kurier kulturalny

28

31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski

Fryderyk chopiN (1810-1849)

i jeGo lWoWscy koNtyNuatorzy

Część XIV – Kornelia Parnas (1866-1942)

w Warszawie. Ostatecznie w 1938 r.,

podane zostały warianty niektórych

mając 72 lata i czując zbliżającą się

motywów muzycznych. Uwidacznia

starość przekazała ona cenne zbiory

to nam, w jaki sposób Chopin kry-

dla miasta Lwowa. Zastrzegła jednak

stalizował swoje pomysły, co pod-

zachowanie ich jako całości, wydzie-

kreślał już w 1911 r. w swojej recenzji

lonej w ramach Muzeum Narodowego

muzykolog Adolf Chybiński, chwaląc

im. Jana III Sobieskiego, mieszczące-

pracę Kornelii Parnas i ubolewając

go się na Rynku pod nr 4 i 6 (kamieni-

jednocześnie, że wydania nie pod-

ce Czarna oraz Królewska).

jęło się żadne z wydawnictw pol-

skich.

MICHAł PIeKARSKI

Powojenne losy

zbiorów chopinowskich

Kornelia Löwenherz-Par-

Muzyczna publicystka

Po II wojnie światowej we Lwowie,

nas była główną postacią,

i polska patriotka

pod władzą sowiecką, cenne zbiory

Kornelia Parnas działała także

pielęgnującą we Lwowie pa-

latami pieczołowicie kolekcjonowane

jako muzyczna publicystka zabiera-

mięć o fryderyku Chopinie w

przez Kornelię Parnas uległy daleko

jąc głos na temat postaci i twórczości

pierwszej połowie XX w. Dzięki

idącemu rozproszeniu i zagubieniu

Fryderyka Chopina. W 1910 r. we

edukacji muzycznej, zdobytej

poprzez rozdzielenie ich pomiędzy

Lwowie podczas I Zjazdu Muzyków

w Konserwatorium Galicyj-

kilka różnych instytucji. Wiadomo tak-

Polskich zorganizowanego w ramach

skiego Towarzystwa Muzycz-

że, że już w 1939 r. w zbiorach Mu-

obchodów 100-nej rocznicy urodzin

nego, doskonaliła technikę gry

zeum Narodowego nie znajdowały się

Chopina przygotowała referat brzmią-

na fortepianie pod kierunkiem

trzy „Kajety Chopina”. Zaś znajdujące

cy: „Kajety Chopina” odnoszący się

Karola Mikulego, który przeka-

się w zbiorach Kornelii Parnas cenne

do rękopiśmiennych zeszytów z utwo-

zał jej tradycje interpretacyjne

pierwodruki dzieł Chopina po II woj-

rami wielkiego kompozytora.

utworów Chopina.

nie światowej trafiły w liczbie ok. 80

Oprócz tego osoba Karola Mikule-

W jednym z opublikowanych artyku-

egzemplarzy do biblioteki Lwowskie-

go stanowiła dla Kornelii Parnas bez-

łów, zatytułowanym „Na marginesie au-

go Państwowego Konserwatorium,

pośredni łącznik z postacią wielkiego

tografów Szopena” („Na Ziemi Naszej”

o czym świadczą przedwojenne pie-

polskiego kompozytora. Fakt ten naj-

Lwów, listopad 1910 r.) w obrazowy,

czątki Muzeum Jana III Sobieskiego.

prawdopodobniej sprawił, że ta utalen-

choć dla dzisiejszego czytelnika dość

Dziś w Muzeum Historycznym

towana pianistka zajęła się przez resz-

tkliwy sposób próbowała przybliżyć

Lwowa (Львівський історичний музей)

tę swojego życia kolekcjonowaniem

wybrane utwory wielkiego kompo-

w jego oddziale, znajdującym się w ka-

pamiątek, związanych z Fryderykiem

zytora. Słowa te uwidaczniają nam

mienicy Bandinellich (Rynek 2) znajduje

Chopinem i jego twórczością, tworząc

dziś osobę Kornelii Parnas, jako

się cześć zbiorów Kornelii Parnas, które,

fryderyk Chopin, akwarela namalowana przez Marię Wo-

w ten sposób we Lwowie prywatne

polską patriotkę, która idąc ścieżką

dotrwały do naszych czasów. Najcen-

muzeum.

wytyczoną przez Chopina, wolność

dzińską, Marienbad 1836

niejszym eksponatem jest tam portret

Dziś pozostaje ona postacią nie-

Ojczyzny traktuje jako rzecz najbar-

kompozytora, namalowany przez Marię

mal całkowicie zapomnianą, na której

dziej pożądaną.

