Wydanie specjalne

28

2010 * Kurier Galicyjski

szeptyccy, habsburGoWie i iNNi

MARCIN ROMER

czy można wybrać sobie

narodowość? Historia mówi,

że tak. Jednak, gdy robią to ro-

dzeni bracia, przy czym każdy

z nich wybiera inną, zawsze

daje to posmak sensacji. Gdy

narody, wybrane przez każ-

dego z nich, wkraczają w sy-

tuację konfliktową, sytuacja

nabiera cech dramatu.

szeptyccy to –

jeden ze starych

andrij szeptycki

Generał stanisław szeptycki

rodów kresowych

Jeszcze w 1469 roku król Kazi-

stwo Zofii i Aleksandra było bardzo

mieckiemu Polnische Wehrmacht. Od

mierz Jagiellończyk potwierdził prawa

szczęśliwe. Fredrowie mieli dwoje

listopada 1918 – w Wojsku Polskim,

Pomnik aleksandra fredry

Fiodora z Szeptyc oraz jego wnuków

dzieci. Syna Jana Aleksandra i córkę

następca gen. Tadeusza Rozwadow-

Wilhelm Habsburg, nazywany

przenesiony ze Lwowa do Wro-

Fiodora, Hliba i Sienka do posiadania

Zofię, zamężną hrabinę Szeptycką,

skiego na stanowisku Szefa Sztabu

także Wasylem Wyszywanym

cławia

dóbr Szeptyce. Ten ruski, w swoich

która była matką aż siedmiorga sy-

Generalnego, funkcję sprawował do

korzeniach, ród dobrze przysłużył się

nów. Ojcem ich był ziemianin obrząd-

marca 1919. W wojnie 1920 był do-

chu narodowego. Mimo początkowej

na stanowisko dowódcy Legionu Ukra-

Rzeczypospolitej. Nazwisko Szeptycki

ku rzymskokatolickiego Jan Kanty

wódcą Frontu Północno-Wschodniego

nieufności ze strony działaczy ukra-

ińskich Strzelców Siczowych i otrzymał

nosił ciągnący pod Wiedeń rotmistrz

hrabia Szeptycki. Wychowaniem sy-

i 4. Armii. W roku 1923 – przez kilka

ińskich (znowu nam Polaka przy-

stopień pułkownika. Jego adiutantem

pancerny Stefan. Jego syn został póź-

nów zajmowała się głównie matka.

miesięcy pełnił funkcję ministra spraw

słali!), szybko zdobywa ich uznanie

był Ostap Łucki, późniejszy senator

niej biskupem przemyskim. Porucznik

Dwóch najstarszych nie doczekało

wojskowych. Tymczasem metropolita

i szacunek. Szeptycki zakłada we

II Rzeczpospolitej. Na początku 1919

Wincenty Szeptycki brał udział w sław-

wieku dorosłego. Pięciu pozostałych

Andrij Szeptycki stanął wyraźnie po

Lwowie Ukraińskie Muzeum Narodo-

podjął służbę w Sztabie Generalnym

nej szarży pod Somossierą.

w różny sposób zapisało się w historii

stronie odradzających się aspiracji

we, pomaga założyć pismo Mołodaja

URL. W 1920 osiadł na stałe w Austrii,

W początkach XIX wieku ród był w

tej ziemi.

państwowych  Ukraińców.  Narody

Ukrajina. Myślę, że w pełni czuje się

utrzymując się z pensji, przyznanej

pełni spolonizowany. Jeszcze w XVIII

dawnej Rzeczpospolitej inaczej wi-

już Ukraińcem. W jego ślady idzie

przez ukraińskie przedstawicielstwo

stuleciu Szeptyccy zmienili obrządek

działy swoją przyszłość, ich politycy

również, o cztery lata młodszy, brat

(pensję wstrzymano w marcu 1921). W

andrij szeptycki

na rzymskokatolicki. Byli typowym

Chyba najbardziej znanym, z po-

dobierali sobie innych przyjaciół.

