Ważne daty

12

16 – 28 lipca 2010 * Kurier Galicyjski

GrunWaLd sześć Wiek W p źniej

Łukaszenkę na spadkobiercę wiel-

EUGENIUSZ NIEMIEC tekst

kiego księcia Witolda, dowodząc

„...Zakon krzyżacki leżał oto po-

(nie bez racji), że to właśnie dzisiej-

kotem u stóp króla… Cała potęga

sza Białoruś jest główną pozosta-

niemiecka, zalewająca dotychczas

łością po geograficznym centrum

jak fala nieszczęsne krainy słowiań-

Wielkiego Księstwa Litewskiego.

skie, rozbiła się w tym dniu odku-

Nie sposób pominąć kwestii

pienia o piersi polskie… Tobie krwi

stosunku Niemców do Grunwaldu.

ofiarna niech będzie chwała i cześć

Sam Himmler w zniszczonej War-

po wszystkie czasy”! Tak kończy się

szawie powiedział, że „niszczymy

51 rozdział „Krzyżaków” Henryka

głowę narodu, który od 600 lat za-

Sienkiewicza. Zdecydowana więk-

gradzał nam drogę na wschód”. To

szość Polaków znajomość przebie-

oczywiste nawiązanie do Grunwal-

gu bitwy grunwaldzkiej wyniosła nie

du wskazuje, że klęskę Niemcy no-

tyle z nauki historii, ile z lektury sien-

sili w sercu długo, bo dopiero nieco

Wielki książę Witold

kiewiczowskich „Krzyżaków” i filmu

odreagowali w 1914 roku, gdy armia

Aleksandra Forda, nakręconego na

niemiecka pod wodzą Paula von

Zdjęcie portretu króla Włady-

motywach powieści (1960).

Hindenburga odniosła zwycięstwo

ucieczki Litwinów, wydaje się, że

sława Jagiełły wg Marcello

Fakty historyczne, jak i ich in-

nad armią rosyjską Mikołaja II pod

ma już ugruntowaną pozycję.

Bacciarellego

terpretacja – jak to zazwyczaj bywa

Tannenbergiem, czyli dzisiejszym

Mam wrażenie, że uznanie

– są interpretowane w zależności

Niezbyt wiadomo dlaczego Jagiełło

Stębarkiem – wsią sąsiadującą z

wiktorii grunwaldzkiej za wspólny

od narodowości danego historyka i

odstąpił od zdobycia Malborka i do-

Grunwaldem. Z inicjatywy kanclerza

i równorzędny triumf Polski i Litwy

sympatii lub antypatii do określonych

bicia bestii w jej gnieździe? Profani

Bismarcka znacznie rozbudowano

jest najrozsądniejszą i najbliższą

nacji czy osób. Wśród wielu wersji,

historii twierdzą, że rycerze polscy

zamek malborski, czyniąc go po-

prawdy opcją historyczną. O takim

podstawowe fakty są pewne, a mia-

spieszyli się na żniwa do domów,

mnikiem germańskiej chwały i pa-

pojmowaniu ówczesnego zwycię-

nowicie: miejsce i data bitwy, czas

jednak bardziej poważną wydaje się

nowania nad wschodem, natomiast

stwa świadczy także fakt, że zdo-

trwania bitwy (ok. 6 godzin), klęska

teza, że Jagiełło nie chciał zmieniać

rządzącą dynastię Hohenzollernów

byte sztandary krzyżackie zostały

Krzyżaków i niepełne wykorzystanie

istniejącego układu sił, choć miał

słusznie wywodzono wprost z rodu

podzielone między Wilno i krakow-

przez Polskę i Litwę owoców zwycię-

wówczas takie szanse, obawiając

wielkich mistrzów krzyżackich. Już

ski Wawel (skąd zresztą po czte-

Mapa trzeciej fazy bitwy

stwa. Nie ulega też wątpliwości, że

się, że z chwilą całkowitego zniknię-

w III Rzeszy Hitler podkreślał, że

rech wiekach – w 1797 roku zostały

była to jedna z największych bitew

cia zagrożenia krzyżackiego Litwa

jest spadkobiercą legendy Tannen-

średniowiecznej Europy.

