13

Kurier Galicyjski * 29 czerwca – 14 lipca 2010

beresteczko – 2010

NATALIA DENYSIUK

W dniach 4 – 6 czerwca na

terenie Narodowego Rezer-

watu „Pole bitwy pod Bere-

steczkiem” we wsi Plaszewa

na Rówieńszczyźnie, trady-

cyjnie obchodzono rocznicę

bitwy pod Beresteczkiem.

Dzień pierwszy:

Deszcz humoru nie popsuł

W tym dniu kozacy Kozackiego

Strzeleckiego Bractwa i Wielkiego

Koła Kozackiego Ukrainy rozbijali obóz

– jak zaznaczył „armatni” – Wołodymyr

Perczuk – w tym roku kozacy przysto-

sowali swój obóz do pokazów – posta-

wili wieżę, na którą mogli się wspiąć

wszyscy chętni, przygotowali miejsca

dla rzucania siekierami i oszczepami,

strzelania z łuku i broni pneumatycz-

nej. Jak w prawdziwym kozackim

obozie postawili nawet pal, żartowali

potem, że i tak z niego nie skorzysta-

li. Musieli zadbać o bezpieczeństwo,

ponieważ chętnych do uczestniczenia

w kozackich zabawach było wielu. Po

kilku armatnich wystrzałach, kozacy

odmówili wieczorną modlitwę.

Dzień drugi:

Połączyła wszystkich

kozacka kasza

W sobotę odbyło się wspólne pol-

sko-ukraińskie uhonorowanie pamięci

uczestników boju. Już nie pierwszy

raz do Beresteczka przyjechali przed-

stawiciele Bractwa Kurkowego z Pol-

nabożeństwo, oprócz tego wszyscy

nych. Ciekawym jest to, że miejsce

ski, którzy stali się organicznym ele-

mieli możliwość wygłoszenia prze-

dla wygłoszenia politycznych przemó-

mentem ukraińsko-polskiego krajo-

mówień. Nie wyczuwało się nastroju

wień urządzono poza terenem klasz-

brazu pod Beresteczkiem. W tym dniu

porażki. Zdaje się, że lekcje Bere-

toru, oprócz tego, występy te zostały

kozacy udzielali się, w rozstawionym

steczka, brane są pod uwagę również

zaplanowane pod koniec wszystkich

opodal obozie dziecięcym: uczyli ma-

i dziś. Nie obeszło się bez przykre-

przedsięwzięć, żeby najpierw oddać

łych kozaków utrzymywać porządek i

go nieporozumienia, gdy z powodu

cześć poległym kozakom.

dyscyplinę, przeprowadzali zawody.

zbytniej gorliwości milicji na teren

Dzieci radośnie opowiadały o tym,

rezerwatu nie mógł wjechać biskup

jak rzucały siekierami, łamały strzały,

Beresteczko:

Marcjan Trofimiak, który jechał do Be-

przedstawiały pokazowe występy i ja-

łączy czy dzieli Ukraińców

resteczka na zaproszenie Kozackiego

dły kulisz – smaczną kozacką kaszę.

i Polaków?

Strzeleckiego Bractwa i Kurkowych

Na to pytanie wszyscy – od 84-

Bractw Strzeleckich z Polski. Można

wieńców i kwiatów. Pod koniec odby-

letniej babci do najmłodszych koza-

patriarcha Kijowski Filaret. Potem

Dzień trzeci:

odnieść wrażenie, że funkcjonariusze

ło się uroczyste Kozackie Koło, poka-

ków – jednym głosem odpowiadali:

pod dźwięki uroczystego utworu mu-

Uczcili pamięć

milicji nie do końca zrozumieli jego

zowe kozackie występy, zwiedzanie

„łączy”. Jak i w poprzednich latach,

zycznego „Boże, Wielki, Jedyny, nam

poległych kozaków

rolę w tych uroczystościach.

kozackiego obozu i przemówienia

w Beresteczku odbyło się: złożenie

Zaczął się od Mszy św. w cerkwi

Ukrainę chroń” odbył się pochód pod

przedstawicieli różnych sił politycz-

kwiatów, kozackie zabawy, wspólne

św. Georgija, w której uczestniczył

pomnik poległych kozaków, złożenie

beresteczko – 1651

którego szybko zastąpił Iwan Bohun.

