26

29 czerwca – 14 lipca 2010 * Kurier Galicyjski

bas z WoLi sękoWej

koncertów w Kijowie. Zwykle w takich

momentach artysta odwołuje koncert.

EUGENIUSZ NIEMIEC

Jednak nie Didur. On sobie nie wyobra-

żał, aby zawieść publiczność i stając

Czy PT. Czytelnicy wiedzą gdzie

przed tak dramatycznym wyborem,

znajduje się Wola Sękowa? Założę

jak obecność przy zmarłym dziecku

się, że znakomita większość, zwłasz-

czy koncert, wybrał jednak koncert.

cza średniego i młodszego pokolenia,

W tzw. sferach towarzyskich długo

nawet jeśli słyszała tę nazwę, to nie

komentowano ten wybór, wysuwając

bardzo kojarzy nazwę beskidzkiej

jako argument fakt, że nie odczuwał

wioski z człowiekiem, który w pierw-

dominującej więzi z dziećmi, wychowa-

szej połowie XX wieku rozsławił Zie-

nymi poza domem, a jego największą

mię Sanocką na całym świecie. Na

miłością była muzyka.

Pogórzu Bukowskim Beskidu Niskie-

Wszystkie pozostałe trzy córki

go (Bukowica – 776 m npm), w od-

odziedziczyły po rodzicach talent

ległości niespełna 20 km od Sanoka

wokalny i z mniejszym lub większym

(przez Pisarowce i Nowotaniec), od

powodzeniem śpiewały na scenach

XVIII wieku znajdowały się dobra

operowych polskich i zagranicznych

ziemskie, ciągnące się od Nowotańca

(np. Ewa była solistką La Scali). Olga

do Odrzechowej, należące do rodzi-

została żoną ostatniego właściciela

ny Brochwicz-Wiktorów, którzy byli

Woli Sękowej – Andrzeja Wiktora,

właścicielami tych ziem, a za swą sie-

natomiast Mary wyszła za mąż za wła-

dzibę obrali łemkowską wioskę Wola

ściciela Iwonicza hr. Załuskiego. Sam

Sękowa, gdzie wznieśli piękny dwór,

artysta podczas wakacji najchętniej

położony w sześciohektarowym parku

przyjeżdżał do Woli Sękowej lub Iwo-

(ok. 850 drzew). Lasami, należącymi

nicza i w gronie rodziny oraz przyjaciół

do majątku zarządzał leśniczy, które-

najlepiej wypoczywał.

go urodziwa córka, Wincenta Jasiń-

Parę słów warto poświęcić wyżej

ska, wpadła w oko właścicielowi dóbr

wspomnianej meksykańskiej małżonce

Jakubowi Brochwicz – Wiktorowi.

Adam Didur

artysty Angeli. Jej chorobliwa zazdrość,

Efektem zauroczenia piękną leśni-

napady wściekłości i skandale towarzy-

czanką był chłopak, urodzony w wigilię

skie były ogólnie znane. Oczywiście,

Bożego Narodzenia w 1873 roku, któ-

flirtujący na prawo i lewo Adam, dawał

ry jednakże nie został uznany przez

po temu powody. Przyjaciółka Didurów,

biologicznego ojca. Gdy chłopak miał

Ewa Dzieduszycka twierdzi, że Angela

3 lata jego matka wyszła za mąż za

w gorsecie zawsze nosiła sztylet, któ-

miejscowego nauczyciela (wg innych

rym była gotowa ugodzić w serce każdą

źródeł organistę), pochodzącego z ru-

Adam Didur jako Borys Godunow

kobietę, uwodzącą Adama.

skiej rodziny z okolic Stryja, Antoniego

Artysta miał miły zwyczaj zawia-

Didura, który adoptował chłopca. Nie-

damiania przyjaciół, że przyjeżdża

zwykłym był fakt, że chłopiec otrzymał

do Polski z koncertami, podawał czas

podwójny chrzest, najpierw wkrótce po

i miejsce oraz zapraszał do loży. Gdy

urodzeniu w cerkwi grekokatolickiej w

przyjeżdżał do Lwowa, jego wielbicie-

Bukowsku (lub Nowotańcu), a po raz

le i przyjaciele (w tym Dzieduszyccy

drugi, gdy chłopak miał 12 lat, w ko-

i moi dziadkowie) tłumnie przybywali

ściele rzymskokatolickim w Stryju. W

do Opery Lwowskiej. Kiedyś przybył

ten oto sposób, małżeństwu Wincenty

z operą „Faust”, w której wystąpił w roli

i Antoniego przybył syn ADAM DI-

Olga Didur Wiktorowa

tytułowej jako szatan-uwodziciel wraz

DUR, o którym jest ta opowieść.