zechce odłączyć się od Polski i unia

bergu, natomiast H. Himmler bez-

Wg w miarę aktualnych docie-

obojga narodów ulegnie zniwecze-

pośrednio nawiązywał do zakonu

kań, na polu grunwaldzkim po stro-

niu. Nie był na tyle dalekowzroczny,

krzyżackiego, tworząc elitarny „za-

nie koalicji polsko-litewskiej stanęło

aby przewidzieć, że w przyszłości

kon” SS. Podczas okupacji niemiec-

ok. 20000 Polaków i ok. 10000

Krzyżacy ochoczo przekształcą się

kiej dokładnie niszczono wszelkie

Litwinów i ich sojuszników (Rusini,

w państwo pruskie, które będzie

pomniki i dzieła sztuki, sławiące

Tatarzy, Żmudzini, Czesi, Mołdawia-

jednym z autorów rozbiorów Polski.

wiktorię grunwaldzką.

nie, Serbowie). Natomiast po stronie

Można sobie wyobrazić, że gdyby

A w Polsce? Do czasu rozbio-

Krzyżaków wystąpiło ok. 16000 ryce-

wówczas państwo krzyżackie zo-

rów, dzień 15 lipca czczono jako

rzy, w tym tylko ok. 200 zakonników.

stało w całości włączone do Polski,

święto narodowe. Wiek XIX przy-

Znakomitą większość stanowili tzw.

to być może, po II wojnie światowej

niósł rozbudzenie narodowych mi-

goście Zakonu, wezwani do pomocy

nie powstałby okręg kaliningradzki,

tów, wywołanych m.in. twórczością

z Francji, Anglii, Szkocji, Skandy-

tylko byłyby to ziemie uznane za

Sienkiewicza i Kraszewskiego oraz

nawii, Włoch, Węgier, Czech oraz

rdzennie polskie.

malarstwem Matejki („Bitwa pod

oczywiście, z państw niemieckich.

Historycy litewscy bardzo kon-

Grunwaldem”, „Hołd Pruski”), któ-

Jest ciekawostką, że po stronie

sekwentnie gloryfikują księcia Wy-

re znalazły swe apogeum podczas

krzyżackiej walczyli również nieliczni

tautasa (Witolda) i przypisują mu

uroczystych obchodów 500 roczni-

Polacy, a po stronie polskiej nieliczni

generalne dowództwo na polach

cy bitwy(1910) w Krakowie, gdy od-

Niemcy, mieszkający w Polsce. W

Grunwaldu, natomiast Jagiełłę uwa-

słonięto słynny pomnik grunwaldzki,

bitwie, zgodnie z raportem, złożo-

żają za zdrajcę. W 1931 r. w pobliżu

a uczestnicy zachwycili się słowami

nym papieżowi przez wielkiego mi-

Kowna (miasteczko Kaisiadorys)

i melodią, po raz pierwszy wykona-

strza Henryka von Plauen, poległo

odbył się sąd nad Jagiełłą, który

nej wówczas Roty. Grunwald po-

łącznie ok. 18 000 chrześcijan, co

orzekł go winnym zdrady i skazał,

nownie odżył po II wojnie światowej

w rozbiciu na obie strony kształto-

497 lat po zgonie, na śmierć, głów-

jako symbol zmagań z germańskim

wało się następująco: Krzyżacy – 8

nie za przyłączenie Litwy do Polski

„Drang nach Osten” i słowiańskiego

tys. rycerzy i 4 – 5 tys. czeladzi, a

w akcie krewskim (1385), w wyniku

braterstwa broni. Nie było przypad-

po stronie polsko-litewskiej – 4 – 5

czego miało dojść do zaniku języka

kiem, że I Dywizja im. Kościuszki w

tysięcy z wojsk witoldowych oraz

litewskiego i polonizowania szlachty

Sielcach nad Oką składała przysięgę

500 – 600 Polaków (w tym 12 zna-

litewskiej. Tymczasem fakty obiek-

właśnie 15 lipca, że jedno z najwyż-

komitych rycerzy).

