okruchy historii

24

31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski

odsiecz WiedeŃska

świecące słońce oślepiało Turków.

Przed sobą mieli łagodny stok, tabory

i wojsko, nastawione w kierunku mia-

sta. 6 km frontu husarii stało gotowe

do ataku. Sobieski wysyła chorągiew

Zbierzchowskiego na rozpoznanie

terenu. Chorągiew łukiem przebie-

ga pomiędzy stanowiskami turecki-

mi. Kara Mustafa, sądząc, że są to

Opracował

główne siły w ataku, wysyła na nich

KRZySZTOf SZyMAńSKI

główne siły tureckiej kawalerii. Turcy

Ilustracje archiwalne

goniąc Zbierzchowskiego, trafiają

pod ogień artylerii Sobieskiego. Za-

Niezwykle bogaty w wyda-

łamało to szyki kawalerii tureckiej i w

rzenia historyczne jest wrze-

tym momencie rusza z lasku główny

sień. 2.09.1621 – mamy rocz-

atak kawalerii polskiej. O godzinie 18

nicę pierwszej bitwy pod Cho-

Jabłonowski i Sieniawski prowadzą

cimiem, 5.09.1812 – odbyła się

swoją husarię do ataku.

bitwa pod Borodino, w której

Zrazu wolno, potem nabierając

wojska Księstwa Warszaw-

tempa, wreszcie z łoskotem skrzydeł,

skiego wspierały francuzów.

Bitwa pod Wiedniem, Józef Brandt

hukiem bitewnym i drżeniem ziemi,

Ale niewątpliwie z wydarzeń

husaria przeleciała cały teren od li-

wrześniowych największe zna-

nie będzie w stanie przeciwstawić

Lotaryński. Posiłkował te oddziały

nii Lasu Wiedeńskiego po rzeczkę

Obie armie spotykają się pod Tulln

czenie ma odsiecz wiedeńska.

się tej potędze. Nadszedł czas mon-

polski korpus wojsk zaciężnych w

Wiedenkę, zmiatając wszystko przed

nad Dunajem. Tam Sobieski przejmuje

Była to bitwa narodów, wyznań

tować koalicję.

ilości 20000 pod dowództwem Hie-

sobą po drodze. Pierwsza konnica

dowództwo całością odsieczy. Wraz

i światopoglądów. Odbyła się

ronima Lubomirskiego, wysłany tam

tatarska, potem załogi obozów, pie-

z wojskami austriackimi i niemieckimi

ona 12 września i połączone

przez króla Jana. Wojska niemieckie,

chota janczarska oblegająca Wiedeń,

dysponował około 67000 armią (w tym

Działania dyplomatyczne

siły Świętej Ligi polsko-au-

Montować koalicję antyturecką

uwikłane w konflikt z Francją, pod-

także wielki wezyr rzucili się w popło-

31000 jazdy). Jan III zaplanował na-

striacko-niemieckie zwycięży-

w tamtych czasach nie było łatwo.

chodziły dopiero pod Wiedeń.

chu do ucieczki, brodząc wpław przez

dejście wojsk w taki sposób. Wojska

ły armię Porty Kara Mystafy.

Europa była podzielona. Rosja, choć

wody Wiedenki. Sobieski jednakże

austriackie, niemieckie i część polskich

Po tej porażce wojska tureckie

była przeciwnikiem Turcji, nie była

zatrzymał swe wojska przed tą rzecz-

pod dowództwem Karola po przepra-

Przebieg

przestały zagrażać europie.

w najlepszych stosunkach z Polską.

ką, była już bowiem zbyt późna pora,

Imperium Osmańskie założone

wie przez Dunaj, 40 km od Wiednia, z

działań wojennych

Potencjalny koalicjant – Francja –

Do ostatniego momentu nie było

by gonić dalej wroga. Zwycięstwo

przez Osmana I w połowie XII wieku

dużym szumem ma podejść do miasta

o poparcie, której walczyło bardzo

wiadomo w którą stronę pójdzie atak

zresztą było już pełne: Wiedeń ocalo-

za główny cel rozwoju wytyczyło so-

i i zacząć działania zaczepne. Sam So-

mocne w Polsce stronnictwo fran-

wojsk tureckich. Dopiero, gdy na we-

ny, mieszkańcy miasta witali radośnie

bie podboje kolejnych ziem i narodów.

bieski z 14000 jazdy i częścią artylerii

cuskie, była w dobrych stosunkach

zwanie Mehmeda IV oddziały tatar-

swych wyzwolicieli, a wielki główny

Aby tego dokonywać trzeba było być

(26 dział z wyposażeniem) podejdzie

z Turcją (dzięki konfliktowi z Rosją).

skie z Kamieńca Podolskiego i okolic

obóz turecki otoczony był przez żoł-

i potęgą wojskową i uprawiać wyrafi-

wroga od strony najmniej spodziewa-

Stronnictwo francuskie na dworze kró-

opuściły swe koszary stało się jasne,

nierzy.

nowaną dyplomację. Turcy w jednym

nej – od Lasku Wiedeńskiego. Teren

la Jana III pojawiło się za sprawą Ma-

że celem ataku nie będzie Polska.