tycznych salonów”. Tak oto narodził

ze swymi trzema córkami: Ewą, Olgą

Okres dzieciństwa i wiek szkolny

się, jak uważa znacząca część znaw-

i Mary. Występ skończył się wielkim

Adama zawiera wiele luk. Nie wiemy

ców, największy bas wszech

sukcesem, owacjom nie było końca,

czy i gdzie chodził do szkoły i gim-

czasów, skutecznie konkurujący z

ale nie było ani jednego bisu, bowiem

nazjum. Biograf J. Kański pisze, że

równie utalentowanym jego rówieśni-

Adam, w odróżnieniu od innych sław-

„prawdopodobnie ukończył gimnazjum

kiem, Rosjaninem Fiodorem Szalapi-

nych śpiewaków (np. Kiepury), nigdy

w Sanoku w 1891 r.” Jednakże jego na-

nem. Podobno przewyższał Szalapina

nie bisował. Bisy uważał za niegodne

zwisko nie figuruje w spisie absolwen-

wspaniałą barwą i potęgą głosu oraz

kokietowanie publiczności. Nie dawał

tów tej szkoły. Być może pobierał nauki

Pensjonat „Dwór Sękowa Wola”

rozpiętością skali. Krytyk i profesor

się też namówić na śpiewanie np.,

prywatnie, jak to bywało w zwyczaju na

Na początku swej kariery w medio-

muzykologii Zdzisław Jachimecki pisał

na przygodnych przyjęciach towarzy-

wielu dworach szlacheckich. Wiadomo

wakacje natomiast najchętniej spę-

lańskiej La Scali poznał meksykańską

w 1908 roku: „Głos ten ma w sobie

skich. Zapewne szanował swój głos. Po

natomiast, że jego matka (dworska po-

dzał w swoich rodzinnych stronach.

śpiewaczkę (mezzosopran) Angelę

wszystkie zalety najlepszych basistów

wspomnianym spektaklu „Fausta”, była

kojówka) jak i przybrany ojciec nie byli

Osobiście nigdy go nie spotkałem, bo

Aranda Arellano, półkrwi Indiankę, z

razem wzięte, a oprócz tego szlachet-

wspólna kolacja w hotelu Georg`a, po

w stanie sfinansować kształcenia syna.

nasze pokolenia się rozminęły (Didur

którą związał się węzłem małżeńskim.

ność w brzmieniu i technikę śpiewaczą

której wszyscy jej uczestnicy rozeszli

Z pomocą pośpieszył ojciec biologiczny

wycofał się ze sceny w 1932 roku),

Owocem tego małżeństwa było pięć

w maksimum”.

się do swoich pokoi hotelowych na

pan Wiktor, który finansował kształce-

ale moi dziadkowie i mama miesz-

córek („damski krawiec”), które na

Didur, mając 21 lat, został solistą

spoczynek. Jeszcze goście hotelowi

nie formalnie nieuznanego potomka.

kali w Kryłosie, w pobliżu Jezupola,

ogół wychowywały się tam, gdzie się

La Scali, a następnie przez 18 lat

nie zdążyli zmrużyć oczu, gdy Adam w

Dzięki jego wsparciu, Adam wyjechał

gdzie mieszkała zaprzyjaźniona z

urodziły, to znaczy najczęściej podczas

(1914-1932) był pierwszym basem

negliżu wpadł do pokoju Dzieduszyc-

do Lwowa i wstąpił do Seminarium

Didurem rodzina hr. Dzieduszyckich,

podróży artystycznych po świecie

Metropolitan Opera w Nowym Jorku.

kich z krzykiem: „Ona mnie zabije”.

