rozmowy Kuriera

4

17 – 30 sierpnia 2010 * Kurier Galicyjski

jestem ukąszona Wschodem

ma wartości materialnej, ma zupełnie

mediacji swoich wszystkich starań –

z oLGĄ iWaNiaK, nową pre-

inną wartość. W 2004 r., podczas

tyle, co umiałam i co mogłam. Też

zes Fundacji „Pomoc Pola-

wyborów prezydenckich, ludzie pod-

jestem dumna z tego. Są takie sytu-

kom na Wschodzie” rozma-

chodzili do kwestii wyborów zupełnie

acje w życiu, że jeśli się uczestniczy

wiał MarCiN roMer

inaczej. Obserwowanie tego na żywo

w jakichś wydarzeniach, to potem

było jednym z mych najciekawszych,

można powiedzieć, że się nie zmar-

- Kilka tygodni temu rada

najważniejszych doświadczeń życio-

nowało tej okazji. To była dla mnie

Fundacji „Pomoc Polakom

wych. Mogłam sobie też wyobrazić

naprawdę wielka okazja.

na Wschodzie” powierzyła

jak powstawała II Rzeczpospolita.

Nie specjalnie lubiłam się z pre-

Pani funkcję Prezesa Za-

Przy zachowaniu oczywiście tych

zydentem Kuczmą. Było to też przy-

rządu. Jaka jest Pani wizja

wszystkich różnic, to było dla mnie

czyna, dlaczego mnie te wybory

i koncepcja działania Fun-

naprawdę niesłychane doświadcze-

tak bardzo interesowały. Prezydent

dacji pod Pani kierownic-

nie. Wdzięczna jestem, że mogłam to

Krawczuk w 1994 r. po przegranych

twem?

- Najkrócej – moja wizja to: kon-

obserwować.

wyborach przekazał władzę Kucz-

tynuacja i rozszerzenie. Jestem tu

nie, spokojnie, bez najmniejszych

- Była Pani też na Ukra-

dopiero od niedawna, nie mam jesz-

ekscesów. W sposób fantastyczny,

inie w 2004 roku…

cze dokładnego oglądu wszystkich

- No tak, oczywiście.

jak w absolutnie demokratycznym

programów, ale mogę zapewnić, że

kraju, władza przeszła z jednego

- Dwie osoby wymienił pre-

będą one kontynuowane. Natomiast

ośrodka politycznego do drugiego.

zydent Kwaśniewski w swo-

to, na czym mi najbardziej zależy,

Prezydenta Kuczmę już na to nie

ich wspomnieniach o dniach

to rozszerzenie możliwości finanso-

było stać. Chciał wprowadzić swe-

„pomarańczowej rewolucji”

wania Państwa projektów: nowych,

go kandydata w sposób zakulisowy,

w Kijowie – właśnie Panią

ale i dotychczasowych. Chciałabym,

bez liczenia się z wolą społeczeń-

i  Jacka  Kluczkowskiego,

skoro mam taką możliwość dzięki

stwa. Na szczęście, społeczeństwo

dzisiejszego ambasadora rP

po prostu temu zapobiegło. Mam

uprzejmości „Kuriera Galicyjskiego”,

na Ukrainie.

nadzieję, że wejdzie to do demokra-

zachęcić Państwa do aktywności,

- Dostałam bardzo ciekawą propo-

tycznych, parlamentarnych tradycji

składania wniosków, a my, tu w Fun-

zycję w 2004 roku od premiera Marka

Ukrainy. Jeszcze chciałam dodać

dacji, będziemy się zastanawiać, jak

fakt, że przed wojną Polska była

i zdobywałam w ten sposób informa-

Belki, za którą też jestem ogromnie

jeden element. Dzięki temu, co się

to można najszybciej zrealizować

krajem wielonarodowym. Pochodzę

cje o tym, co się dzieje w Związku

wdzięczna, zostania doradcą do

wydarzyło w 2004 r., Ukraina, jako

z pożytkiem dla środowisk polskich.

z małego miasteczka we wschod-

Radzieckim, zbierałam te informa-

spraw wschodnich. No i oczywiście

jedyny kraj postradziecki, nie licząc

niej Polsce, które przed wojną było

cje, podredagowywałam, później

przyjęłam tę propozycję, ponieważ

- Na czym miałoby pole-

oczywiście krajów, które są już w tej

wielonarodowe, ale gdy kończyłam

przekazywałam swojemu szefowi,

wiedziałam, że będą wybory prezy-

gać „rozszerzenie”?

chwili w Unii, czyli krajów nadbał-

- Do tej pory Fundacja była ka-

liceum – po tej różnorodności pozo-

Wojtkowi Kamińskiemu, który nada-

denckie na Ukrainie. Emocjonalnie z

tyckich, ma system parlamentarny.

nałem trochę jednostronnym. Więk-

stały już tylko wspomnienia. Dopiero

wał im ostateczny kształt i trafiało

Ukrainą związana jestem chyba po

Wszystkie pozostałe mają systemy

szość dotacji, które środowiska pol-

na studiach, na Uniwersytecie War-

to ostatecznie do „Mazowszanki”.