Bitwa o Wiedeń trwała 12 godzin.

i drugim byli mistrzami. Od połowy

ten był bardzo trudny do sforsowania,

rii Kazimiery d Arquien – Marysieńki.

Sobieski, chcąc ubezpieczyć się

Przez 11, 5 godziny trwał ostrzał arty-

XVII wieku postawili sobie za cel pod-

ale dzięki węgierskim i austriackim

Jeszcze nim Jan Sobieski został Ja-

przed niespodziewanym atakiem roz-

leryjski i potyczki na poszczególnych

bój Europy. Ziemie dzisiejszej Bułga-

przewodnikom manewr się udał. 10

nem III planowano na tronie polskim

odcinkach, a sama szarża husarii pół

rii, Bałkanów, Rumunii, Mołdawii,

osadzić księcia Conti – Franciszka

godziny. Po dwu miesiącach oblęże-

zajęte wcześniej, stały się zapleczem

Ludwika de Burbon. Planom tym sta-

nia, ostrzału, bombardowań i podko-

wypadowym do dalszej ekspansji.

nęła na przeszkodzie szlachta, która

pów Wiedeń został ocalony, miesz-

Pierwsi na ogień poszli Węgrzy, któ-

na sejmie wybrała królem Michała

kańcy miasta witali radośnie swych

rzy stracili część terytorium w latach

Korybuta Wiśniowieckiego. Francja

wyzwolicieli, a wielki główny obóz

1662-64. Następnie Turcy pokonali

więc nie chciała się angażować w te

turecki otoczony był przez żołnierzy.

Siedmiogród. W roku 1672 przez nie-

intrygi. Dopiero, gdy Turcy rozpoczęli

udolność króla Michała Korybuta Wi-

koncentrację wojsk z zamiarem zdo-

śniowieckiego zajęli Podole. Kozacy

Po bitwie

bycia Austrii, o przymierze z Polską

Straty Turków w bitwie wyniosły

z Doroszenką uznali zwierzchnictwo

zaczął zabiegać Leopold I Habsburg.

około 10 tysięcy zabitych i 5 tysięcy

Turcji, podporządkowując jej Ukrainę.

Zaledwie 1 kwietnia 1683 roku zawar-

rannych żołnierzy, a sprzymierzeni

Z tego powodu w latach 1677-1681

to przymierze, które z powodu popar-

stracili ok. 1500 zabitych i ponad 2500

wybuchł konflikt rosyjsko-turecki. Po

cia go przez papieża Innocentego XI

rannych. Znaczna część armii tureckiej

zajęciu przez Turków Czechryna w

zostało nazwane Świętą Ligą.

zdołała z poczuciem sromotnej klęski

1678 podpisano traktat pokojowy. Dy-

ujść z pogromu, tracąc jednak część

plomatycznie wykorzystywali oni też

Spotkanie Jana III Sobieskiego z Leopoldem I, Artur Grott-

uzbrojenia, wszystkie działa oraz za-

antyhabsburskie powstanie Tököly-

Siły stron

ger

Imperium Osmańskie zebrało na

pasy wojenne. Od pogromu wiedeń-

ego na Węgrzech do osiągnięcia

planowaną wyprawę niespotykane

skiego tureckie imperium osmańskie

swoich celów.

kazał wojsku w ilości około 20000 zgru-

września Sobieski już oglądał oblężo-

dotąd siły – około 200000 doboro-

już się tylko cofało, a wielki wezyr

pować się w okolicach Trembowli i tam

ny Wiedeń.

wego żołnierza – konnicy, piechoty,

Kara Mustafa za przegraną bitwę wie-

Stosunki polsko-tureckie

czekać na dalszy rozwój wypadków.

Wiedeń by miastem silnie uforty-

artylerii. Po drodze z ziem lennych

deńską i nieudaną wyprawę wojenną,

Do początków XVII wieku wzdłuż

Wojskami dowodził hetman Stanisław

fikowanym. Początkowo jego załoga

– Mołdawii i Wołoszczyzny dołączyły

został z rozkazu sułtana uduszony

granicy polsko-tureckiej obserwowa-

Jabłonowski. Sam Jan III zgrupował w

składała się z 11000 żołnierzy i 5000

też liczne oddziały.

zielonym sznurem.

