5

Kurier Galicyjski * 16 – 28 lipca 2010

zgoda historyczna to jak jazda na rowerze.

jak tylko przestajesz pedałować spadasz z roweru

Wystąpienie PROf. JAROSŁA-

WA HRYCAKA na otwarciu

wystawy „Lwów 1939 – 1941”

Jeśli wziąć pod uwagę

liczbę cywili, którzy zginęli

w pierwszym okresie wojny

(1939-1941), to na Zachodniej

Białorusi i Zachodniej Ukra-

inie przewyższyła ona trzy

– cztery razy liczbę ofiar w

niemieckiej strefie okupacyj-

nej Polski. Należy przy tym

zaznaczyć, że radziecka stre-

fa okupacyjna była dwa razy

dziczyliśmy po Związku Radzieckim,

gę liczbę cywili, którzy zginęli w pierw-

mniejsza od tej niemieckiej.

i która na dodatek jest jednym z naj-

szym okresie wojny (1939-1941), to

Więc nic dziwnego, że wśród

bardziej jaskrawych.

na Zachodniej Białorusi i Zachodniej

narodów Związku Radziec-

Ta polityka prowincjonalizacji mia-

Ukrainie przewyższyła ona trzy – czte-

kiego powstała nowa modli-

ła podwójny cel:

ry razy liczbę ofiar w niemieckiej strefie

twa, modlitwa o wojnie. Gali-

- ukazanie tego, że Ukraina nie

okupacyjnej Polski. Należy przy tym

cyjsko – żydowski wariant tej

może istnieć poza Związkiem Ra-

zaznaczyć, że radziecka strefa okupa-

modlitwy brzmiał tak: „Oby

dzieckim.

cyjna była dwa razy mniejsza od nie-

ten (Stalin) wreszcie sobie

- zniszczenie pamięci o tym, że

mieckiej. Nic więc dziwnego, że wśród

poszedł, oby ten drugi (Hitler)

Ukraina stanowiła część zachodniego

narodów Związku Radzieckiego po-

tu w ogóle się nie zjawiał, oby

prof. Jarosław Hrycak

świata i na tej podstawie ma prawo do

wstała nowa modlitwa, modlitwa o woj-

ci (polska władza) już nigdy

tego, by tam powrócić.

nie. Galicyjsko – żydowski wariant tej

historycy, chcieliśmy oddać głos jak

tam kto to po raz pierwszy powiedział,

nie wracali i obyśmy wszyscy

Polski czynnik odegrał tu istotną

modlitwy brzmiał tak: „Oby ten (Stalin)

największej ilości osób z przeszłości

że zgoda historyczna to jak jazda na

tu zostali.”

rolę. Znawca historii bizantyjskiej, Igor

wreszcie sobie poszedł, oby ten drugi

– Ukraińcom, Polakom, Żydom, Niem-

rowerze. Jak tylko przestajesz pedało-

Zawsze to powtarzam i powtarzać

Szewczenko, powiedział: „Zachód

(Hitler) tu w ogóle się nie zjawiał, obi ci

com i innym przesiedleńcom zza Zbru-

wać spadasz z roweru. Nasza wspólna

będę – gdybyśmy brali pod uwagę tyl-

przychodził na Ukrainę w postaci Pol-

(polska władza) już nigdy nie wracali

cza. Wam już pozostawiamy wyciąga-

wystawa jest jeszcze jednym wkładem

ko to, co mówi się w ukraińskiej tele-

ski”. Historycznie rzecz biorąc, polski

i obyśmy wszyscy tu zostali.”

nie wniosków. W ten sposób chcemy

do zgody polsko – ukraińskiej, do

wizji czy radiu, można odnieść wraże-

wpływ na Ukrainę jest znacznie wy-

Z tej modlitwy sprawdziła się tyl-

uczyć Was i samych siebie odpowie-

umacniania jej. Oprócz dobrych rela-

nie, że nasz kraj ma jednego sąsiada,

raźniejszy od rosyjskiego, a do tego

ko jedna część – polska władza rze-

dzialnej historii. Odpowiedzialnej nie w

cji sąsiedzkich, od tego zależy także

a jest nim Rosja. Ilość informacji, które

trwał znacznie dłużej – od momentu

czywiście już nigdy tu nie powróciła.

tym znaczeniu, że historia ma posia-

europejska przyszłość Ukrainy. Bo

docierają do nas o Białorusi, Rumunii,

chrztu Rusi aż do II wojny światowej.