Wodzińską w 1836 r. Powstał on w Ma-

temat nie powstało żadne hasło w mu-

Pisała m.in.: „Lecz wieszcz tonów

rienbadzie (obecnie Mariánské Lázně

zycznych encyklopediach. Jedynie we

ból swój w bólu narodu utopił. Skrzy-

w Czechach), gdzie latem odpoczywał

Lwowie przetrwała o niej pamięć w nie-

dłem natchnienia uderzył w serca na-

Chopin z rodziną Wodzińskich, co za-

których kręgach. Już samo zebranie

sze – potęgą tonów rozświetlił tajniki

owocowało oświadczynami kompozyto-

podstawowych informacji na temat

duszy polskiej. Smutek, tęsknotę, żal

ra, złożonymi potajemnie 17-letniej Marii

Kornelii Parnas nie należy do ła-

wlał w swe nieśmiertelne nokturny

Wodzińskiej. Jako wyraz swoich uczuć,

twych, dlatego tym bardziej powinno

[…] Zapada zmrok, przesuwają się

zakochany Chopin, wpisał do sztam-

się przypomnieć postać tej niebywale

grozą przejmujące widma, Prelu-

bucha Marii pieśń „Pierścień”, ona zaś

zasłużonej osoby.

dium Des-dur [„Deszczowe”], zra-

sportretowała ukochanego akwarelą

zu smętne, rozwiewa się w ponurą

(więcej informacji na ten temat zamiesz-

pełną łez rzeczywistość”. Na koniec

Prywatne

czono w nr 7 „Kuriera Galicyjskiego”

Kornelia Parnas zamieściła pełne

muzeum chopinowskie

z b.r.). Kolejnym cennym eksponatem

Kornelia Parnas kolekcjonowała

otuchy dla każdego Polaka zdanie:

jest list Chopina z 1841 r., napisany do

wszelkie pamiątki, mające jakikolwiek

„Wypogadza się, kwiaty spłakane

jego przyjaciela Juliana Fontany, w któ-

związek z wielkim kompozytorem.

podnoszą swe kielichy – zza mogił

rym prosił on o przysłanie nut do Nohant

Były to zarówno drobne przedmioty,

stają zbrojni rycerze, dźwięczą pa-

(rezydencja George Sand). Do Kornelii

jak listy i rysunki, a także bezcenne

łasze, lśnią karabele, bohaterowie

Parnas docierały nawet przedmioty tak

autografy utworów, pierwsze wydania

spod Grochowa i Ostrołęki kroczą

małych rozmiarów jak wyrwana z note-

nutowe, nieraz nawet z autorskimi

przy dźwiękach poloneza. Otucha

su karteczka z napisanym przez Cho-

naniesieniami, dokonanymi przez

wstępuje w serca, to Ojczyzna na-

pina ołówkiem zdaniem, skierowanym

samego Chopina. W skład kolekcji

sza podnosi się i żyje. Rozbrzmiewa

W tym domu, przy ul. Piekarskiej 14 we Lwowie, we wła-

do pianisty Ignacego Krzyżanowskiego:

wchodziły również wszelkie rzadkie

pieśń zwycięstwa. Polska jaśnieje

snym mieszkaniu Kornelia Parnas gromadziła latami pamiąt-

„Niech Ci Pan Bóg dopomaga w twojej

wydania nutowe, zwłaszcza pierwo-

blaskiem chwały i mocy”.

pracy. Chopin. Londyn, 6 lipca 1848”.

druki. W ten sposób Kornelia Parnas

W artykule „Wizje Szopena w

ki chopinowskie (widok obecny)