Kazimierz hrabia Szeptycki. W 1910

maju i lipcu 1920 uczestniczył jako emi-

przykładem tych, co to gente Ruthe-

śród braci, był Roman Maria Aleksan-

roku zmienia obrządek na grecko-

sariusz rządu ZURL w pertraktacjach

nus, natione Polonus.

der hrabia Szeptycki znany bardziej

katolicki, również wybierając życie

z hetmanem Pawłem Skoropadskim

andrij-roman

Po 1772 roku otrzymali z rąk cesa-

jako Andrij Szeptycki.

zakonne i przyjmując imię Klemens.

w Lipsku. Był pretendentem do tronu

i Wilhelm Habsburg

rza austriackiego tytuł hrabiów Święte-

Jak wszyscy bracia, był człowie-

Gdy Stanisław Szeptycki podej-

Przed tym prowadził intensywną

ukraińskiego, popierany przez Ukraiń-

go Cesarstwa Rzymskiego.

kiem dobrze wykształconym. Ukoń-

mował działania na rzecz odrodzenia

działalność polityczną , ukończył uni-

ską Partię Ludową Mykoły Czudinowa,

Szeptyccy skoligaceni byli z Wi-

czył gimnazjum św. Anny w Krakowie,

państwa polskiego, jego rodzony brat

wersytet w Insbrucku. I on wybiera

rozłamową grupę „chliborobów-pań-

śniowieckimi, Ledóchowskimi i innymi

krótko był huzarem, studiował na uni-

Andrij-Roman wraz z arcyksięciem

powrót do źródeł – jest Ukraińcem.

stwowców” Wiktora Andrijewskiego,

rodami arystokratycznymi.

wersytetach w Krakowie i w ówcze-

Wilhelmem Habsburgiem (nazywa-

Pozostali trzej bracia Szeptyccy czu-

oraz emigracyjny ruch Ukraińskiego

Obok polonizujących się rodów

snym niemieckim Wrocławiu. W wieku

nym także Wasylem Wyszywanym –

ją się Polakami.

Wolnego Kozactwa.

ruskich element polski umacniały

Za współpracę oraz za poparcie

napływające z Polski centralnej rody

dążeń pro-państwowych Ukraińców

możnowładcze, zakładające na Rusi

został wydziedziczony przez ojca, o

nowe linie rodowe.

czym arcyksiążę Karol Stefan Habs-

Przybywała też, zwłaszcza za cza-

burg poinformował publicznie za po-

sów panowania andegaweńskiego,

średnictwem prasy.

szlachta pochodzenia węgierskiego.

Sam Karol Stefan też o mały włos

Z niej wywodził się ród Fredrów.

nie został królem, ale Polski. Jego

Na Rusi znajdowali schronienie Czesi,

kandydatura przez pewien czas była

wygnani z kraju przez prześladowania

poważnie rozpatrywana na europej-

antyhusyckie, np. ród Herburtów z Mo-

skich dworach, gdy rozmyślano o

raw. Przybywali Niemcy oraz Włosi po

stworzeniu polskiego państewka pod

upadku kolonii genueńskich nad Mo-

niemieckim protektoratem.

rzem Czarnym. Ten napływowy żywioł

dość szybko się polonizował.

dom żywieckich

Habsburgów

aleksander fredro –

był wielojęzyczny

Sam książę, oprócz niemieckiego

dziadkiem szeptyckich

W ostatniej dekadzie XVIII stule-

i polskiego, władał włoskim, węgier-

cia w starej, już z dawna polskiej, ro-

skim, hiszpańskim, słoweńskim i an-

dzinie Fredrów przyszedł na świat syn

gielskim. W tym właśnie języku czę-

Aleksander, późniejszy autor komedii,

sto rozmawiał z dziećmi. W rodowej

które na stałe weszły do panteonu

siedzibie sześcioro dzieci książęcej

Wojsko Polskie pod dowództwem gen. stanisława szeptyckiego wkracza do Katowic ul. Zam-

polskiej literatury i teatru.

pary – trzy córki: Eleonora, Renata

kową 20 czerwca 1922 r.

