List do redakcji

11

Kurier Galicyjski * 17 – 30 sierpnia 2010

ratujmy od zapomnienia polskie mogiły,

nie tylko we Lwowie, ale i na całej ukrainie!

„Narody, które tracą pamięć

– giną” (S. Witkiewicz)

Liczne czasopisma kresowe, do-

cierające do nas z Polski oraz wyda-

wane w języku polskim na Ukrainie,

przeważnie zwracają uwagę na Cmen-

tarz Łyczakowski – zabytek naszej naj-

wspanialszej nekropolii, uchodzący za

jeden z najpiękniejszych w Europie.

Dziękujemy za to autorom i jesteśmy

dumni, gdyż Cmentarz Łyczakowski

jest miejscem drogim każdemu Pola-

kowi we Lwowie. Tu spoczywają pro-

Zaniedbane polskie grobowce na Cmentarzu Janowskim,

chy naszych przodków – bohaterów:

Góry śmieci z uprzątniętych grobów

pole nr 1

powstańców kościuszkowskich (1794

r.), listopadowych (1930-1931 r.), stycz-

ks. Józef Bilczewskiego. Odnowiono

fakt, iż wsparcie materialne polskich

niowych (1863 r.), uczestników walk

figurę Matki Bożej na grobie ks. Jana

nekropolii na wschodzie obiecało To-

o Lwów (1918-1920 r.). Na Cmentarzu

Piwińskiego (na zdjęciu), inskrypcje

warzystwo Kulturalno-Oświatowe na

Łyczakowskim pochowano też wiele

na okolicznych grobowcach itd. Po-

wniosek Konsulatu Generalnego RP

wybitnych osobistości, zasłużonych dla

mysłodawcą tych, wprawdzie ama-

we Lwowie.

polskiej nauki, kultury i życia publiczne-

torskich, poczynań był nasz przyjaciel

Akcje porządkowania zabytko-

go. Spoczywają tu: malarz A. Grottger,

Krzysztof Rumiński. W tym roku, prac

wych nagrobków (w tym proboszczów

poeci S. Goszczyński i M. Konopnicka,

porządkowych niestety nie rozpoczę-

kościoła św. Marii Magdaleny), prze-

pisarka G. Zapolska, matematyk S. Ba-

to. Zaznaczę, że przyczyną tego jest

prowadził kilka lat temu na Cmentarzu

nach, lekarz H. Mosing, św. ks. Zygmunt

zobojętnienie do jakichkolwiek prac,

Łyczakowskim ks. Marian Skowyra.

Gorazdowski i wielu innych. Nie da się

które ostatnio można zaobserwować

Obecnie, ze złośliwości lub przez brak

tu wszystkich wyliczyć, więc ciekawskim

w naszym środowisku.

jakiejkolwiek ludzkiej kultury, groby te

polecam skorzystanie z przewodnika.

Bardzo pożyteczną akcję porządku-

zostały zasypane śmieciami. Kilkana-

Celem mym jest przedstawienie

jącą, przeprowadzono pod patronatem

ście razy z p. Jurkiem Gubą pracowa-

Państwu również obecnego stanu

Konsulatu Generalnego RP we Lwowie

liśmy nad oczyszczeniem tych gro-

Cmentarza Janowskiego. Ze względu

na polskim cmentarzu w Chyrowie 9

bów. Odnowiliśmy również inskrypcje

na to, że są tam pochowani moi ro-

maja 2008 r. Wziął w niej udział Klub Sty-

na grobie zm. w 1903 r. proboszcza

dzice i dziadkowie, dla uporządkowa-

pendystów SEMPER POLONIA (Lwów,

kościoła św. Marii Magdaleny ks. Jana

oczyszczona i odnowiona in-

nia ich mogił często go odwiedzam.

Strzałkowice, Sąsiadowice, Sambor,

Stopczyńskiego (zdjęcia przedstawia-

skrypcja na mogile ks. Jana

odnowiona figura Matki Bo-

Cmentarz Janowski został założony

Dobromil) i TKPZL w Mościskach. Wy-

ją groby do i po odnowieniu inskrypcji

Stopczyńskiego – probosz-

skiej na grobie ks. Jana Piwiń-

w 1883 r. i funkcjonuje do chwili obec-

karczowano wtedy krzewy, wykoszono

oraz śmiecie, wyniesione na aleje, by

cza kościoła Marii Magdaleny

skiego

nej. Jest on mniej okazały optycznie

trawę, oczyszczono z mchu nagrobki i

transport mógł je łatwiej zabrać).