Ciekawą pamiątkę, przechowywa-

stała się postacią wielce zasłużoną

Polsce”, zamieszczonym w 1919 r.,

nego we Lwowskim Muzeum Histo-

polegająca na przygotowywaniu do

ną w Muzeum Historycznym, stanowi

dla kultury polskiej, dzięki której także

w redagowanej we Lwowie przez

rycznym podnosi dedykacja, jaka

druku, często nigdy nie publikowanych

także drukowany egzemplarz pieśni

po śmierci Karola Mikulego pamięć o

Stanisława Niewiadomskiego „Ga-

widnieje na dole strony. Zamieścił ją

utworów. W 1900 r. ukazał się dzięki

Fryderyka Chopina. Jest to dumka,

Fryderyku Chopinie była we Lwowie

zecie Muzycznej”, Kornelia Parnas

w 1916 r. w Wiedniu Stanisław Nie-

niej jeden z trzech „Kajetów Chopi-

skomponowana w 1845 r. do wiersza

wciąż obecna.

pisała o patriotycznej postawie

wiadomski, ofiarując egzemplarz Kor-

na”, zawierający jego własne utwory,

Bohdana Zaleskiego, rozpoczynająca

Kornelia Parnas pamiątki chopi-

Fryderyka Chopina. Omawiając bio-

nelii Panas „Do zbiorów wytwornej i

przepisywane dla Marii Wodzińskiej.

się słowami: „Mgła mi do oczu zawiewa

nowskie gromadziła latami we własnym

grafię kompozytora przypomniała

wielce zasłużonej wielbicielki Fr. Cho-

Koniecznie należy także wymienić

z łona”. Zgodnie z Wydaniem Narodo-

mieszkaniu we Lwowie na ul. Piekarskiej

czytelnikowi, że pomimo iż podczas

pina pani Kornelji Parnasowej pozwa-

„Album Fryderyka Chopina, poświę-

wym dzieł Fryderyka Chopina nosi ona

14. Żyjąc w atmosferze kultu dla wszyst-

Powstania Listopadowego nie był

la sobie złożyć egzemplarz tej nigdzie

cony Marii Wodzińskiej”, wydany (fak-

tytuł „Nie ma czego trzeba” a-moll op.

kiego, co było związane z postacią

on obecny na ziemiach polskich, to

nie drukowanej piosnki Mistrza. Pełen

symilowo) po raz pierwszy z autografu

74 nr 13. Posiada ona idiom refleksyjnej

wielkiego kompozytora, uczyniła swój

solidaryzował się silnie z walczący-

poważania i przyjaźni Stanisław Nie-

w Lipsku w 1910 r., zawierający osiem

dumki ukraińskiej, wyrażającej lament

dom niejako ośrodkiem kultu Chopina

mi, „dlatego gdy mu ambasador ro-

wiadomski”.

pieśni. Znajdował się on w posiadaniu

nad samotnością. Kompozytorzy polscy

w swoim rodzinnym mieście. W latach

syjski hr. Pozzo di Borgo ofiarował

Stanisławy Orpiszewskiej, siostrzenicy

tworzyli chętnie podobne dumki, bowiem

trzydziestych prywatne zbiory Kornelii

godność nadwornego pianisty cara

Marii Wodzińskiej, która udostępniła go

w XIX w. uznawane były one za część

Parnas obejmowały aż 700 ekspona-

Mikołaja, Szopen odmówił oświad-

Redaktorka dzieł Chopina

Ważną rolę Kornelii Parnasowej

Kornelii Parnas w tym celu. Cenny jest

folkloru dawnej Rzeczypospolitej, która

tów! W 1930 r. część cennych zbiorów

czając, że uważa się za emigranta,

w popularyzacji dzieł Fryderyka Cho-

tu także wstęp napisany przez Korne-

miała kiedyś powrócić na mapę Europy.

została przekazana przez Kornelię

który to tytuł nie pozwala mu przyjąć

pina odegrała także jej działalność,

lię Parnas oraz przypisy, w których

Wartość egzemplarza, przechowywa-

Parnas Państwowym Zbiorom Sztuki

innego”.