13

Kurier Galicyjski * 17 – 30 sierpnia 2010

duch aLeksandra Fredry poWraca

oKSaNa DUDar tekst

zdjęcia ze strony

www.vyshnya.lviv.ua

W Wyszni (dawniej Beń-

kowej Wiśni), majątku pol-

skiego dramaturga, otwarto

muzeum – izbę pamięci.

Muzeum, poświęcone jest

aleksandrowi Fredrze i jego

wnukowi metropolicie UGKC

andrzejowi Szeptyckiemu. To

tutaj wybitny polski dramaturg

spędził kilkadziesiąt lat swe-

go życia. Lwowska artystka

Daria Zawiałowa uszyła z

kolei suknię Zofii Fredro w

ramach akcji „Kobieta w pa-

łacu Fredrów-Szeptyckich”.

litechniki i krakowskiego Instytutu

Do pałacu powraca duch

Studiów Regionalnych. Udało się

jego dawnego właściciela.

odtworzyć wiele szczegółów, które

ukrył czas, między innymi zamuro-

Pałac dla ukochanej

Do tej pory trwa spór pomiędzy

wany system wentylacyjny.

historykami o miejsce urodzenia

Praca nad projektem trwała od

polskiego Moliera. Pretenduje do

2009 do 2010 roku. Bardzo przy-

tego miana ukraińska dziś Wysznia

datnymi okazały się być pamiętniki

i polski Surochów. Na rzecz tego

Zofii Szeptyckiej, dzięki jej dokład-

ostatniego świadczy fakt, że mają-

nym opisom udało się odtworzyć

tek w Wyszni rodzina Fredrów za-

wnętrza.

kupiła wraz z okolicznymi wsiami w

Jednak to dopiero pierwszy

1797 r., kiedy to Aleksander miał już

krok. W przyszłości planuje się

cztery lata.

utworzenie muzeum w większej

Życie okrutnie obeszło się z

części pałacu.

jego rodzicami, Jackiem i Marian-

ną – z dziewięciu dzieci, przeżył je-

Aleksander Fredro najbardziej

Bal jednej sukni

dynie Aleksander. To właśnie jemu

jednak cenił sobie pobyt w Wiśni.

Na osobną historię zasługu-

przypadło w udziale przekształcenie

Niewielka miejscowość, pozba-

je park. Obecnie nie jest w takim

majątku we wspaniały pałac i jedno

wiona wielkomiejskiego chaosu,

stanie jak za Fredrów, ale do tej

z ulubionych miejsc polskich arty-

stwarzała niesamowitą atmosfe-

pory kwitnie tu drzewo tulipanowe,

stów, muzyków i pisarzy. Miejsce

rę dla tworzenia nieśmiertelnych

a zwiedzających zadziwia drze-

to było wypełnione niesamowitymi

utworów.

wo, które jest połączeniem grabu

zbiorami sztuki, posiadło ogromną

Po śmierci pisarza pałac prze-

i dębu, a także brzoza zasadzana

bibliotekę.

szedł we władanie syna Jana, a po-

korzeniem do góry. Co prawda staw

Kiedy w 1806 r. w majątku wy-

tem wnuka – Andrzeja Maksymilia-

nie cieszy już nawet miejscowych

buchł pożar, ginie w nim matka

na, który w 1896 roku podjął się

żab swoimi gęstymi zaroślami.

Aleksandra. Ojciec i syn, by zapo-

jeszcze jednej próby przebudowy

Już w czasach niepodległej

mnieć o tej tragedii, przenoszą się

pałacu. Ponieważ Andrzej zmarł

Ukrainy znany polityk, którego imię

do Lwowa. Na pewien czas majątek

nie zostawiając po sobie potom-

utrzymuje się w tajemnicy, chciał

w Wiśni pozostaje bez nadzoru.

ków, wdowa po nim sprzedała

„sprywatyzować” pałac, ale sprawa

Aleksander w wieku 16 lat, idzie

pałac w 1919 roku Małopolskiemu

została wstrzymana na prezydenc-

na służbę do wojska Księstwa

Towarzystwu Rolniczemu. A przez

kim poziomie.

Warszawskiego. Walczył u boku

ostatnie 70 lat w pałacu pobie-

Przedstawiona ekspozycja no-

Napoleona Bonaparte, a za udział

rają nauki studenci Lwowskiego

wego muzeum jest przede wszyst-

w kampaniach wojennych na piersi

Państwowego Uniwersytetu Rol-

kim  poświęcona  mężczyznom

młodego Fredry zjawiają się liczne

niczego. Prawdopodobnie tylko to

rodów Fredrów-Szeptyckich. Aby

też para pobrała się dopiero po jego

była biblioteka, składająca się z dzie-

ordery. Kiedy Napoleona zsyłają na

uratowało budowlę od ruiny.

sprawiedliwości stało się zadość

śmierci w 1828 r.

sięciu tysięcy tomów. Z czasem po-

wyspę świętej Heleny, Aleksander

(w końcu pałac był budowany dla

Swoje gniazdo nowożeńcy za-

większała się też kolekcja obrazów.