Aleksander hrabia Fredro był jed-

i Mechtylda oraz duma ojca trzej sy-

nak nie tylko zdolnym pisarzem, ale nie

pretendentem do korony Ukrainy lub

23 lat porzucił życie świeckie i wstąpił

nowie: Wilhelm, Karol i Leon spędziło

stanisław maria

gorszym wojskowym i bardzo zdolnym

tylko Galicji i Lodomerii) działał aktyw-

do zakonu bazylianów (w obrządku

najważniejsze lata życia, ukończyło

hrabia szeptycki

zarządcą odziedziczonego majątku.

nie na rzecz utworzenia państwowości

Z nich postacią najbardziej znaną

grekokatolickim), przyjmując zakon-

prawdziwą szkołę charakterów.

Za młodu przeszedł niemal całą kam-

ukraińskiej w Galicji Wschodniej. Był

i wyrazistą był, dwa lata młodszy od

ne imię Andrij. Od tego czasu datuje

Książę wychowywał dzieci suro-

panię napoleońską. Do domu powrócił

duchowym przywódcą walki Ukraiń-

Andrija – Romana, generał armii au-

się prawdziwie wielka, choć trudna

wo, ale niezwykle starannie. Nauka

dopiero po klęsce cesarza Francuzów

ców w listopadzie 1918. W 1921 wy-

striackiej a następnie generał broni

i czasem kontrowersyjna kariera mło-

na dworze trwała prawie przez cały

jako kawaler Legii Honorowej. „Wyje-

jechał do zachodniej Europy, gdzie

Wojska Polskiego Stanisław Maria

dego Szeptyckiego. Okazuje się być

rok. O tak długich wakacjach, jak te-

chaliśmy razem, z odmiennych pobu-

przez dwa lata zabiegał u rządów

hrabia Szeptycki.

niezmiernie zdolnym organizatorem.

raz książęta nawet marzyć nie mogli.

dek: Napoleon na Elbę, ja zasię do

Francji i Wielkiej Brytanii o oderwanie

Zawsze czuł się Polakiem. Od lipca

Zostaje członkiem Izby Panów wie-

Dom przesiąknięty był polskim

Rudek” – pisał, wspominając te czasy.

Chełmszczyzny i Galicji od Polski i

1916 do października 1916 był dowód-

deńskiego parlamentu, pełni też funk-

duchem. Stałym gościem był m.in. ma-

W listopadzie 1826 w wieku 33

utworzenie z nich niepodległej Ukrainy.

cą III Brygady Legionów Polskich, na-

cję wicemarszałka galicyjskiego sej-

larz Wojciech Kossak, którego dzieła

lat, po jedenastu latach starań, Alek-

Wilhelm Habsburg był najmłodszym

stępnie do kwietnia 1917 – komendant

mu krajowego. W roku 1900, w wieku

zdobią do dziś surowe ściany zamku.

sander hrabia Fredro poślubił Zofię

synem arcyksięcia Karola Stefana z

całości Legionów. Do maja 1918 – ge-

zaledwie 35 lat, zostaje mianowany

z Jabłonowskich Skarbkową. Jej

żywieckiej gałęzi Habsburgów.

nerał-gubernator w Lublinie. Z funkcji

przez papieża Leona XIII metropolitą

Karol stefan dbał bardzo

pierwszym mężem był hrabia Sta-

Młody Wilhelm po ukończeniu

tej ustąpił w proteście przeciw oddaniu

halicko – lwowskim.

o dobre kontakty z Polakami

nisław Skarbek – przyszły fundator

akademii wojskowej w 1915 został

Ziemi Chełmskiej Ukrainie w traktacie

Metropolita Andrij Szeptycki sta-

To był jego wybór polityczny, ale i

lwowskiego teatru, w którym Fredro

przydzielony jako nadporucznik do 13

brzeskim. Od października 1918 r.

je się wkrótce duchowym przywódcą

sympatia. Dwie swoje córki wydał za

wystawiał swoje komedie (!). Małżeń-

pułku ułanów. W 1918 r. mianowany

dowodził podległemu dowództwu nie-

odradzającego się ukraińskiego ru-

polskich arystokratów. Renata związa-