tywne mówią, że to właśnie Witold

szych odznaczeń bojowych w LWP

Podstawowym, pozamilitarnym

dwukrotnie zdradzał Litwę, sprzy-

– to Krzyż Grunwaldu, że w 1960

efektem, było przełamanie opinii,

mierzając się z Krzyżakami w celu

roku na polach Grunwaldu z wielką

dotąd skutecznie lansowanej przez

podboju ziem… m.in. litewskich, że

pompą i udziałem 30000 młodzieży

Krzyżaków na zachodzie Europy, że

przegrywał wszystkie znaczące bitwy

oraz towarzysza Gomułki, odsłonięto

Polska i Litwa to peryferyjna kraina

(np. pod Worsklą), w których samo-

monumentalny pomnik Grunwaldu.

dzikusów i pogan, rządzona przez

dzielnie dowodził, a nawet podobno

A dzisiaj? Największym powodze-

wiarołomnych władców (król Jagieł-

5 razy przyjmował chrzest w różnych

niem cieszą się rekonstrukcje bi-

ło i ks. Witold), oraz skuteczne po-

obrządkach, co może świadczyć o

twy na polach Grunwaldu, na które

wstrzymanie Zakonu przed dalszą

instrumentalnym traktowaniu chrze-

zjeżdżają coraz liczniej pasjonaci

ekspansją na wschód i południe.

ścijaństwa przez Witolda. Nie jest też

historii oraz rycerstwa średnio-

Pomnik Grunwaldzki w Krakowie

Zdobycze terytorialne Polski po

prawdą, że był naczelnym wodzem

wiecznego. Na 600-lecie ma przy-

bitwie były dość mizerne, bo ograni-

pod Grunwaldem, dowodził tam na-

być kilka tysięcy rycerstwa z całej

czyły się do odzyskania Ziemi Do-

wywiezione do Wiednia i zaginęły).

tomiast ok. 40 chorągwiami „litewski-

Historycy litewscy, wspierani przez

Europy. Przy takiej okazji warto od-

brzyńskiej i nieco później Pomorza

Powinniśmy z uznaniem akcepto-

mi”, w skład których wchodziły rów-

prof. Svena Ekdahla (Szwecja)

dać się chwili refleksji nad zmien-

(już za Kazimierza Jagiellończyka).

wać, że współcześni Litwini czczą

nież wyżej wspomniane chorągwie

i Niemców twierdzą, że to nie była

nością losów fortuny.

Niewątpliwym następstwem Grun-

pamięć Grunwaldu, nadając choć-

i pułki sojusznicze.

ucieczka, lecz celowy manewr, po-

waldu był także lenny Hołd Pruski,

by klubom sportowym (piłki nożnej

Trwa też nadal spór nad zacho-

zorujący ucieczkę, mający wiązać

zdjęcia pochodzą z Multi-

złożony na krakowskim rynku 115

w Wilnie i koszykarzom w Kownie)

waniem się wojsk litewsko-rusko-ta-

siły krzyżackie, w celu odciążenia

medialnej Historii Polski

lat później (1525) królowi polskiemu

nazwę Żalgiris, oznaczającym w

tarskich, zabezpieczających prawe

głównego uderzenia na siły polskie.

tom 5, pod red. Zofii Gaw-

Zygmuntowi I Staremu przez wielkie-

języku litewskim właśnie Grunwald.

skrzydło w pierwszej fazie bitwy,

Powrót Litwinów w dalszej części bi-

ryś, wyd. Bellona-Warsza-

go mistrza Albrechta Hohenzollerna,

Wielce interesującą rzeczą jest, że

gdy pod naporem lepiej uzbrojonych

twy, trzeba przyznać, w sposób zna-

wa 2006 oraz z Wielkiej

który notabene zlikwidował zakon

również na Białorusi uruchomiono

Krzyżaków, wojska te, jak twierdzą

komity umożliwił oskrzydlenie i rozbi-

Encyklopedii PWN, tom 10,

i utworzył świeckie księstwo pruskie.

propagandę, kreującą prezydenta

Polacy – rzuciły się do ucieczki.

cie sił krzyżackich. Wersja pozornej

wyd. Warszawa 2002