyczajną,

Rumunii, na Węgrzech i w Wiedniu.

przypadała akurat na okres, kiedy

skrzypce i fortepian) oraz pieśni na

1844-1847 (informacje na ten temat

stwarzając poniekąd na nowo za-

Miał bezpośredni kontakt z Ferencem

Lwów wraz z cała Galicją otrzymał

głos z fortepianem do tekstów w ję-

zamieszczone były w poprzednim

marłe poprzednio życie muzykalne,

Lisztem, u którego najprawdopodob-

autonomię w ramach utworzonych w

zyku niemieckim. Warto wspomnieć

numerze „Kuriera Galicyjskiego”). W

budząc świetnym wykonaniem utwo-

niej doskonalił się w sztuce piani-

1867 r. Austro-Węgier. Odtąd kultura

także skomponowany przez Miku-

Paryżu Mikuli spotykał się także z in-

rów Chopina zamiłowanie do ge-

stycznej. Właśnie metody nauczania

polska mogła rozwijać się już bez

lego Hymn jubileuszowy na cześć

nymi przedstawicielami życia kultu-

nialnej, natchnionej pieśni polskiej.

i styl gry zaczerpnął od Liszta, które

większych ograniczeń, a język polski

króla Jana III Sobieskiego do słów

ralnego, m.in. Ferencem Lisztem

Był nie tylko świetnym wykonawcą,

poprzez często brawurową, nieraz

został uznany jako urzędowy oraz

Władysława Bełzy, który powstał

i George Sand. W 1848 r. powrócił do

ale pojmował posłannictwo muzyki

forsowną, efektową i wirtuozowską

stosowany w administracji i sądow-

w 1883 r. z okazji zorganizowane-

Czerniowiec, gdzie został profeso-

w szerszym stylu, a głównie w kie-

technikę różnią się diametralnie od

nictwie. Zaistniała sytuacja stała się

go we Lwowie obchodu 200 letniej

rem gry na fortepianie. Występował

runku narodowym, któremu też dał

estetyki szkoły chopinowskiej, pojmo-

po prostu usankcjonowaniem dążeń

rocznicy odsieczy Wiednia. Doko-

jako pianista m.in. w: Bukareszcie,

wyraz w całym szeregu własnych

wanej jako melancholijna i subtelna.

wielu ówczesnych mieszkańców Ga-

nywał także opracowań na fortepian

Jassach, Kijowie, Kiszyniowie i we

wielce cennych kompozycji. Tak też

W 1870 r. Ludwik Marek założył we

licji. Sam Karol Mikuli był zwolenni-

utworów różnych kompozytorów, co

Lwowie. W 1857 r. przeprowadził się

kształcił swych uczniów i uczennice,

Lwowie szkołę muzyczną konkuren-

kiem rozwoju kultury polskiej, o czym

było zjawiskiem bardzo popularnym

do Lwowa, gdzie został powołany na

których nieprzeliczone szeregi w cią-

cyjną dla konserwatorium GTM, która

świadczy choćby fakt, że jeszcze na

w XIX w. (nie było jeszcze przecież

stanowisko dyrektora Galicyjskiego

gu trzydziestoletniej działalności na

zyskała z czasem doskonałą renomę.

kilka lat przed wprowadzeniem au-

gramofonów i jeżeli ktoś chciał po-

Towarzystwa Muzycznego (GTM).

stanowisku dyrektora Galicyjskiego

We Lwowie podjął także działalność

tonomii galicyjskiej, począwszy od

znać jakiś utwór, to musiał sam go

Przez 30 lat Karol Mikuli praco-

Towarzystwa Muzycznego wprowa-

dyrygencką, prowadząc koncerty mu-

1860 r. językiem wykładowym kon-

sobie zagrać na fortepianie) oraz

wał także w konserwatorium GTM,

dził w krainę sztuki”.

zyki symfonicznej. Także we własnym

serwatorium na miejsce dotychczas

transkrypcji (na poszerzony skład

prowadząc wyższy kurs gry na forte-

domu Ludwik Marek prowadził jeden

obowiązującego języka niemieckie-

instrumentalny) utworów Fryderyka

pianie oraz dyrygując utworami sym-

z najważniejszych salonów artystycz-

Działalność

go stał się język polski, którym bez

Chopina.

fonicznymi, prezentowanymi przez

nych miasta.

kompozytorska

wątpienia sam doskonale władał.

Twórczość Karola Mikulego re-

GTM. W 1887 r. podobno ze wzglę-

Karol Mikuli, podobnie jak jego

W przywoływanym już numerze

W czasach Mikulego coraz więk-

prezentuje styl romantyczny. Choć

du na zły stan zdrowia zrezygnował

mistrz – Fryderyk Chopin, kompo-

czasopisma „Bluszcz” z 1880 r. pisa-

szą popularność zdobywał fortepian

był pod wpływem stylu Chopina, nie

ze stanowiska dyrektora konserwa-

nował przede wszystkim utwory

no: „Posiadamy we Lwowie dwie zna-

(ówcześnie nazywany także klawi-

naśladował go mechanicznie. Wiele

torium GTM, ale już w 1888 r. założył

fortepianowe. Były to: mazurki (sty-

komite szkoły gry na fortepianie: jedną

kordem lub klawicymbałem), zaj-

utworów Mikulego ukazało się we

we Lwowie prywatną szkołę gry na

lizacje utworów o proweniencji lu-

w Towarzystwie Muzycznym, pod

mując coraz częściej miejsce w sa-

Lwowie i w Wiedniu drukiem za jego

fortepianie, którą prowadził wraz z

dowej), nokturny (typ romantycznej

dyrekcją Mikulego, wielbiciela i znako-

lonach arystokracji i mieszczaństwa

życia.

żoną do swojej śmierci. W 1889 r.

miniatury o ornamentalnym charak-

mitego wykonawcy muzyki szopenow-

(nie tylko zamożnego). O Lwowie

Mikuli przygotował do druku wie-

został odznaczony Krzyżem Rycer-

terze linii melodycznej), walce (do

skiej; drugą pod dyrekcją p. Marka, na-

w tamtych latach pisano na łamach

le utworów Chopina. Często korzy-

skim Orderu Cesarza Franciszka

słuchania, nie do tańczenia), po-

leżącego do rzędu najznakomitszych

warszawskiego czasopisma„Bluszcz”

stał wówczas z uwag, zanotowanych

Józefa I. Zmarł we Lwowie 21 maja

lonezy (również twórcze stylizacje

uczniów Liszta i metody jego wyznaw-

z 12 marca 1880 r: „Towarzystwo Mu-

przez swojego mistrza na egzempla-

1897 r.

tego narodowego tańca) oraz balla-

ców”. Obydwie szkoły pianistyczne

zyczne [GTM] uprawia przeważnie

rzach lekcyjnych. Był redaktorem

da (gatunek muzyczny niejako wy-

były źródłem powstania dwóch „stron-

grę fortepianową i, co prawda, dzięki

zbiorowego 17-tomowego wydania

promowany przez Chopina). Wiele

nictw” sposobu gry na fortepianie –

Lekcje u Chopina

temu, tyle jest pianistów i pianistek

dzieł Chopina, wydanego w Lipsku

Karol Mikuli często powtarzał

z tych utworów należy do wykształ-

„mikulistów” i „markistów”. Ciekawym

we Lwowie jak stosunkowo nigdzie

w 1879 r.

słowa Chopina, stosujące się do in-

conego w epoce romantyzmu ga-

miastem był Lwów tamtych czasów