W 1648 roku, po 10-letnim okre-

Chciał on wydostać się z bezna-

sie pokoju w Rzeczpospolitej wybu-

dziejnej sytuacji, jednak w czasie

chło powstanie kozackie pod do-

przygotowań do wyjścia z oblężenia,

Około godziny 15, na czele 2000

zwycięstwo armii koronnej, która w

ruszyć razem z taborami, szacowa-

wództwem Bohdana Chmielnickiego.

w obozie kozackim wybuchła panika

kawalerzystów, Jeremi Wiśniowiecki

oparciu o szańce siłami jazdy, spę-

nymi na około 135 tysięcy wozów, co

Po kilku latach walk, przerywanych

i według relacji polskiego pamiętni-

rozpoczął natarcie lewego skrzydła

dziła z pola tatarski komunik. Jednak

przyczyniło się do dużego bałaganu,

układami oraz po zawarciu ugody,

karza „...nasze wojsko wtargnęło do

na próbujący się okopać tabor ko-

wojsko tatarsko-kozackie nie dotarło

szczególnie irytującego monarchę,

podpisanej pod Zborowem, Rzecz-

obozu, a kogo z Kozaków znaleźli,

zacki. Zaporożców uratował kontratak

jeszcze na plac bitwy. Drugiego dnia

który według spisanych relacji : „...

pospolita i Kozacy, wspomagani

szablami wycięli, innych zaś ścigali,

tatarski. Wiśniowiecki ponowił natar-

stoczona została bitwa kawaleryjska.

brzydko wszystkich łajał, karczemne

przez Tatarów, postanowili ponownie

do kilku mil jechali na ich karkach...”.

cie. Ruszyło także centrum. Mimo ka-

Dowodzone przez Mikołaja Potoc-

słowa z ust królewskich wypuszcza-

stanąć do walki.

Trudno dokładnie określić liczbę ofiar

tegorycznych rozkazów królewskich,

kiego oddziały polskie, bez wsparcia

jąc i od matki lżąc...”. 25 czerwca

Koncentracja wojsk Rzeczpo-

po stronie kozackiej, jednak szacuje

prawe skrzydło nie podjęło ataku.

piechoty i artylerii, poniosły porażkę.

oddziały koronne osiągnęły cel. Obóz

spolitej przebiegała bez większych

się, że było to kilkanaście tysięcy

Tymczasem Tatarzy, dowodzeni

Tymczasem armia kozacko-tatarska

polski, chroniony był od północy przez

zakłóceń. Zwraca uwagę niespotyka-

ludzi.

przez brata chana Amurata, podjęli

w całości dotarła na pole bitwy. Na

rozlewisko Plaszówki, a od południa

ny od wielu lat wysiłek mobilizacyjny.

Po wygranej bitwie, pospolite

nieudaną próbę powstrzymania

naradzie w obozie koronnym Jan

przez gęsty las, uniemożliwiający

Ogółem w obozie zgromadzono około

ruszenie oraz król Jan Kazimierz

atakującego polskiego centrum.

Kazimierz przeforsował stoczenie

atak. Został ponadto otoczony wałem,

27 tysięcy żołnierzy zaciężnych, 10

opuścili wojsko koronne. Na skutek

Ostrzelany przez artylerię koronną,

bitwy ofensywnej, sprzeciwiając się

wzmocnionym basztami.

tysięcy ludzi w oddziałach prywatnych

opieszałych działań wojsk królewskich,

chan zbiegł jednak z pola walki,

zdaniu hetmanów, którzy preferowali

27 czerwca doszło do pierwszego

i 30 do 40 tysięcy pospolitego rusze-

Bohdan Chmielnicki zdołał opanować

zabierając ze sobą Chmielnickiego,

zamknięcie się w taborze.

spotkania obu armii. Wojska koronne

nia. Wojsko Bohdana Chmielnickiego

panikę wśród Kozaków i na nowo

który najprawdopodobniej szukał u

O brzasku 30 czerwca rozpoczę-

rozpoczynały marsz na Dubno, by tam

składało się z około 40 tysięcy Koza-

zorganizować siłę zdolną przeciwsta-

niego schronienia.

to ustawianie szyku według wzoru

zaskoczyć armię kozacko-tatarską.

ków rejestrowych, od 40 do 50 tysięcy

wić się polskiej armii. Po starciu pod

Tabor kozacki został przyparty do

holenderskiego, gdzie wspomagane

W rejonie Wiśniowca polski podjazd

czerni i od 30 do 35 tysięcy Tatarów.

Białą Cerkwią, które miało miejsce

bagien Plaszówki i otoczony. Armia

artylerią oddziały jazdy, stojąc na

został rozbity przez przednią straż

13 czerwca na naradzie wojennej,

23 września, pięć dni później została

koronna, która w czasie trzydniowych

przemian z jednostkami piechoty,

wojsk sprzymierzonych. Armia koron-

pod przewodnictwem króla Jana

zawarta tzw. ugoda białocerkiewska,

zmagań, straciła około 700 ludzi, roz-

zajęły centrum. Skrzydła obsadziły

na zdołała wycofać się do obozu pod

Kazimierza, została podjęta decyzja

która kończyła kolejny etap polsko-

poczęła oblężenie. Tymczasem Ko-

chorągwie jazdy, wzmocnione pospo-

Beresteczkiem. Całą noc trwały prace

o ruszeniu w stronę Beresteczka,

kozackich walk.

zacy postanowili się bronić. Nowym

litym ruszeniem, uszykowane głęboko

przy sypaniu nowych wałów. Pierwszy

by tam oczekiwać na połączone siły

hetmanem został Filon Dziedziała,

w sześciu rzutach.

dzień walki 28 czerwca przyniósł

kozacko-tatarskie. Postanowiono

MW