Wydanie specjalne

4

2010 * Kurier Galicyjski

powstańców XIX w.: „Za wolność

na zawsze się zamienić w państwo

chodniej. W tej sytuacji wiele zale-

Na zmianę programu federali-

DUMKA

naszą i waszą.” W ciągu krótkiej, ale

drugorzędne, zamknięte na konty-

żało od atamana S. Petlury, który na

stycznego J. Piłsudskiego przyszła

bardzo skutecznej kampanii woj-

nencie azjatyckim.

czele wojska URL powstrzymywał

koncepcja prometeizmu. Jej nazwa

skowej uwolniono od bolszewików

Za element kluczowy w tym

natarcie bolszewików na Galicję.

pochodzi od mitycznego Promete-

Gdyby orłem być!

większą część Ukrainy Prawobrzeż-

systemie uważano Ukrainę. Tezę tę

Wytrwałość i heroizm armii URL,

usza, który złożył w ofierze własne

Lot sokoła mieć!

nej łącznie z Kijowem.

przekonująco argumentował aktyw-

która powstrzymała natarcie 1 Armii

życie w imię wolności ludzi. We-

Lotem orlem lub sokolem

Przy tym Piłsudski w swych wy-

ny działacz ruchu prometeistyczne-

Konnej S. Budionnego na Warsza-

dług analogii, Polska, jak Promete-

Unosić się nad Podolem,

stąpieniach przed ludnością stale

go Włodzimierz Bączkowski: „Gru-

wę, umożliwiły wojskom polskim pod

usz dobrowolnie podejmowała się

Tamtym życiem żyć.

akcentował, że armia polska jedynie

zja, Azerbejdżan, Kaukaz Północny,

dowództwem J. Piłsudskiego to, że

niesienia światła cywilizacji euro-

pomaga ukraińskiej w odnowieniu

Turkestan, Ukrainna i inne, tworząc

z powodzeniem sfinalizował „cud

pejskiej na Wschód i wyzwolenia

Droga ziemia ta,

niepodległości i opuści Ukrainę od

tak zwany front prometeistyczny,

nad Wisłą”. Polska została uratowa-

zniewolonych przez Rosję narodów.

Myśl ją moja zna!

Tam największe szczęście moje,

razu po tym, jak całkowicie uwolni

reprezentują potężną siłę, która

na, jednak kampania 1920 r. przeko-

Sens tej koncepcji w małym stopniu

Tam najpierwsze niepokoje,

jej tereny od bolszewików. Jednak,

może zmienić oblicze polityczne

nała kierownictwo polskie o tym, że

się różnił od federalistycznej, a treść

Tam najpierwsza łza!

te słowa nie przekonały chłopów

Europy Wschodniej. Jednak, klu-

wytyczone zadania są niewykonalne

była przesiąknięta duchem Unii Ha-

czem do rozwiązania problemu

Tam bym noc i dzień,

i podstawowym elementem całe-

Jak zaklęty cień

go frontu, który może w sposób

Krążył nad nią jak wspomnienie,

radykalny transformować stan

Pierś orzeźwiał, czerpał tchnienie

sił, jest Ukraina...” (Bączkowski

Z tamtych lubych tchnień!

W. Na marginesie prób tworzenia

polskiej racji stanu w kwestii ukra-

Gdyby gwiazdką być!

ińskiej//Biuletyn Polsko-Ukraiński. –

I w obłokach tkwić;

1932. – Nr 1. – s. 11.) Kierownictwo

Jasnym okiem w noc majową

polskiego Sztabu Generalnego po-

Nad kochanki mojej głową

ważnie oceniało jedynie potencjał

Do poranka śnić!

Ukrainy, a inne „...były dekoracjami

i dodatkami taktycznymi dla uregu-

Albo spoza mgły

lowania sprawy ukraińskiej.”

Zsyłać słodkie sny,

Celem, jednoczącym Polaków

Jak w jeziorze tle przejrzystym

i Ukraińców w polityce prometeizmu

Odbijać się światłem czystym

była obrona państwa polskiego

W kropelce jej łzy!

w warunkach zagrożenia od strony

Związku Sowieckiego i współpraca

Takbym noc i dzień

w budowaniu niepodległego pań-

Jak zaklęty cień,

stwa ukraińskiego nad Dnieprem.