Fredro powraca na rodzinne łono

ukochanej żony, która była sercem

Zamiast obrazów –

częli wić w Wiśni. Na dobry począ-

Po śmierci Aleksandra została ona

do majątku w Wiśni. Po paru latach,

i duszą majątku), uczestniczki cha-

plakaty z krowami

tek zdecydowano zamienić majątek

rozdzielona między dzieci, a to, co po-

swoje przeżycia wojenne, Fredro

Odszukanie pałacu w dzisiejszej

rytatywnej akcji „Kobieta w pałacu

w pałac. Specjaliści długo głowili

zostało, także i książki, zostało znisz-

opisze w „Trzy po Trzy”.

Wyszni jest wyjątkowo łatwe. Każdy

Fredrów – Szeptyckich” zabrały się

się skąd wziął się wzór murowanej

czone podczas I wojny światowej.

Czy to zew serca, czy mody –

przechodzeń na wzmiankę o pałacu

za odtworzenie sukni Zofii Fredro,

budowli, biorąc pod uwagę archi-

Zofia i Aleksander mieli czwórkę

Fredro wstępuje do lubelskiej loży

od razu się domyśla „A, Fredro!”.

by mogła być zaprezentowana na

tekturę Polski. W końcu wątpli-

dzieci, z czego dwoje zmarło jesz-

masońskiej, a w 1822 r. Fredro

Mimo ogromnych zniszczeń w pa-

balu.

wości rozwiała wnuczka hrabiego

cze w wieku niemowlęcym. Przeżył

otrzymuje tytuł hrabiowski.

łacu zachował się 150-letni parkiet

Według słów redaktor czasopi-

Maria Szembekowa. Na projekt pa-

syn Jan i córka Zofia. To na jej cześć

Kto wie czy majątek w Wiśni

i ścienne płaskorzeźby, i schody

sma „Ї”, jednej z uczestniczek akcji

łacu Aleksander trafił przypadkowo

w parku, na 12 hektarach zasadzo-

miałby tak ogromne znaczenie dla

z czerwonego drzewa, i stare piece

Iryny Magdysz, w muzeum nie ma

w jednym z angielskich czasopism.

no aleję dekoracyjnych drzew.

pisarza, gdyby nie miłość. Swoją

kaflowe, jedynie na ścianach, za-

nawet jednego portretu kobiety.

W ten sposób angielski barok zja-

Zofia Fredro, posiadając nie byle

przyszłą żonę Zofię z Jabłońskich,

miast tarcz i obrazów, wiszą plakaty

Stąd pomysł uszycia sukni Zofii.

wił się i w Wiśni.

jaki talent, została pisarką i malarką.

Aleksander spotkał na balu w Wied-

ze zwierzętami.

Prace prowadziła znana projek-

Wyszła za mąż za hrabiego Jana

niu i zakochał się w niej od pierw-

Jak by tam nie było, ale to wła-

tantka Daria Zawiałowa, a zdjęcia

Kantego Szeptyckiego. W 1865

szego spojrzenia. Na przeszkodzie

śnie dzięki temu przybytkowi nauki,

kobiet obu rodów dostarczyła Iryna

Bibliotekę

roku urodził im się syn Roman, któ-

miłości stanął jednak poważny fakt,

majątek Fredrów ocalał. Teraz urzęd-

Kotłubułatowa. Cały projekt potrze-

zniszczyła wojna

Murowany pałac wybudowano

ry w przyszłości został metropolitą

mianowicie ta 16-letnia dziewczyna

nicy postanowili wykorzystać zamek

bował około 3 tys. hrywien. Sumę

w 1835 roku. Na pierwszym pię-

UGKC.

była już żoną pewnego halickie-

nie tylko w celach naukowych, ale

tą uzbierano dzięki lwowiankom.

trze znalazła się jadalnia, sypialnia

Pałac w Wiśni był letnią rezy-

go magnata Stanisława Skarbka.

i w historyczno-artystycznych. Połą-

Po prezentacji na „Balu jednej suk-

i wielki salon. 15 pokoi pałacyku

dencją Fredrów. Rodzina spędzała

Tymczasem samego Aleksandra

czywszy starania polskich i ukraiń-

ni”, każdy chętny będzie mógł zo-

ozdabiały pozłacane kaflowe piece,

tu czas od wiosny do późnej jesieni.

aktywnie swatali z rosyjską księżną

skich specjalistów, lwowska Rada

baczyć kreację w muzeum, dzięki

schody z czerwonego drzewa, rzeź-

W odwiedziny przyjeżdżali tu licznie

Buturliną. Dziesięć lat Fredro wal-

Miasta uchwaliła projekt odnowienia

któremu do pałacu powoli wraca

bione szafy, meble obite angielskim

artyści i polityczni działacze z całej

czył o Zofię. Ich ślub odbył się tylko

pamiątkowej komnaty – muzeum

duch jego dawnych, znamienitych

suknem, na ścianach wisiały przy-

Polski. Na zimę rodzina ruszała do

dzięki pozwoleniu Papieża na roz-

Fredrów-Szeptyckich. Na początku

mieszkańców.

wiezione z Włoch tarcze. Jednak

kG

Baden – Baden, Carlsbergu, Wied-

wód Zofii. Ojciec Aleksandra nie był

pałac został zbadany przez stu-

największą dumą rodziny Fredrów

nia i Paryża, na wiosnę powracała.

zachwycony decyzją syna, dlatego

dentów i profesorów Lwowskiej Po-