no najazdy Tatarów i najazdy kozaków

okolicach Krakowa 25000 wojska pod

ochotników. Ale po dwóch miesiącach

Po koncentracji w Adrianopolu

W nocy, w zdobycznym namio-

na tereny zajęte przez Portę. Nie były

dowództwem hetmana polnego Miko-

oblężenia zdolnych do obrony pozo-

31 marca armia Mehmeda IV ruszyła

cie wezyra, król Polski napisał dwa

to jakieś wielkie oddziały. Przeważnie

łaja Hieronima Sieniawskiego.

stało około 5000. Oblężenie poważ-

w kierunku Belgradu. Tu decydowały

listy. Jeden do papieża Innocentego

chodziło o grabieże i uprowadzanie

Karol LotaryńskiI postanowił nie

nie naruszyło fortyfikacje. Na nara-

się losy: czy ta armia ma ruszyć na

XI ze słowami Venimus, vidimus et

ludzi w jasyr. Z tego powodu strony

czekać na oblężenie Wiednia i wyru-

dzie postanowiono nie czekać, tylko

tereny Polskie i zdobyć jak najwięcej,

Deus vicit (Przybyliśmy, zobaczyli-

dochodziło do starć politycznych, ła-

szył naprzeciw armii Kara Mustafy. Po

od razu uderzać na wroga.

czy ruszyć na Węgry i Austrię. Wo-

śmy i Bóg zwyciężył), drugi do swo-

godzonych przez kolejne poselstwa.

stoczeniu kilku potyczek powoli wyco-

dzem wojsk polskich był Jan III So-

jej żony Marysieńki zaczął od słów

Strefą sporną dla obu stron były zie-

fywał się w głąb kraju. W tym czasie

bieski – pogromca Turków. Walczyć

Bóg i Pan nasz na wieki błogosła-

mie Wołoszczyzny i Mołdawii (kiedyś

Bitwa

Leopold I ze sztabem wycofał się do

Bitwa rozpoczęła się rankiem 12

z nim nie było łatwo. Wybrano więc,

wiony, dał zwycięstwo i sławę narodo-

ziemie pod silnymi wpływami Polski).

Pasawy.

września. Kara Mustafa był pewien

zdawało by się wyjście lepsze – kam-

wi naszemu, o jakiej wieki przeszłe ni-

W latach 1620-21 doszło na tym tle

4 lipca 200 000 armia turecka

wartości swoich wojsk, dlatego nie

panię na Węgrzech i w Austrii, które

gdy nie słyszały. Do listu papieskiego

do wojny. Polska została pobita pod

z oddziałami mołdawskimi, wołoski-

poczynił większych przygotowań do

nie miały doświadczonych dowódców.

dołączył zielony sztandar proroka,

Cecorą, a wojska tureckie pod Cho-

mi i węgierskimi otoczyła Wiedeń. 16

obrony np. obóz turecki nie docze-

Tym bardziej, że na Węgrzech można

natomiast w ślad za listem do Mary-

cimiem. Ale były to konflikty lokalne.

zaczęło się oblężenie. 11 lipca kurier

kał się jakiegokolwiek wzmocnienia.

było też liczyć na oddziały powstań-

sieńki król Jan III Sobieski odprawił

Inaczej stało się po 1672 roku, po

z Wiednia jest u Sobieskiego z proś-

Niemcy i Austriacy walczyli na stokach

cze Tökölyego. Tak więc – cel Wie-

do Krakowa 400 wozów z bronią, sio-

podpisaniu haniebnego pokoju w Bu-

bą o pomoc. 12 lipca kurier z rozka-

wzgórz, spadających ku miastu. Te-

deń. Wodzem całej kampanii został

dłami, namiotami, arrasami, tkanina-

czaczu (nie uznanego zresztą przez

zem wymarszu na Wiedeń pędzi do

ren ten był silnie obsadzony wojskiem

wielki wezyr Kara Mustafa.

mi, ubiorami i innymi cennymi przed-

sejm polski). Sobieski, jeszcze jako

Trembowli. 15 sierpnia Sobieski, nie

tureckim. Teren ataku Sobieskiego,

Sprzymierzeni, szczególnie Au-

miotami, zdobytymi przez husarię w

hetman koronny, pobił znów armię

czekając na chorągwie litewskie, ru-

przez zarośla Lasku Wiedeńskiego

striacy, z powody opóźnionej mo-

wielkim obozie tureckim. Część tego

turecka pod Chocimiem. Jako wódz,

sza na Wiedeń przez Częstochowę,

był słabo broniony, bo nie spodzie-

bilizacji zdołali zebrać tylko 32 000

bagażu do dziś można oglądać na

polityk i przyszły król wyczuł on potę-

gdzie się zatrzymał na krótką modli-

wano się ataku z tej strony. Polacy

korpus, wysłali go na ochronę granic

Wawelu.

gę i zamiary Imperium Osmańskiego

kG

twę o błogosławieństwo.

wyszli na skraj lasu po południu, gdy

od strony ataku. Dowodził nimi Karol

i zorientował się, że Polska samotnie