we Lwowie

i artystycznie od Cmentarza Łycza-

płyty, ustawiono kilka osuniętych i znisz-

Dla wszystkich osób, interesują-

kowskiego, jednak też posiada swoje

czonych nagrobków. Dowiedziałem

cych się zaniedbanymi polskimi cmen-

stanie godnie zaopiekować się mogi-

spróchniałe drewniane i zardzewiałe

skarby. Spoczywa tu, na przykład,

się, iż podobne prace sporadycznie

tarzami na Kresach Wschodnich,

łami przodków.

metalowe krzyże uprzątnięto. A kto

abp obrządku łacińskiego św. ks.

prowadzi się na polskich cmentarzach

polecam cykl „O pamięci w Kamieniu

Na Cmentarzu Janowskim też

ma o nie dbać, jeśli rodzin zmarłych

Józef Bilczewski, znajdują się tu też

w Drohobyczu, Sądowej Wiszni i in-

Wyrytej” Urszuli Olbromskiej, od lat

nie brak zaniedbanych polskich mo-

już we Lwowie niema? Gorszym zja-

kwatery ofiar walk polsko-ukraińskich

nych miastach. Na długo pozostała

ukazujący się z dużą ilością zdjęć na

gił i grobowców. Inaczej sprawa wy-

wiskiem jest wyburzanie starych gro-

o Lwów z lat 1918-1920.

w mej pamięci inicjatywa Konsulatu

łamach „Lwowskich Spotkań” pod re-

gląda z pochówkami w Polsce, gdzie

bowców i rujnowanie pomników, by

Zabytki obu wymienionych cmen-

Generalnego RP we Lwowie zorgani-

dakcją p. Bożeny Rafalskiej.

się je pielęgnuje prawie do przesady.

zwolnić miejsce na nowe lub umieścić

tarzy, jak również pomniki Obrońców

zowania akcji „Znicz” na Cmentarzu

Podsumowując, wystosuję apel do

W latach 2007 i 2008, spotkałem na

„nowych lokatorów”. Między rzadko

Ojczyzny z września 1939 r. muszą

Łyczakowskim i Janowskim. „Świateł-

przewodniczących polskich organizacji

Cmentarzu Janowskim studentów z

usytuowanymi i zadbanymi groba-

być ratowane, choć państwo polskie

ka Pamięci”. W Dniu Wszystkich Świę-

oraz księży z różnych parafii o zacho-

Politechniki Kieleckiej, którzy robili

mi ukraińskimi, wznoszą się kikuty

nie może na to wszystko wydzielić

tych 1 listopada płoną nie tylko na gro-

wanie czynnej pamięci o przodkach.

zdjęcia polskich pochówków i spisy-

polskich nagrobków z piaskowca,

wystarczającej ilości środków.

bach legendarnych Orląt Lwowskich,

Wprost niezbędną jest organizacja

wali z nich inskrypcje. Wedle ich słów,

cementu, większa ilość których leży

Ostatnio na Cmentarzu Łyczakow-

ale i na wszystkich grobach, bez żad-

na polskich cmentarzach cyklicznych

potwierdzonych dokumentami z po-

na trawie rozkruszona przez korze-

skim przeprowadzono renowacje kilku

nych różnic – zadbany, czy zapomnia-

akcji porządkowych, które skupiałyby

przednich lat, corocznie znika tu 200

nie starych drzew. Część nagrobków

zabytków pod kierownictwem znanego

ny, ukraiński czy polski. Wspaniałą jest

młodzież i członków poszczególnych

polskich mogił. Później dowiedziałem

zasłaniają gęste i wysokie chwasty

nam prof. Janusza Smazy z ASP w

ta akcja, jednak dla ocalenia polskich

organizacji. Przyczyniłyby się one nie

się, że opracowali oni przewodnik po

oraz gałęzie drzew. Nikt nie zapala tu

Warszawie. Sponsorem projektu było

nekropolii na Kresach Wschodnich

tylko do zachowania polskiego dzie-

tym cmentarzu, który byłby dla nas

zniczy (nawet w czasie akcji Świateł-

polskie Ministerstwo Kultury i Dzie-

II RP nie wystarczy samo zapalenie

dzictwa kulturowego na naszych zie-

pożytecznym źródłem informacji w pra-

ko Pamięci 1 listopada). Czy zawarte

dzictwa Narodowego. W wyniku powo-

zniczy w Dzień Wszystkich Świętych

miach, ale byłyby również dobrą lekcją

cy, poświęconej ocaleniu narodowego

na tablicach prośby „o modlitwę do

jennej emigracji i dramatu wypędzenia

czy Dzień Niepodległości. Niezbędną

patriotyzmu i posługi chrześcijańskiej.

dziedzictwa kulturowego.