Co do reszty, to – Stalin deportował

dać odpowiedzi na wszystkie pytania

współczesna Europa powstała właśnie

To właśnie II wojna światowa całkowi-

Węgrzech czy Słowacji, jest znacząco

Polaków, Hitler zlikwidował Żydów.

i może uczyć na błędach przeszłości.

na bazie takich aktów zgody: francu-

cie zmieniła obraz świata, ukraińską

mniejsza. A Polska, w tym wszystkim

W sumie przekształcając zachodnie

Mówi się, że ludzie rzadko popełniają

sko – niemieckiego, niemiecko – pol-

pamięć historyczną.

ziemie ukraińskie z Europy Centralnej

zupełnie się gubi, jako kraj kompletnie

te same błędy dwa razy – powtarzają

skiego, wewnątrz hiszpańskiego.

Dzisiejsza wystawa to kolejna próba

na Europę Wschodnią – ze społeczeń-

nieistotny, gdzieś tam obok Meksyku,

je zwykle po trzy razy i więcej. Chodzi

Tuż po przymierzu polsko-ukraiń-

przypomnienia o europejskim wymiarze

stwem o takich samych korzeniach

a nie tuż „za miedzą”.

mi o inny rodzaj odpowiedzialności,

skim, w kolejce znajduje się przymie-

ukraińskiej historii. Bo zgodnie z tym wy-

i ogromnymi mniejszościami rosyjskimi

Cały ten obraz mass mediów

który zakłada przejęcie odpowiedzial-

rze ukraińsko-ukraińskie. Mamy taki

miarem II wojna światowa zaczęła się

i rosyjsko – języcznymi i odpowiednio

pozwala mi zrozumieć jak wygląda

ności za te pozytywne, jak i te najgor-

plan, o poparcie którego prosimy wła-

na Ukrainie w 1939 roku, a nie w 1941

krótką ukraińsko – rosyjską pamięcią,

nasza pamięć historyczna, która tak

sze aspekty naszej historii.

dze miasta Lwowa, że pokażemy tę

r. Być może ten 39 rok nie wpłynął aż

w której nie ma miejsca dla Polaków,

na dobrą sprawę, kształtuje się nie

Przykładem takim może być lwow-

wystawę nie tylko we Wrocławiu, Kra-

tak znacząco na Tułę czy Władywostok,

Żydów, galicyjskich Czechów, Niem-

pod wpływem tego, czego uczymy się

skie społeczeństwo i lwowska Rada

kowie czy Warszawie, ale tez i Kijowie,

ale nie mam wątpliwości, że dobremu

ców, Karaimów itd.

w szkole, ale tego, czego się dowie-

Miejska, które parę lat temu doprowa-

Charkowie i Doniecku. Bez takich prób

historykowi udałoby się ukazać wpływ

Nasza wystawa jest próbą od-

my z seriali czy gazet. W ukraińskiej

dziło do zgody z Polakami w kwestii

możemy wypaść z obiegu historii. To

początku wojny na „głubinkę” Rosji.

tworzenia tej niedawnej przeszłości.

pamięci historycznej Polska zajmuje

Cmentarza Łyczakowskiego, pomimo

znaczy, że nasza przyszłość może sta-

Jednakże Lwów znalazł się w samym

Nie będę opowiadał szczegółów, bo

tyle samo miejsca, co w mediach. Nie

przykrych wspomnień i zadanych so-

nąć pod wielkim znakiem zapytania.

centrum tych wydarzeń.

lepiej jest raz zobaczyć, aniżeli 1000

mogę tego zakwalifikować do żadne-

bie wzajemnie ran.

O ich charakterze najlepiej mówi

razy usłyszeć. Jedynie, co bym chciał

go innego zjawiska, jak tylko prowin-

Historyczna zgoda nigdy nie może

wygłoszono w sali Lwowskiej

sama statystyka: Jeśli wziąć pod uwa-

tu zaznaczyć – my polscy i ukraińscy

cjonalizacji Ukrainy, którą to odzie-

być aktem jednorazowym. Nie pamię-

Rady Miejskiej, 2.07.2010 r.