Niewidzialnym patrząc okiem,

W związku z tym uważano, że jedy-

Zachwycał się jej widokiem,

nie front prometeistyczny narodów

Boże, w gwiazdkę zmień!

mógł zmienić sytuację w Europie

Wschodniej na korzyść Polski, któ-

Próżno się tych dni

rej przydzielano rolę koordynatora

Obraz w duszy śni;

ruchów narodowo-wyzwoleńczych

Zapłacz, luba, gorzkim płaczem

uciemiężonych narodów ZSRR.

Nad kochankiem, nad tułaczem,

Sprawa ukraińska była rozpatrywa-

mapa rzeczypospolitej trojga narodów, 1658 r.

Co był miłym ci!

na, przede wszystkim, jako środek

do neutralizacji „...polityki impe-

ukraińskich, w których świadomo-

i mogło to kosztować utratę niepod-

dziackiej. Różnica polegała jedynie

Potępieni my!

rialistycznej Moskwy”. Wyważona

ści słowo „Polak” występowało jako

ległości.

w nowych realiach geopolitycznych

Wspomnieć serce drży;

polityka narodowa Polski, która by

synonim słowa „pan”, a to znaczy

Polska utraciła siły w walkach

– na zmianę Rosji carskiej zjawił

Orły lecą, gwiazdy cieką,

się opierała o koncepcje promete-

gnębiciel itp. Sprawę finalizowała

z bolszewikami, ale oni też nie mie-

się bolszewicki Związek Sowiecki.

Kraj w okowach, ty daleko,

izmu, była powołana do tego, żeby

propaganda bolszewicka, która do-

li możliwości kontynuowania walki.

Twórcy prometeizmu uważali, że od

A wokoło łzy.

przekonać Ukraińców o konieczno-

dawała do tego także „wróg klaso-

Rozejm w Rydze w 1921 r., zawarty

tego sens rosyjskiego imperializmu

ści współpracy polsko-ukraińskiej.

wy”, okupant oraz inne epitety, nie

między Rzeczpospolitą a republikami

się nie zmienił. Spodziewali się, iż

maUrycy GosłaWsKI

Wskutek tego orientacja ostrza

zapominając przy tym o dawaniu

sowieckimi, uratował oba kraje. Dla

ruchy narodowo-wyzwoleńcze we-

nacjonalizmu ukraińskiego miała

obietnic „Ziemię – chłopom!”

Dumka

Celem, jednoczącym Polaków i Ukraiń-

zmienić kierunek z antypolskiego

Polska, jak

na antysowiecki.

ców w polityce prometeizmu była obrona

o hetmanie

Na zakończenie warto jedynie

Prometeusz

państwa polskiego w warunkach zagro-

przypomnieć, iż aktywnymi uczest-

dobrowolnie

nikami międzynarodowego ruchu

żenia od strony Związku Sowieckiego

Ej ty, ojcze atamanie,

podejmowała się

prometeistycznego byli tacy wybitni

i współpraca w budowaniu niepodległego

Ukraina śpi w najlepsze,

Ukraińcy, jak: profesor Ołeksandr

niesienia światła

Śpią sokoły na kurhanie

państwa ukraińskiego nad Dnieprem.

Szulgin, profesor Roman Smal-Stoc-

cywilizacji europej-

I stanęła woda w Dnieprze.

ki, profesor Miron Koduba, generał

skiej na Wschód

Pawło Szandruk, narodowiec i wy-

Ukrainy stało się to tragedią narodo-

wnątrz ZSRR staną się powodem

Koń już ledwie nogi wlecze,

bitny poeta Jewhen Małaniuk i inni.

wą. Ziemie ukraińskie po raz kolejny

jego nieuniknionego upadku. Na

i wyzwolenia znie-

Człek tak żyje, że nie żyje.

Byli oni przekonani o konieczności

zostały podzielone. Galicja, Wołyń

wszelkie sposoby popierali najróż-

Czas nie płynie, ale ciecze

wolonych przez

wyboru europejskiego dla Ukra-

Zachodni, Polesie Zachodnie, Zie-

niejsze separatystyczne tendencje

Na limanie czajka gnije.

iny, a także o tym, że przekładać

mia Chełmska i Podlasie okazały się

odśrodkowe w jego republikach.