grób, więc jak się okazało, że jest taka

prezydenckie. Ukraina po prostu ma

skie na Wschodzie otrzymywały na

szawskim otworzyły się przede mną

Potem w „Gazecie Wyborczej” pra-

możliwość, natychmiast się zgodziłam,

normalny, demokratyczny system

swoje projekty – pochodziła z Se-

wszystkie dostępne wówczas kanały

cowałam w dziale zagranicznym,

pojechałam na wybory i miałam okazję

parlamentarny. Być może to jeszcze

natu. Te środki są ograniczone i nie

informacyjne – studiowałam jeszcze

no a potem wyjechałam na Ukrainę.

wszystko obserwować. Wstrząsające

nie działa tak, jak powinno, ale do

wystarczą na realizację wszystkich

w czasach „słusznie minionych”,

Już byłam wtedy ukąszona. I tak już

wrażenia! Obserwowałam Ukrainę od

głębokiej demokracji dojrzewa się

projektów. Warto sięgnąć po inne

czyli – w czasach komunizmu, więc

będzie zawsze.

1991 roku, mieszkałam tam na stałe

latami.

źródła. Polska, jako członek Unii

nie było ich tak wiele, ale i tak więcej

od 1993, w 2004 roku zobaczyłam

- Na Ukrainie spędziła Pani

Europejskiej, może korzystać w tej

niż w małym miasteczku. Dopiero na

koniec tego procesu. Społeczeństwo,

- To jest podstawowa róż-

parę lat, będąc m.in. kore-

chwili z bardzo różnych programów.

studiach zaczęły do mnie docierać

które nagle dojrzało, świadomie wy-

nica między Ukrainą a rosją.

spondentką Telewizji Polskiej

Ich wielość jest naprawdę imponują-

różnego rodzaju aspekty polskiej

brało pewien rodzaj drogi. Jestem

Leży to troszeczkę w ukraiń-

w Kijowie...

ca. Mamy w planach przygotowanie

polityki wewnętrznej, no i oczywiście

- Byłam korespondentem telewi-

przekonana, że Ukraina się demo-

skich genach, inna jest pa-

w najbliższym czasie rodzaju atlasu

– stosunek do mniejszości narodo-

zji polskiej, a później pracowałam dla

kratyzuje. Może powoli, ale jestem

mięć historyczna Ukrainy.

albo podręcznika różnych projektów,

wych: problemy polsko-żydowskie,

norweskiego koncernu Orkla-Media

spokojna. Zmiany w społeczeństwie,

W swoim czasie Zachód

terminów i źródeł, z których można

polsko-niemieckie, polsko-ukraińskie,

– kupowałam dla nich gazety, wpro-

które zaszły od 1991 r. do 2004 r.

wraz ze swoimi wartościami

zaczerpnąć pieniądze na pożytecz-

polsko-litewskie,  polsko-„wszystkie

wadzałam programy naprawcze etc.

są już nieodwracalne. Jeśli szukać

przychodził na Ukrainę przez

ną, społeczną, działalność. Oprócz

inne”. Zaczęło mnie to wciągać coraz

Dla amerykańskiego programu Irex

analogii, to najlepsze jest porówna-

Polskę. Nawet tradycje ko-

tego, Fundacja chciałaby wygene-

bardziej, ponieważ do tej pory było to

pro Media organizowałam „Szkołę

nie do przedwojennej Polski. Pań-

zackie, to były przecież tra-

rować własne projekty, oczywiście

dla mnie nieznane.

Młodych Dziennikarzy”.

stwowość polska trwała 20 lat, ale

dycje i rzeczpospolitej.

- Oczywiście. Do dziś jest to do-

związane ze statutowymi kierunka-

Ponieważ znałam dosyć dobrze

to wystarczyło, żeby poczucie wagi

- Jak osoba „ukąszona”

skonale widoczne, choć nie zawsze

mi działalności Fundacji.

język rosyjski, czytałam swobod-

i wartości własnego państwa zostało

Wschodem,  odczuwa  ze-

uświadamiane.

Wydaje mi się, że Polska jest

nie cyrylicę, więc zaczęłam czytać

wyniesione na piedestał. Myślę, że

tknięcie ze Wschodem real-

krajem, który w ciągu ostatnich 20 lat

bibułę ukraińską i białoruską, przy-

Ukraińcy też już coś takiego mają.

- Co jeszcze chciałaby

nym, będąc już na miejscu?

transformacji w Europie robi fanta-

wożoną z Niemiec. Takie malutkie

- Bardzo się cieszyłam, że do-

Oni oczywiście wychodzą z zupełnie

Pani powiedzieć czytelni-

styczną karierę. Polska umiejętność

książeczki przemycane były wtedy

stałam szansę wyjazdu na Ukrainę

innego punktu, niż my w II Rzeczy-

kom „Kuriera Galicyjskie-

organizacji, kreatywność, przedsię-

w proszku do prania, – bardzo ładnie

dlatego, że w moim poczuciu to był

pospolitej. Mają zdecydowanie trud-

go”?