We Lwowie pokazano film o sowieckiej okupacji Galicji

jak podzieLić europę

Rozpoczęła się wojna, wielu z nich ru-

Do tej pory żaden z ukra-

szyło na front i już nigdy nie wróciło.

ińskich filmowców nie pod-

jął się tej tematyki, pomimo

- Jak długo trwały prace

temat. 45-minutowy film składa się z

tego, że jest mnóstwo doku-

nad filmem?

z TARASEM CHOMYCZEM

- Film został zamówiony przez

dwóch części – dokumentalnej i ar-

mentów i świadków tamtych

rozmawiała OKSANA DUDAR

Centrum Zachodnio Ukraińskich Ba-

tystycznej. Pokazany jest okres lat

czasów, kiedy to 17 września

dań w związku z 70-leciem wydarzeń.

1939-1941 do przyjścia Niemców. Co

1939 roku doszło do spotka-

- Dlaczego właściwie wy-

To oni odnaleźli świadków wydarzeń.

prawda nie udało się nam uchwycić

nia dwóch światów, a ciche

brał pan do zdjęć formę pro-

Aktywnie kręciliśmy przez cztery mie-

Galicji w całości, jedynie Lwów i tro-

europejskie życie Lwowa cał-

gramu „Discovery”?

siące, ale ogółem prace trwały dzie-

chę terytorium obok Lwowa. Wyko-

- Nie jest tak do końca. Format

kowicie pochłonęła czerwo-

więć. Teraz już tylko należy zrobić

rzystaliśmy wspomnienia przedstawi-

„Discovery” jest znacznie sztywniej-

na fala terroru i trzy narody –

różne formaty, dla DVD także. Osobno

cieli różnych narodowości, najwięcej

szy, myśmy obrali lżejszą formę, ale

polski, ukraiński i żydowski,

ukażą się wywiady, które nie znalazły

Ukraińców, ale także i Polaków, i Ży-

rzeczywiście bardzo podobną. Ponie-

które przez setki lat razem

się w filmie.

dów, w tym mężczyzny, który jest już

waż zajmuję się głównie robieniem te-

koegzystowały na tych tere-

po 90-tce. On uciekał z Polski i widział

ledysków, tak też i widzę perspektywę

nach, znalazły się w centrum

- Czy w pracach brali

wziął udział znany zespół „Pikardyj-

wszystko, co się tutaj działo.

właśnie w takich filmach. One mogą

totalitarnych  działań.  Do-

udział historycy?

- Tak, ukraińscy i europejscy. Skąd-

ska tercja”. Z filmu wyszedł swojego

zainteresować ludzi, w szczególno-

konano kolejnego podziału

- Dlaczego nie ma w filmie

inąd praca dotyczyła dość wąskiego

rodzaju dokumentalny impresjonizm.

ści młodzież, która ostatnio coraz

Europy. Nowy film młodego

Rosjan, dlaczego nie przed-

zakresu. Np. braliśmy konsultacje u

Przede wszystkim za cel postawiliśmy

mniej interesuje się historią. Dlatego

lwowskiego reżysera Tarasa

stawiono tych wydarzeń z

fachowca, który specjalizuje się jedy-

sobie zainteresowanie ludzi historią,

też właśnie do filmu użyliśmy muzyki

Chymycza „Złoty wrzesień.

obu stron?

nie w kwestii prowadzonych śledztw

aby po obejrzeniu filmu, chciało im się

- Staraliśmy się odszukać i Ro-

znanych i popularnych wykonawców.

Kronika Galicji 1939-1941”

usiąść przed komputerem i poszukać

w więzieniach, opowiadał o torturach.

W filmie usłyszycie i muzykę z tamtej

sjan, ale okazało się, że we Lwowie

jest pierwszą próbą oceny

w Internecie więcej informacji na ten

Ale mimo wszystko historycy nie są

już nikogo nie ma, wszyscy zmarli.

epoki, jak i trochę rocku. W zdjęciach

wydarzeń sprzed 70 lat.