Rosję narodów.

niełatwą drogę Ukrainy do Euro-

w składzie Polski. Większość ziem

W porównaniu do twórców kon-

Wyhowskiego szablą krzywą

py należy z naszym najbliższym

ukraińskich stała się podstawą do

cepcji federalistycznej, prometeiści

Rząd Symona Petlury w wichu-

Mała bawi się dziecina.

zachodnim sąsiadem – Polską,

utworzenia Ukraińskiej Socjalistycz-

pragnęli włączyć do orbity swych

rze otamańszczyzny na Ukrainie

Ty Kozacze, śpisz leniwo,

zgodnie z duchem oraz ideami

nej Republiki Radzieckiej (USRR),

wpływów znacznie więcej narodów

nie miał wystarczającego wsparcia

Płacze matka Ukraina.

Unii Hadziackiej.

która otrzymała formalne oznaki nie-

dawnej Rosji carskiej. Wśród nich,

wśród ludu i tym bardziej nie mógł

podległości.

przede wszystkim, byli Ukraińcy, na-

skutecznie przeciwdziałać udanym

Skowroneczek strzepnął piórka,

Armia URL na czas podpisania

rody Kaukazu Południowego: Gruzini,

trickom propagandy bolszewickiej,

Przemówienia zostały wy-

Gdzieś na stepie orzeł kracze,

Paktu Ryskiego była już internowana

Azerowie, Ormianie, liczne narody

która zakłamała i oczerniła nazwę

głoszone 28-29 listopada

Rwie się pardwa i przepiórka,

w obozach na terenie Polski. Wbrew

Kaukazu Północnego; Tatarzy Krymu

„petlurowcy”, potrafiła ich szybko

2008 r. podczas konferencji

A ty jeno śpisz, Kozacze.

zobowiązaniom wobec strony rosyj-

i Powołża; narody Azji Środkowej;

zniwelować do poziomu zwykłych

naukowej „Unia Hadziacka

skiej, Polacy nadal byli wierni swym

Kozacy; narody Finlandii zachodniej:

rozbójników czy bandytów.

w historii stosunków pol-

Ej ty, ojcze atamanie,

sko-ukraińskich (1658-2008),

sojusznikom ukraińskim. Józef Pił-

Karelczycy oraz Ingrowie. Tak zwane

W warunkach nietolerancji obec-

Niech nad tobą się użalę,

zorganizowanej przez: Przy-

sudski, odwiedziwszy bohaterów

narody prometeowskie miały tworzyć

ności polskiej na Ukrainie rozpoczął

Gdy tak dalej pozostanie,

karpacki Uniwersytet naro-

ukraińskich, nie pogardził tytułem

zjednoczony front antyrosyjski, na

się kontratak Armii Czerwonej, który

To chatynkę swoją spalę.

dowy im. Wasyla stefanyka,

marszałka i prosił ich o wybaczenie:

którego czele miała stać Polska.

był tak samo szybki, jak ofensywa

fundację „Pomoc Polakom

„Przepraszam, Panowie, przepra-

Zapewniałoby to jej status wielkiego

majowa wojsk polsko-ukraińskich.

Spisę w drobne drzazgi złamię,

na Wschodzie” oraz redakcję

szam”. Rozumiał, że koncepcja fede-

państwa, gwarancje bezpieczeństwa

Już w połowie lipca 1920 roku, do-

Szablę rzucę na dno morza.

„Kuriera Galicyjskiego”.

ralizmu została na zawsze pogrze-

zewnętrznego, oddzielenie się od

tarłszy do Warszawy, wojska bol-

Sam się skryję na kurhanie

(„Kurier Galicyjski” nr 23-24/

bana. Jednak, nie oznaczało to, iż

Rosji buforem państw o połowicz-

szewickie groziły nie tylko Polsce,

W dzikich stepach Zaporoża.

2008, 16.12.2008 r.)

zrzekł się realizacji swych planów.

nej niepodległości. Rosja miała raz

ale także państwom Europy za-