Mam męża i siedmioletnią có-

biorczość może być naprawdę powo-

pachniały. Pamiętam właśnie egzem-

kraj, który znajdował się mniej wię-

niej, ale jednocześnie zryw, na który

reczkę. Mieszkam w Warszawie.

dem do dumy, naszą nową wizytówką.

plarze „Widnowy”, „Suczasnosti”, ko-

cej na tym samym etapie, co Polska

stać ich było w 2004 r. jest napraw-

Interesuję się historią, polityką.

1989 rok wyzwolił w nas niebywałą

lega zaczął wydawać „Perturbancje”.

w 1918 roku. Oczywiście, różnic po-

dę unikalny na skalę europejską.

Swoich poglądów politycznych nie

energię, przedsiębiorczość i pomysło-

To przechodziło z rąk do rąk tak, jak

litycznych i społecznych było bardzo

Nie przypominam sobie drugiego

upubliczniam, choć mam je bardzo

wość. Chcielibyśmy, by mieszkający

dzisiaj według projektu „przekaż książ-

dużo, ale to był ten sam początek

takiego zrywu. Oczywiście nie jest

wyraziste. Z wykształcenia jestem

na Wschodzie nasi rodacy w takim

kę dalej” – tak, mniej więcej, funkcjono-

tworzenia państwowości, więc oglą-

tak, że cały ten protest został przy-

dziennikarzem.

samym stopniu byli kreatywni, aby

wała wymiana literatury bezdebitowej

danie z bliska takiego tworzenia się

gotowany przez ówczesną opozycję.

Ale przede wszystkim chciała-

byli odbierani w społeczeństwach

w PRL-u. Trafiały do mnie te pozycje,

struktur państwowych, wykształca-

Tylu ludzi, którzy stali przez trzy tygo-

bym zaprosić wszystkich Polaków

w których żyją, tak jak dzisiaj Pol-

zaczęłam czytać i gdzieś mnie ukąsi-

nia się z prowincjonalnych depar-

dnie na Majdanie, żaden polityk nie

do Fundacji – zawsze i dla wszyst-

ska jest odbierana wśród państw

ło, już się tego nie potrafiłam pozbyć.

tamentów zagranicznych wielkiego

byłby w stanie wyprowadzić na ulice.

kich znajdziemy tu czas. Pomoże-

Europy Środkowej i Wschodniej, aby

Później moją pierwszą poważną pracą

państwa jakim był ZSRR, własnych

W momencie, kiedy okazało się, że

my w znalezieniu partnera, infor-

czuli się kreatywni i dumni. Fundacja

była praca w podziemiu, w „Tygodniku

państwowych ministerstw, sposób

jest szansa na kompromis i prezy-

macji, sposobu realizacji projektu.

chce i może im w tym pomóc.

Mazowsze”. Byłam bardzo dumna

zmiany myślenia urzędników. Cała

dent Kwaśniewski zaangażował się

Chcielibyśmy być taką „mądrą

z siebie, bo współredagowałam rubry-

ta struktura, kościec państwowy, któ-

w mediacje pomiędzy stronami ukra-

- Wiem, że od dawna inte-

skrzynką”, w której każdy znajdzie

kę „W bloku”. Siedziałam „przykuta” do

ry się budował na moich oczach, to

ińskiej sceny politycznej, zdawali-

resuje się pani Wschodem…

dla siebie pożyteczną informację.

- Tak, jestem „ukąszona” Wscho-

radia – radzieckiej „Spidoli”, produko-

po prostu było nieprawdopodobne

śmy sobie sprawę z tego, że tylko

Fundacja ma fantastyczny zespół,

dem, – jak mawia pan Ambasador,

wanej chyba na Łotwie. Fantastycz-

doświadczenie poznawcze. Ciekawe

umiędzynarodowienie tego protestu

który znacie Państwo od dawna. No

Jerzy Bahr...

ny zakres stacji, po prostu wszystko

było również obserwowanie zmian

uchroni przed interwencją, przed

i oczywiście zapraszam do składa-

można było na tej „Spidoli” złowić.

mentalności: kiedy na początku lu-

zastosowaniem siły przeciwko pro-

- Jak to się stało, że zo-

nia wniosków na rok przyszły – do

Do dziś nie wiem, jak to się stało, że

dzie w pierwszych wyborach sprze-

testującym. Sytuacja była naprawdę

stała Pani... ukąszona?

15 października.

- Właściwie nawet nie pamiętam

władze Związku Radzieckiego, które

dawali swoje głosy za różne gadżety

bardzo poważna. Dzisiaj wspomina

kiedy to się stało, ale na uniwersyte-

tak izolowały społeczeństwo, pozwoli-

wyborcze – wódkę, kiełbasę, czy po-

się to jak fantastyczny happening,

- Dziękuję za rozmowę.

cie pierwszy raz się zetknęłam z pro-

ły na wypuszczenie radia z takimi za-

wiedzmy kopiejki. Z czasem Ci ludzie

ale wtedy naprawdę było już tak

(wywiad autoryzowany)

blemem, albo raczej – dotarł do mnie

kresami. To po prostu była „żyła złota”

dojrzewali jednak do tego, że głos nie

„na poważnie”. Dołożyłam w czasie