Nauczycielskiego, gdzie do obowiąz-

i gdzie też miał nieduży majątek

(Włochy, Hiszpania, Argentyna, USA

Teatry operowe całej Europy (łącz-

Adama ukryto w łazience, bo istotnie

kowych zajęć należało śpiewanie w

sam Didur. Z tytułu sąsiedztwa,

i in.). Gdy dobiegała końca jego czynna

nie z Rosją, gdzie go przedstawiano

za moment wbiegła Angela, ze sztyle-

chórze uczelnianym. Dyrygent chóru

moi dziadkowie i mama znali się z

kariera artystyczna, postanowił wszyst-

jako amerykańskiego lub włoskiego

tem w ręce, krzycząc: „Ja go zabija. On

zwrócił uwagę na wyjątkowe walory

Didurem, bywali na jego koncertach

kie swe córki sprowadzić do swego

śpiewaka) oraz obu Ameryk, leżały u

uwodzi pokojówka” (ciągle źle mówiła

głosu Didura i skierował go do klasy

we Lwowie i czasem wspominali o

majątku w Polsce. Jak twierdził mój

stóp Didura i zabiegały o jego wystę-

po polsku). Władysław hr. Dzieduszyc-

prof. Wysockiego, w Konserwatorium

tym niezwykłym człowieku. Najpow-

dziadek, w domu Didurów powstała

py. Niedoścignione do dzisiaj kreacje

ki wziął Angelę za rękę i udali się razem

Galicyjskiego Towarzystwa Muzycz-

szechniejszą była opinia, że miał

wielojęzyczna wieża Babel, bowiem

„Borysa Godunowa”, Mefista w „Fau-

na poszukiwanie Adama do ogrodu.

nego. Tu, po trzyletnim szlifowaniu gło-

niezwykłe powodzenie wśród pań.

żadne z rodzeństwa nie mogło poro-

ście” i don Basilia w „Cyruliku Sewil-

Równocześnie (a była to mroźna zima,

su, wspomniany prof. Wysocki zalecił

Był przystojny, średniego wzrostu,

zumieć się z pozostałymi, bo każde

skim”, zapisały się złotymi zgłoskami

godz. 2-00 w nocy) Adam – wg planu

Adamowi studia we Włoszech, u sław-

o regularnych rysach twarzy, oczy

mówiło innym językiem i różniło się

w historii opery. Śpiewał w sześciu

Dzieduszyckiego – prawie w negliżu

nego Francesco Emmericha, które

piwne, fryzura bujna, pofalowana.

nawykami kulturowymi. W tej sytuacji,

językach. Nie będę tu jednak pisał

zjawił się w restauracji hotelowej,

mógł zrealizować dzięki stypendium,

Zawsze dobrze ubrany i sączący

tata Adam zarządził, że językiem do-

o karierze muzycznej śpiewaka, bo

żądając natychmiast byle czego do je-

ufundowanemu przez członka chóru,

paniom wyrafinowane komplementy.

mowym będzie bodaj język francuski

nie jestem znawcą tej materii, a infor-

dzenia. Były jeszcze tylko lody, które mu

urzędnika kolejowego Jana Raspa.

Nawet fakt, że lekko utykał (podobno

i język polski i wszyscy mają się go na-

macje można spotkać w dostępnych

niezwłocznie podano. Gdy po dłuższej

We Włoszech, w podturyńskim Pinero-

po jakimś upadku z konia) miał mu

uczyć. Sam, sześciojęzyczny poliglota,

wydawnictwach muzycznych, ency-

chwili Angela z Dzieduszyckim weszli

lo, już po kilku miesiącach rozpoczęła

dodawać wdzięku. Namiętnie grywał

nie miał problemów w porozumieniu

klopediach oraz w Internecie.

do restauracji zobaczyli, że Adam pra-

się jego wielka kariera, która – jak pi-

w bakarata, najczęściej w Kasynie

się z dziećmi.

Warto natomiast wspomnieć

cowicie pałaszuje dużą porcję lodów.

sze J. Kański: „Miała go zaprowadzić

Ziemiańskim we Lwowie i przegrywał

Z pięciu córek, dwie zmarły w mło-

o Didurze, jako człowieku i jego życiu

Widząc to, Angela padła przed nim na

z nizin społecznych na szczyty sławy

spore sumy. Jego wielką przyjem-

dym wieku. Zdarzyło się, że nieoczeki-

osobistym. Był obywatelem świata,

kolana wołając: „Przebacz! Przebacz!

i powodzenia, z zapadłej galicyjskiej

nością kulinarną były ruskie pierogi

wana śmierć dziecka zbiegła się kiedyś

jednakże co roku pojawiał się w mie-

Ja myślała, że ty mnie zdradzasz”, po

wsi na sceny zamorskich metropolii

z kwaśnym mlekiem, nawyk pewnie

z terminem zakontraktowanego cyklu

ście swojej młodości, czyli we Lwowie,

czym udali się już razem do swego

oraz uczynić zeń ozdobę arystokra-

wyniesiony z Woli Sękowej.