Boga”, czy o „Pozdrowienie Anielskie”

rodzin z ich etnicznych ziem, zapo-

jest stała opieka, fachowa renowacja

Przed kilkoma laty, Towarzystwo

zostaną jeszcze kiedyś wysłuchane?

mniane zabytkowe grobowce i nagrob-

obiektów o wartości historycznej i ar-

Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej pod-

Niestety, brak obecnie opiekunów dla

Stanisław Maldziński, 75 lat

ki uległy destruktywnemu działaniu

tystycznej, no i oczywiście odpowied-

jęło starania nad uporządkowaniem

porzuconych polskich pochówków.

Lwów, sierpień 2010

czasu. Groby ziemne pozapadały się,

ni do tego celu budżet. Cieszy serce

części pomników wokół grobu św.

Pozostali we Lwowie Polacy nie są w

Tydzień Polski we Lwowie – mniam, mniam

ona absolutną władzę twórczą nad

JULia ŁoKieTKo

jakby współtworzyła historię, która to-

emocjami i duszą słuchaczy.

przyświecały trzy zasadnicze cele:

właśnie w sobotę, 14 sierpnia, kiedy

czyła się na ekranie. Można było od-

Ostatnie spotkanie odbyło się w

bliższe zapoznanie mieszkańców

to goście mieli okazję zapoznać się

We Lwowie zakończył się

nieść wrażenie, że właściwym instru-

niedzielę 15 sierpnia. Był to Dzień

Lwowa z polską kulturą, zintegrowa-

z tradycyjną polską kuchnią. Tego

„Tydzień Polski”. Patronat nad

mentem dla kompozytora są zmysły

Polskiego JAZZU

nie Polaków w nieoficjalnej atmos-

dnia po południu, podwórko muzeum

tym wydarzeniem objął Konsu-

ludzkie. Mistycznym sposobem, mu-

Tydzień Polski był częścią inte-

ferze przy dobrej muzyce, a najważ-

„IDEI” wypełniło się wielbicielami kina

lat Generalny rP we Lwowie

zyka przenikała w najgłębsze zaka-

raktywnego kulturologicznego projek-

niejsze – odtworzenie legendarnego

niemego. Spotkanie z filmem „Mogiła

i Lwowskie Muzeum „iDei”.

marki naszej podświadomości, wydo-

Na miłym i przytulnym, urządzo-

tu „MezzoDrom”.

duchu Lwowa, jako miasta zgodnie

nieznanego żołnierza” miało niezwy-

bywając z nich autentyczne uczucia i

nym z artystycznym smakiem po-

łączącego wiele narodów i wiele kul-

kły charakter, gdyż jego wzruszającą

przeżycia. Nie na strunach skrzypek

dwórku muzeum „IDEI”, można było

Podczas imprez „Tygodnia Pol-

tur. Program imprezy przewidywał

fabułę podkreślała piękna muzyka au-

wygrywały się najdelikatniejsze nutki

miło spędzić czas uczestnicząc w

skiego” rozmawialiśmy z gościnnym

codzienne spotkania tematyczne:

torstwa polskiego kompozytora Rafała

smutku i wzruszenia, lecz na strunach

przygotowanym programie i rozmo-

dyrektorem muzeum „IDEI” Olesiem

Dzień Polskiej Opery, Dzień Polskiej

Rozmusa, który specjalnie przybył do

naszych dusz i serc. Muzyki nie da się

wach towarzyskich. Każde spotkanie

Dzyndrą, kompozytorem Rafałem

Muzyki Symfonicznej, Dzień Polskie-

Lwowa dla zaprezentowania publicz-

opisać, gdyż działa na świadomość i

zaczynało się pod wieczór, o godzinie

Rozmusem oraz krytykiem filmowym

go Baletu, Dzień Fryderyka Chopina.

ności swego dzieła. Gra lwowskiej or-

podświadomość ludzką bardzo in-

18.30 i trwało... oficjalnie do 22.00.

Arnoldem Deciem. O tym w następ-

Warto zaznaczyć, że najciekawsze

kiestry kameralnej pod batutą autora

dywidualnie. Jedno jest pewne – ma

Organizatorom Tygodnia Polskiego

nym numerze KG.

spotkanie z polską kulturą odbyło się

muzyki, porwała zmysły słuchaczy i